Diolch i'r Pwyllgor Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Chwaraeon am yr adroddiad ar ddeintyddiaeth yng Nghymru. Mae deintyddiaeth y GIG yng Nghymru mewn argyfwng. Mae llai nag un o bob pum practis yng Nghymru yn derbyn cleifion newydd sy'n oedolion, ac ychydig dros chwarter y practisau sy'n cynnig apwyntiadau i gleifion newydd sy'n blant. Rydym yn clywed yn rheolaidd am gleifion sy'n teithio 100 milltir i weld deintydd ac yn ôl adref. Nid yw'n anarferol gweld ciwiau 10 awr o hyd y tu allan i ddrysau practisau sy'n agor i gleifion newydd a gwelwyd achosion eithafol hefyd o bobl yn gwneud deintyddiaeth arnynt eu hunain am na allant weld deintydd GIG ac yn sicr, ni allant fforddio triniaeth breifat.

Fel y mae'r pwyllgor yn ei amlygu'n briodol iawn, y prif beth sydd ar fai yw'r contract deintyddol, sy'n gosod targedau a chwotâu afrealistig, gan atal deintyddion rhag trin mwy o gleifion. Mae contract gwasanaethau deintyddol cyffredinol y GIG hefyd yn atal deintyddion rhag derbyn cleifion sydd ag anghenion mawr, yn enwedig mewn ardaloedd difreintiedig lle mae mynediad at wasanaethau deintyddol eisoes yn wael. Nid yn unig nad yw'r system unedau gweithgarwch deintyddol yn addas i'r diben, mae hefyd wedi gwneud niwed go iawn iechyd y geg yng Nghymru.  

Rwy'n falch, felly, fod Llywodraeth Cymru wedi gwrando ar y pwyllgor ac wedi cytuno i roi'r gorau i'r system darged yn hytrach na'i haddasu fel y gwnaethant yn 2011 a 2015. Hoffwn fynd ymhellach ac annog Llywodraeth Cymru i sicrhau bod trefniadau unedau gweithgarwch deintyddol newydd hefyd yn atal practisau deintyddol rhag mynnu gwneud archwiliadau bob chwe mis a glynu wrth ganllawiau NICE. Dywedodd prif swyddog deintyddol Lloegr nad oes angen archwiliadau'n amlach na phob 12 neu 24 mis yn y rhan fwyaf o achosion, a bydd hyn nid yn unig yn sicrhau na chaiff cleifion eu gorfodi i dalu am driniaeth ddiangen, ond bydd hefyd yn caniatáu i bractisau dderbyn cleifion ychwanegol yn sgil rhyddhau amser. Felly, gobeithio y bydd y gwelliannau a gyflwynwyd gan y pwyllgor yn rhoi diwedd ar deithiau hir, arosiadau hwy a phobl yn tynnu eu dannedd eu hunain â phleiars. Diolch.