8. Dadl: Tasglu'r Cymoedd

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:57 pm ar 17 Medi 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Dawn Bowden Dawn Bowden Labour 5:57, 17 Medi 2019

(Cyfieithwyd)

A gaf i ddiolch i'r Llywodraeth am gyflwyno'r ddadl hon heddiw ar waith tasglu'r Cymoedd? Yr hyn y credaf y gallwn ei weld nawr yw'r newid hanfodol sy'n digwydd yng ngwaith y tasglu wrth iddo symud tuag at gyllido a chyflawni prosiectau. A, chyn imi fynd ymlaen, a gaf fi ychwanegu fy niolch innau at ddiolchiadau'r Dirprwy Weinidog i'm cyd-Aelod Alun Davies, a dreuliodd lawer iawn o amser ac egni ar gam cyntaf gwaith tasglu'r Cymoedd? Pan ymunais â'r tasglu'n gynharach eleni, roedd yn amlwg iawn bod sylfaen sylweddol o waith a syniadau ar gyfer prosiectau, felly diolch, Alun, am eich rhan yn hynny.

Mae sefydlu'r sylfaen gref honno wedi galluogi'r tasglu i symud i'r broses o weithredu a welwn yn awr o ran cyflawni prosiectau. Yn wir, mae'r cyhoeddiad yn y dyddiau diwethaf am becyn cyllid ar gyfer parciau a safleoedd treftadaeth yn rhan bwysig o droi rhywfaint o'r weledigaeth honno yn realiti. Y safleoedd hyn yw'r pyrth cychwynnol i weledigaeth strategol ehangach ar gyfer tirwedd ac amgylchedd cymunedau'r Cymoedd, ac mae llawer ohonyn nhw, fel Parc Cyfarthfa yn fy etholaeth i, wrth gwrs, yn cael eu gwerthfawrogi'n fawr gan y gymuned leol. Ac, er y gallai hyn fod yn ystyriaeth blwyfol, yn sicr, fy ngobaith i yw bod y cylch hwn o fuddsoddi ym Mharc Cyfarthfa yn gam tuag at yr uchelgais fwy o lawer sydd gennym ni i adrodd hanes y safle hwn a'r gymuned hon a'i hamgylchedd ehangach, wrth ddatblygu'r prosiect Crucible.

Mewn ffordd, y gair 'uchelgais' hwnnw sy'n cyflwyno fy ngobaith o ran gwaith parhaus y tasglu, oherwydd mae'r heriau dwfn yr ydym yn eu hwynebu mewn llawer o'n cymunedau yn y Cymoedd yn ei gwneud yn ofynnol inni fod ag uchelgais ar gyfer trawsnewid. Rydym ni'n gwybod nad oes un ateb i'r amrywiaeth o heriau yr ydym yn eu hwynebu, felly mae'n rhaid dod o hyd i ran allweddol o'n datrysiad yn ein huchelgais—ein huchelgais i fynd i'r afael â stereoteipiau negyddol a hen ffasiwn, ein huchelgais i barhau i gynyddu ein hymatebion yn seiliedig ar ymrwymiad hirdymor i'r Cymoedd, ymrwymiad hirdymor a fydd, yn fy marn i, yn allweddol i'w lwyddiant. Ac er mwyn yr uchelgais hwnnw nawr mae'n rhaid cyflawni cam olaf y gwelliannau i ffordd A465 Blaenau'r Cymoedd i sicrhau bod gennym y strategaeth economaidd sy'n cydlynu potensial y llwybr newydd. Felly, roeddwn yn falch iawn o glywed y Dirprwy Weinidog yn cadarnhau nad ydym wedi gwario biliynau o bunnoedd i ariannu ffordd osgoi yn unig, ond ein bod wedi buddsoddi mewn modd i ddatgloi potensial newydd yn y cymunedau ar hyd y llwybr hwnnw, ac edrychaf ymlaen at fod yn rhan o'r grŵp a fydd yn edrych i weld sut y gallwn wneud hynny.

Ac wrth gwrs mae'n rhaid ystyried llwybr Blaenau'r Cymoedd hefyd fel rhan o'r atebion trafnidiaeth ac economaidd ehangach i bwysau mewn rhannau eraill o ranbarth de Cymru. Felly, mae'n iawn fod Llywodraeth Cymru a'i phartneriaid yn parhau i chwarae eu rhan yn hynny o beth. Er enghraifft, mae'r buddsoddiad yn y system metro, y trenau, y bysiau a'r mathau eraill o drafnidiaeth a drafodwyd gennym yn y digwyddiad ym Merthyr yr wythnos diwethaf yn golygu y gallwn gyflymu amseroedd teithio a defnyddio grym y Llywodraeth i leoli swyddi yn y Cymoedd—sy'n hanfodol os ydym i gyflawni ein hamcanion o gael nifer o swyddi gwell yn nes at adref, ac mae Pontypridd yn enghraifft dda o hynny ar hyn o bryd. Ond pan glywaf bobl yn dweud wrthyf pa mor dda fydd cael amseroedd teithio cyflymach i Gaerdydd, fy ymateb bob amser yw y bydd hefyd yn dda i bobl yng Nghaerdydd orfod teithio 45 munud yn unig i weithio ym Merthyr Tudful neu Rymni. Mae'n rhaid i'n huchelgais ni newid y meddylfryd hwnnw.

Felly, a gaf i ofyn i'r Dirprwy Weinidog, yn ogystal â'r gwaith yr ydych wedi'i amlinellu eisoes yn y ddadl heddiw, a allwn ni sicrhau yn ystod y 12 mis nesaf mai'r ymrwymiad i dasglu'r Cymoedd yw'r ymrwymiad i'n huchelgais a'i fod wedi'i wreiddio yn y cynlluniau hirdymor ar gyfer ein Llywodraeth? Mae angen ymrwymiad o'r fath i sicrhau y bydd y prosiectau a gyflawnwn ni yn 2019, 2020 a 2021 yn fodd o gyflawni uchelgeisiau ehangach sydd gennym ar gyfer y Cymoedd, gyda chymunedau, economïau ac amgylchedd y gallwn ni i gyd ymfalchïo ynddyn nhw oherwydd ein bod ni wedi helpu i sicrhau dyfodol mwy disglair iddynt.