1. Pa drafodaethau y mae'r Gweinidog wedi'u cael ynghylch dyraniadau cyllid i'r portffolio addysg? OAQ54345

Rwy'n cyfarfod yn rheolaidd â fy nghyd-Weinidogion i drafod ystod o faterion ariannol ar draws pob portffolio. Fel rhan o broses y gyllideb ddrafft, byddaf yn cynnal rownd arall o gyfarfodydd cyllideb dwyochrog, gan gynnwys gyda'r Gweinidog Addysg, y mis hwn.

Diolch, Weinidog. Fe fyddwch yn gwybod bod y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg wedi mynegi pryderon difrifol ynghylch digonolrwydd cyllid ysgolion yn ein hadroddiad diweddar ar ein hymchwiliad i gyllid ysgolion. Roeddwn wrth fy modd fod Llywodraeth Cymru wedi derbyn pob un o'n hargymhellion. Nodaf hefyd y swm sylweddol iawn o arian ychwanegol a fuddsoddwyd mewn ysgolion yn yr adolygiad gwariant diweddar. Yn wyneb y pwysau sylweddol iawn ar gyllid mewn ysgolion, a'r diwygiadau mawr sydd ar y gweill yn ein system addysg, pa sicrwydd y gallwch ei roi y bydd buddsoddi yn nyfodol ein plant a'n pobl ifanc yn brif flaenoriaeth i chi yn y cylch cyllidebol nesaf?

Diolch i Lynne Neagle am godi'r mater pwysig hwn, sef, yn ei hanfod, dyfodol ein pobl ifanc yma yng Nghymru. A bydd Lynne yn ymwybodol fod blynyddoedd cynnar a sgiliau a chyflogadwyedd yn ddwy o'r blaenoriaethau penodol sydd gan Lywodraeth Cymru ar draws y Llywodraeth, a byddwn yn edrych yn agos iawn ar y rheini o ran gosod y gyllideb. Ond byddaf yn cael y trafodaethau manwl hynny gyda'r Gweinidog Addysg, a chyda chyd-Aelodau ar draws y Llywodraeth, o ran gosod y gyllideb. Mae Lynne yn llygad ei lle wrth gyfeirio at yr adolygiad gwariant diweddar. Mae'n drueni mawr fod Llywodraeth y DU wedi teimlo eu bod yn gallu rhoi sicrwydd adolygiad tair blynedd, os mynnwch, i’r GIG yn Lloegr ac addysg yn Lloegr—neu ragolwg tair blynedd o wariant. Yn anffodus, ni wnaethant yr un peth ar gyfer Cymru, felly blwyddyn yn unig sydd gennym, ac nid oes gennym unrhyw sicrwydd o gyllid y tu hwnt i hynny.

Rwyf wedi gweld rhai sylwadau diddorol yn y wasg ac ar y cyfryngau cymdeithasol gan y Ceidwadwyr Cymreig. A chredaf ei bod yn werth nodi’r ffeithiau o ran gwariant ar addysg yma yng Nghymru, gan iddo gynyddu 1.8 y cant yn 2017-18, a dyna'r twf cyflymaf o bob un o bedair gwlad y DU, ac roedd gwariant y pen ar addysg yng Nghymru yn £1,369, sef 5 y cant yn uwch na gwariant y pen yn Lloegr, ac mae'n cyfateb i £65 y pen yn ychwanegol. Felly, credaf ei bod yn bwysig gallu nodi’r ffeithiau.

Weinidog, ym mis Ebrill, datgelodd ymchwil newydd y bydd gwariant y disgybl yn ysgolion Cymru wedi gostwng 9 y cant dros 10 mlynedd. Mae hyn yn doriad o £500 y disgybl mewn termau real. Yn wyneb y ffaith y bydd Llywodraeth Cymru yn derbyn £1.25 biliwn o arian ychwanegol dros y tair blynedd nesaf, pa drafodaethau a gawsoch gyda'ch cyd-Aelodau i sicrhau bod ysgolion Cymru yn cael yr adnoddau y maent yn eu haeddu?

Wel, ni fydd Llywodraeth Cymru yn derbyn £1.25 biliwn dros y tair blynedd nesaf; bydd Llywodraeth Cymru yn derbyn £593 miliwn yn ychwanegol at ein cyllideb gyfredol ar gyfer y flwyddyn nesaf, ac mae hwnnw'n gynnydd o 2.3 y cant mewn termau real, a byddwn hefyd yn derbyn £18 miliwn yn ychwanegol mewn cyfalaf, sef cynnydd o 2.4 y cant ar ein cyllideb gyfredol. Ac mae'n rhaid i mi ddweud bod hyn yn dychwelyd at y pwynt a wnaed fod y GIG ac addysg yn Lloegr yn cael edrych dair blynedd i’r dyfodol o ran eu cyllidebau. Cawsom addewid, mewn cyfarfod â Phrif Ysgrifennydd y Trysorlys, y byddai adolygiad gwariant cynhwysfawr tair blynedd yn cael ei gynnal eleni. Yn hytrach, cylch gwario byr yn unig a ddyrannwyd inni, cylch nad yw'n ein galluogi i gynllunio ymlaen llaw yn yr un ffordd. Nid yw'n ein galluogi i ganiatáu i awdurdodau lleol gynllunio ymlaen llaw yn yr un ffordd. Felly, mae'n gwbl anghywir i awgrymu ein bod wedi cael setliad tair blynedd o dros £1 biliwn.

Er gwaetha'r darlun dŷch chi yn—

Arhoswch funud.

Ymddiheuriadau. Sylweddolais fod fy nghlustffonau wedi torri, ac nid oedd unrhyw un i fy nghynorthwyo.

Er gwaetha'r darlun dŷch chi yn ei beintio o'r sefyllfa o safbwynt y Deyrnas Unedig, cyfrifoldeb y Llywodraeth yma ydy pennu blaenoriaethau o fewn ei chyllideb. Ac mi fyddwch chi'n gwybod bod y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg wedi awgrymu'n gryf fod angen cydbwyso gwariant tuag at wariant ataliol, efo addysg ag ysgolion yn rhan ganolog o hynny. Fel arall, fe fyddwn ni'n parhau i golli'n hathrawon mwyaf profiadol, yn gweld mwy a mwy o blant mewn dosbarthiadau, yn gweld erydu pellach ar addysg blynyddoedd cynnar, ac yn gweld gwasanaethau lles a bugeiliol yn diflannu, efo'r canlyniad anochel y bydd safonau yn disgyn. Felly, dwi yn gobeithio y byddwch chi'n cymryd y neges yna'n glir yn ystod eich trafodaethau efo gweddill y Cabinet.

Gaf i ofyn cwestiwn penodol am gefnogaeth i'r sector addysg bellach o ran tâl a phensiynau staff? A fedrwch chi roi diweddariad, os gwelwch yn dda, oherwydd does yna ddim manylion wedi bod am ddyraniad cyllid ychwanegol i addysg bellach?

Diolch yn fawr iawn am godi'r mater hwnnw. O ran cost y pensiynau, fe fyddwch yn ymwybodol mai cyfanswm cost y newidiadau pensiwn ar gyfer cynlluniau pensiwn cyhoeddus datganoledig a heb eu datganoli yng Nghymru yw £255 miliwn ar gyfer eleni, a £219 miliwn yn unig a roddodd Llywodraeth y DU i ni mewn perthynas â’r codiadau hynny, gan ein gadael â bwlch cyllido eleni o £36 miliwn y bu’n rhaid i Lywodraeth Cymru ddod o hyd iddo. Gan edrych ymlaen at y flwyddyn nesaf, credaf y gallwn ddisgwyl y bydd y bwlch cyllido hwnnw'n cynyddu, hyd at £50 miliwn o bosibl. Felly, mae hynny'n rhoi pwysau ychwanegol ar Lywodraeth Cymru, ac mae'n bwysig cydnabod hefyd, o ran ein cylch cyllido ar gyfer y flwyddyn nesaf, fod y toriad o 15 y cant a gawsom eleni wedi'i wneud yn rhan o’r gyllideb sylfaenol. Felly, bydd y toriad hwnnw o 15 y cant gennym yng nghyllidebau'r dyfodol hefyd. Felly, credaf fod hynny'n rhywbeth yr ydym yn parhau i fynd i’r afael ag ef gyda Llywodraeth y DU, oherwydd o ran ein cytundeb cyllido gyda Llywodraeth y DU, pan fyddant yn rhoi pwysau arnom fel Llywodraeth o ganlyniad i bethau y maent wedi’u codi, yna mae'n ddyletswydd arnynt i roi'r cyllid hwnnw i ni, ac nid ydynt wedi gwneud hynny.

Yn benodol o ran addysg bellach a'r pensiynau yn y fan honno, mae'r rheini'n drafodaethau rwy’n eu cael gyda'r Gweinidog addysg.