Part of the debate – Senedd Cymru am 5:54 pm ar 17 Medi 2019.
Yn ddiau, gwnaeth Lywodraeth Cymru gamgymeriad strategol wrth gefnu ar Awdurdod Datblygu Cymru a'i lwyddiant. Roedd ganddo'r sgiliau, yr arbenigedd a'r cysylltiadau i wasanaethu Cymru ar sail hirdymor. Cafodd yr holl arbenigedd, sgiliau a chysylltiadau a ddatblygwyd gan staff cymwys a phrofiadol eu hanwybyddu a'u colli am byth, a gellid dweud nad yw Cymru erioed wedi dod ati ei hun ar ôl y penderfyniad trychinebus hwnnw. Mae mentrau Llywodraeth Cymru, megis tasglu'r Cymoedd, wedi disodli'r holl fentrau eraill yn y gorffennol: mae'n methu prawf cyntaf unrhyw gynllun—mesuradwyedd. Mae'r arwyddbyst ar goll, sydd, wrth gwrs, yn atal asesiad cyffredinol o'i gynnydd. Ar ôl darllen y ddwy set o gofnodion y tasglu, rydych yn dechrau sylweddoli nad oes unrhyw gynllun cydgysylltiedig manwl, ond yn hytrach cawdel digyswllt sy'n ymddangos fel petai'n dynwared y diweddar raglen, Cymunedau yn Gyntaf.
Ddwy flynedd ar ôl cynhyrchu llyfryn sgleiniog arall, nid oes pwyslais clir o hyd ac mae'n ymddangos bod ymdrechion yn cael eu rhannu dros ardal sy'n rhy fawr. Mae Sefydliad Bevan hefyd yn dweud bod atebion i'r diffyg sgiliau a chymwysterau yn amlwg absennol.
Rwy'n croesawu'r cynlluniau a amlinellwyd yn gynharach gan Ddirprwy Weinidog yr economi, ac rwy'n siŵr bod ei frwdfrydedd a'i ymrwymiad yn ddiffuant, ond nid yw wedi nodi eto sut y mesurir holl effeithiolrwydd y mentrau hyn. Os cymerwn un enghraifft o aneffeithiolrwydd y tasglu, mae Glynebwy wedi gweld gostyngiad o 50 y cant mewn gwasanaethau bysiau i ganol y dref, a chafodd Stagecoach 50 o achosion o fysys yn torri mewn un mis yn unig, gan gynnwys tân mewn bws yn ardal Blaenau Gwent. Siawns na ddylai'r tasglu fod yn ymchwilio i faterion o'r fath o gofio ei effaith ar fusnesau lleol a chysylltedd yn y Cymoedd yn gyffredinol, fel arall, ble mae ei gylch gwaith? Dylem hefyd godi'r cwestiwn ynglŷn â chyfansoddiad y tasglu. A yw cyfansoddiad y tasglu yn briodol ar gyfer y fenter hon? Dywedir y dylai'r cyfansoddiad cywir arwain at gynllunio cydlynol a goddrychol er mwyn cyflawni'r camau angenrheidiol. A yw'r sgiliau a'r cymwyseddau yn bresennol yn y strwythur llywodraethu presennol? Mae'r rhan fwyaf o'r mentrau yn llawer rhy fach i wneud gwahaniaeth ac, yn wir, prin y gellir galw'r gwaith o symud swyddi o un lle i'r llall yn greadigol.
Yng Nghymru, mae angen ailddyfeisio'r economi'n llwyr gyda phawb wedi ei gynnwys ac yn canolbwyntio ar gydweithio. Mae'n bryd rhoi terfyn ar y busnes o chwarae gwleidyddiaeth bleidiol a chanolbwyntio ar unioni pethau yng Nghymru, oherwydd mae'n rhaid i bawb ohonom ni gytuno bod gormod o bethau wedi mynd o chwith yng Nghymru. Fel y dywedodd cyn-gyfarwyddwr Awdurdod Datblygu Cymru rai blynyddoedd yn ôl, agweddau allweddol y broblem yw gwleidyddiaeth arwynebol, diffyg dadansoddi technegol a chanolbwyntio a diwylliant gwasanaeth sifil nad yw'n canolbwyntio ar dasgau.