3. A wnaiff y Gweinidog gadarnhau a yw ychwanegu'r gallu i siarad Cymraeg fel sgìl dymunol ar fanylebau swyddi ar gyfer swyddi gwag yn Llywodraeth Cymru wedi cynyddu nifer y siaradwyr Cymraeg o fewn y sefydliad? OAQ54342

Mae Llywodraeth Cymru wedi pennu sgiliau iaith Gymraeg mewn hysbysebion swyddi ers nifer o flynyddoedd a gallaf gadarnhau bod cynnydd bach wedi'i weld yn nifer y staff sy'n siarad Cymraeg ers i'r safonau iaith Gymraeg ddod yn weithredol.

Diolch am eich ateb, Weinidog. Mae swydd wag gan y Llywodraeth ar hyn o bryd yn rhestru'r Gymraeg fel rhywbeth 'dymunol' yn unig, ond mae'n nodi wedyn y dylai'r sawl sy'n cael y swydd allu darllen rhywfaint o ddeunydd sy'n gysylltiedig â'r gwaith gyda chymorth geiriadur, cynnal rhai sgyrsiau sy'n gysylltiedig â'r gwaith a pharatoi rhywfaint o ddeunyddiau sy'n gysylltiedig â'r gwaith i gyd yn Gymraeg. I mi, mae hynny'n rhoi'r argraff na fyddai rhywun na allant siarad Cymraeg yn cael eu hystyried yn addas. Mae hyd yn oed swyddi gwag nad ydynt yn rhestru'r Gymraeg fel rhywbeth 'dymunol' yn dal i nodi bod y Llywodraeth yn croesawu ceisiadau gan bobl ddwyieithog. Does bosibl nad yr awgrym felly yw bod llai o groeso i'r rheini nad ydynt ond yn gallu siarad Saesneg wneud cais. Mewn cyfnod o ddiweithdra cynyddol yng Nghymru o dan eich Llywodraeth, onid ydych yn cytuno â mi, oni bai fod sgiliau iaith Gymraeg yn hanfodol ar gyfer swydd benodol, na ddylem wneud unrhyw beth a allai berswadio pobl nad ydynt ond yn siarad Saesneg i beidio â gwneud cais i weithio yma, fel y gallwn gael cronfa mor fawr â phosibl o ymgeiswyr i allu dewis yr unigolyn gorau ar gyfer y swydd?

Credaf ei bod yn bwysig ein bod yn cydnabod bod gennym uchelgais i greu miliwn o siaradwyr Cymraeg yng Nghymru, a bod rhan o hynny mewn gwirionedd yn golygu bod yn rhaid i ninnau hefyd fod yn rhan o'r prosiect trawsnewid hwnnw sy'n mynd rhagddo. Ar hyn o bryd, mae oddeutu 22 y cant o staff Llywodraeth Cymru yn siarad Cymraeg, sy'n adlewyrchu'r boblogaeth ddemograffig, ond mae cynnydd wedi bod ers 2015.

Yr hyn sy'n amlwg yw bod gennym ni, fel Llywodraeth Cymru, gyfrifoldeb i ddarparu gwasanaeth dwyieithog i'r cyhoedd, ac er mwyn gwneud hynny, mae'n rhaid fod gennym staff sy'n gallu darparu hynny. Ar yr un pryd, wrth gwrs, nid ydym am i'r anallu i siarad Cymraeg fod yn rhwystr i bobl rhag gwneud cais i weithio yn Llywodraeth Cymru. Ac yn amlwg, yr hyn y gallwn ei wneud a'r hyn rydym yn ei wneud yw rhoi cefnogaeth gynhwysfawr i bobl i'w galluogi i gael gwersi Cymraeg ar ôl iddynt gael eu penodi. Ymwelais â Nant Gwrtheyrn yr wythnos diwethaf. Roedd pobl o Lywodraeth Cymru, o Gynulliad Cymru, yn cymryd rhan yn y gwersi hynny. Felly, mae digon o gyfleoedd i bobl sy'n ymuno â'r sefydliad ddysgu Cymraeg.

Daeth y Dirprwy Lywydd (Ann Jones) i’r Gadair.

Dwi'n siŵr y byddwch chi yn cytuno, yn unol ag ysbryd strategaeth miliwn o siaradwyr, fod angen symud i ffwrdd o'r drefn hen ffasiwn a simplistaidd a oedd yn nodi gofynion ieithyddol swyddi fel swyddi lle mae'r Gymraeg yn hanfodol neu'n ddymunol, gan symud i system fwy pwrpasol sy'n nodi lefel y sgiliau ieithyddol sydd eu hangen o un i bump, ac yn gwneud cwrteisi sylfaenol yn ofynnol ar gyfer pob swydd. Mae Comisiwn y Cynulliad wedi profi cryn lwyddiant yn barod yn gwneud hyn, ond mae'n rhaid imi ddweud bod Llywodraeth Cymru yn llusgo ei thraed, er i weithgor o uwch-swyddogion argymell ym mis Mawrth 2017 y dylai Llywodraeth Cymru symud i'r un cyfeiriad. Fe wnaeth y gweithgor yma hefyd argymell y dylai'r Llywodraeth fod yn sefydliad gwirioneddol ddwyieithog a gweithio tuag at fabwysiadu'r Gymraeg a'r Saesneg yn ieithoedd swyddogol yn weinyddol erbyn 2036. Ond wrth gadarnhau eich bod chi fel llywodraeth yn gweithredu o'r diwedd, yn ystod y Pwyllgor Diwylliant, y Gymraeg a Chyfathrebu cyn yr haf, dwi'n sylwi mai erbyn 2050 y byddwch chi'n anelu, yn hytrach na 2036 fel oedd yn cael ei argymell yn wreiddiol. A fedrwch chi egluro pam? Diolch.

Beth dwi yn gallu dweud yw bod yna gynllunio ieithyddol manwl nawr yn mynd ymlaen y tu fewn i Lywodraeth Cymru. Bydd swyddfa'r Ysgrifennydd Parhaol yn cyhoeddi'r symudiadau ymlaen a beth yw'r cynllun o ran cyrraedd y targed yna o 2050, a beth yw ein cyfrifoldeb ni y tu fewn i Lywodraeth Cymru tuag at y targed yna. Mae hwn yn gwestiwn i'r Ysgrifennydd Parhaol. Byddwn i'n cymryd mai'r ateb fyddai, os ydych chi eisiau symud ymlaen, ei bod hi'n gwneud synnwyr i symud ymlaen ar yr un pryd, pan fyddwch chi'n gwybod y bydd mwy o blant yn dod allan o ysgolion Cymraeg. Felly, mae hon yn strategaeth hirdymor, ac felly bydd hi'n haws wedyn i recriwtio pobl wrth inni symud ymlaen achos bydd addysg Cymru a nifer y plant sy'n dod allan o ysgolion Cymraeg yn cynyddu. Felly, fe fydd hi'n haws, wedyn, i gael mwy o bobl i ymgeisio am y swyddi yna sydd â'r anghenion ieithyddol y bydd eu hangen.