3. Datganiad gan y Cwnsler Cyffredinol a'r Gweinidog Brexit: Y Wybodaeth Ddiweddaraf am gynigion Llywodraeth y DU ar gyfer ymadawiad y DU â'r UE

Part of the debate – Senedd Cymru am 2:53 pm ar 1 Hydref 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Jeremy Miles Jeremy Miles Labour 2:53, 1 Hydref 2019

(Cyfieithwyd)

Ond er gwaethaf ein gwrthwynebiad cryf i strategaeth wleidyddol gan Lywodraeth y DU a allai arwain at Brexit heb gytundeb, ein cyfrifoldeb ni yw gweithio gyda Llywodraeth y DU i wneud popeth yn ein gallu i liniaru'r llu o effeithiau a allai ddeillio o'r DU yn ymadael heb gytundeb. Y ffactor mwyaf sy'n amharu ar ein gallu i roi cynlluniau paratoi ar waith yw parodrwydd Llywodraeth y DU i rannu gwybodaeth â ni, i weithio'n ystyrlon gyda ni a rhoi'r arian angenrheidiol i ni. Yn y fan yma eto, mae Llywodraeth y DU wedi methu â chyflawni ei chyfrifoldebau, ac, wrth i'r cloc barhau i droi tuag at Brexit heb gytundeb, mae Gweinidogion Cymru wedi eu cloi allan o'r cyfarfodydd heb gytundeb allweddol sy'n cael eu cynnal yn Whitehall. Pan oedd Theresa May yn Brif Weinidog, cawsom ein gwahodd fel mater o drefn i gyfarfodydd pwyllgor Cabinet y DU yn ymwneud â pharatoi, ond o bryd i'w gilydd y cawn ein gwahodd erbyn hyn, ar sail asesiad cyfyng Llywodraeth y DU o'n setliad datganoli. Rydym ni wedi cael sicrwydd y bydd hyn yn newid—cawn weld a fydd hyn yn digwydd—ond, beth bynnag, mae amser hollbwysig wedi'i golli'n ddiangen.

Mae cyfrifoldebau datganoledig a'r rhai a gadwyd yn ôl yn gyd-ddibynnol. Llywodraeth y DU sy'n gyfrifol am sicrhau bod meddyginiaethau a gaiff eu mewnforio yn cyrraedd y wlad, ond ni, Llywodraeth Cymru, gaiff ein dwyn i gyfrif os bydd cleifion Cymru'n gweld nad yw eu meddyginiaethau ar gael yn y fferyllfeydd. Llywodraeth y DU sy'n gyfrifol am ddeddfwriaeth sy'n ymwneud â thrin data, ond bydd busnesau Cymru yn disgwyl i Lywodraeth Cymru helpu pe bydden nhw'n methu oherwydd bod ganddyn nhw ddata am weithwyr neu gwsmeriaid a gedwir ar weinydd yn yr UE—efallai heb wybod hynny hyd yn oed—a cholli'r gallu i ddefnyddio'r data hynny dros nos.

Nid oes amheuaeth bod diogelu dinasyddion y DU sy'n byw dramor yn gyfrifoldeb i Lywodraeth y DU, ond os bydd dinasyddion o'r fath yn penderfynu dychwelyd i'r DU gan nad ydyn nhw'n gallu cael gofal iechyd am ddim mwyach, bydd gwasanaethau cyhoeddus Cymru yn wynebu galw cynyddol i ddarparu iechyd a gofal cymdeithasol pe byddai eu hangen, a helpu i ddod o hyd i dai. Felly, dylai Llywodraeth y DU fod yn ein cynnwys mewn ffordd gynhwysfawr mewn paratoadau heb gytundeb. Mae'n gwbl annerbyniol i Lywodraeth y DU fod yn ystyried y rhain yn faterion nad oes gennym ni lais i fynegi barn arnyn nhw.

Mewn cyfres o ddatganiadau, bydd Gweinidogion yn amlinellu rhai o'r risgiau allweddol yr ydym ni'n eu hwynebu o ran gwasanaethau cyhoeddus, yr economi ac ym mhob rhan o'r gymdeithas. Nid oes dim amser i ymdrin â holl ganlyniadau heb gytundeb, ond hyd yn oed os nad yw maes wedi ei gynnwys yn y datganiadau heddiw, nid yw hynny'n golygu nad ydym ni'n gwneud popeth yn ein gallu i liniaru'r effeithiau, ac mae'r rhestr lawn o ymyriadau wedi eu cynnwys yn y cynllun gweithredu y gwnaethom ei gyhoeddi ar 16 Medi. Yn ystod y dyddiau nesaf, bydd Llywodraeth Cymru yn cynnal cyfres o gyfarfodydd hefyd â rhanddeiliaid allweddol i annog eraill i barhau i gymryd camau i baratoi ar gyfer canlyniad heb gytundeb.

Ni all Cymru na'r Deyrnas Unedig yn ei chyfanrwydd fod yn gwbl barod am yr holl bosibiliadau a allai fod. Er hynny, rwy'n croesawu cydnabyddiaeth Swyddfa Archwilio Cymru bod gwaith ledled Cymru wedi cynyddu'n sylweddol ers mis Mawrth a bod y gweithio yn fwy cydweithredol ar draws gwasanaethau cyhoeddus Cymru. Bydd Llywodraeth Cymru yn gwneud popeth yn ein gallu ac yn parhau i fanteisio ar bob cyfle i atal Llywodraeth y DU rhag ein tywys ni dros y dibyn.