4. Beth mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i gyflawni'r targed o filiwn o siaradwyr Cymraeg erbyn 2050? OAQ54304

Diolch yn fawr, David. Mae'ch Cymraeg chi yn ardderchog, a liciwn i'ch clywed chi yn siarad mwy ohoni hi, os gwelwch yn dda. Rydym ni'n cymryd camau pwrpasol mewn llawer o feysydd er mwyn symud tuag at y filiwn. Mae hyn yn cynnwys camau i gynyddu nifer y siaradwyr Cymraeg, nifer y bobl sy’n siarad Cymraeg bob dydd, ac i osod seilwaith a chyd-destun i ganiatáu i hynny ddigwydd.

Diolch am yr ateb, Gweinidog. Rwyf eisiau gofyn am deithio i ysgol, thema debyg i gwestiwn Llyr—mae wedi mynd nawr. Mae'n annog disgyblion i gael eu haddysg trwy gyfrwng y Gymraeg yn ffactor allweddol i sicrhau uchelgais Llywodraeth Cymru o filiwn o siaradwyr Cymraeg. Yn ddiweddar, gwnaeth cyngor Castell-nedd Port Talbot gynnig newidiadau i drafnidiaeth a fyddai'n gweld tâl ychwanegol ar ddisgyblion sydd eisiau parhau efo addysg ôl-16 trwy gyfrwng y Gymraeg. Rwyf yn croesawu'r penderfyniad i ohirio'r cynnig yma, ond mae'n bosibl y gallan nhw ailgyflwyno hwn yn y blynyddoedd nesaf. Fe fydd newid Mesur Teithio gan Ddysgwyr (Cymru) 2008 yn gwneud gwahaniaeth i'r bobl ifanc yma ac annog mwy i barhau gydag addysg trwy gyfrwng y Gymraeg heb ofn taliadau teithio ychwanegol. Rwy'n falch eich bod chi wedi cwrdd â'r Gweinidog Addysg i drafod newid y Mesur, ond pryd fydd y newidiadau ar gael i'w gweld ac yn dod yn ddeddfwriaeth?

Diolch am y cwestiwn yna. Wrth gwrs, rôn ni yn pryderu fel Llywodraeth am yr hyn sy'n digwydd, yn arbennig yn ardal Ystalyfera gydag Ysgol Ystalyfera Bro Dur, ac rŷm ni’n falch dros ben i weld bod y llywodraeth leol yng Nghastell-nedd Port Talbot wedi gohirio'r penderfyniad. Wrth gwrs, rŷm ni yn edrych ar y mater yma. Wrth gwrs, mae yna bwysau ariannol ar lywodraeth leol. Rŷm ni’n deall hynny, ond beth dŷn ni ddim eisiau gweld yw ei bod hi’n anoddach i bobl gael eu haddysg chweched dosbarth neu dros-16 drwy gyfrwng y Gymraeg. Dŷn ni ddim eisiau ei gweld hi’n anoddach, Ar hyn o bryd, mae hynny’n bosibl, yn gallu digwydd, ac felly dyna pam rŷm ni’n ceisio gweld sut bydd hyn yn bosibl. Wrth gwrs, os ydych chi eisiau newid guidance, mae hynny’n un peth. Os ydych chi eisiau newid deddfwriaeth, mae hynny’n fwy cymhleth, ac felly rŷm ni’n trafod ar hyn o bryd beth yw’r ffordd orau i fynd ati i edrych ac i sicrhau ein bod ni’n cael diwedd ar y broblem yma.

Weinidog, mae hyrwyddo a hwyluso'r defnydd o'r Gymraeg ym mywyd bob dydd pobl yn bwysig os yw Llywodraeth Cymru am gyflawni ei tharged uchelgeisiol. Yn ddiweddar, datgelwyd bod llai na hanner 1 y cant o brentisiaethau yng Nghymru yn cael eu cynnig drwy gyfrwng y Gymraeg. Felly, a gaf fi ofyn, Weinidog, pa drafodaethau a gawsoch gyda'ch cyd-Aelodau i gynyddu'r cyfleoedd i'r rheini sy'n dymuno dysgu a hyfforddi drwy gyfrwng y Gymraeg, yn enwedig yn ein sector diwydiannol? Diolch.

Diolch yn fawr iawn. Rydym yn cydnabod bod hwn yn faes y mae'n rhaid i ni roi sylw iddo a dyna pam yr ydym bellach wedi pennu targed ar gyfer 50 y cant o'r rheini sydd â TGAU Cymraeg iaith gyntaf, fod 50 y cant o'r cwrs y maent yn ei ddilyn, yn enwedig mewn rhai sectorau—. Rydym yn dechrau gyda'r sector iechyd, y sector gofal, y blynyddoedd cynnar a gwasanaethau cyhoeddus. Felly, rydym yn dechrau gyda'r prentisiaethau hynny yn gyntaf. Felly, rydym yn cymryd camau ymarferol iawn, ac mae'r Coleg Cymraeg Cenedlaethol, yn amlwg, yn ein cynorthwyo gyda hyn.

Fydd targed y filiwn o siaradwyr byth yn cael ei gyrraedd, wrth gwrs, heb ein bod ni’n creu chwyldro o fewn y system addysg cyfrwng Cymraeg. Mae’r gyfundrefn ar hyn o bryd yn hollol ddiffygiol, er gwaethaf twf mawr mewn galw, fel dŷn ni wedi’i weld ym Merthyr yr wythnos yma, lle does yna’r un ysgol uwchradd Gymraeg er gwaetha’r galw. Ac wedyn mae rhywun yn gweld y sefyllfa efo cyngor Pen-y-bont ar Ogwr, sy’n sefyllfa syfrdanol a dweud y gwir, pan fyddwn ni’n meddwl yn wreiddiol fod y cyngor ond am greu llefydd newydd i 22 o ddisgyblion dros bedair blynedd i gael addysg Gymraeg. Rŵan, dŷn ni wedi clywed bod y ffigwr yna wedi gwella erbyn hyn, ond mae o’n dangos bod y gyfundrefn yma o gynlluniau strategol addysg Gymraeg yn ddiffygiol a bod angen deddfwriaeth newydd. Wnewch chi felly roi sylw i’r adroddiad yma wnes i ei gyhoeddi yn ystod yr haf gan un o arbenigwyr y byd addysg yng Nghymru, Gareth Pierce, sydd yn gosod yr achos ynglŷn a’r angen am ddeddfwriaeth ar gyfer cryfhau addysg Gymraeg? Buaswn i’n falch iawn tasech chi’n ei ddarllen o ac yn falch iawn o gael eich adborth. Diolch.

Wel, diolch yn fawr. Dwi yn meddwl ein bod ni wedi cymryd camau cadarnhaol. Dwi’n meddwl bod y WESPs wedi gweddnewid y ffordd mae llywodraeth leol yn edrych ar beth yw eu darpariaeth nhw. Mae’r ffaith ein bod ni’n ehangu faint o amser mae’n rhaid i lywodraeth leol gynllunio—. Mae’r ymgynghoriad yma wedi cymryd lle dros yr haf. Ac rŷm ni’n cydweithio'n agos â'r cynghorau lleol yma i sicrhau bod help gyda nhw i fynd drwy’r system, ac rŷm ni wedi rhoi targedau i bob un ohonyn nhw, yn ddibynnol ar ble maen nhw a beth yw eu disgwyliadau nhw. Rŷm ni wedi rhoi £30 miliwn o gyfalaf ychwanegol i helpu pobl ar y daith yma.

Wrth gwrs y byddwn i’n hapus i ddarllen yr hyn sydd gennych chi i’w gynnig a byddwn i’n hapus i edrych ar hynny. Ond fe gawn ni weld yn gyntaf sut mae'r WESPs yma a beth yw’r ymateb wedi bod cyn ein bod ni’n symud ymlaen. Ond dwi’n fwy na hapus i’w ddarllen. Diolch yn fawr.