Part of the debate – Senedd Cymru am 4:08 pm ar 8 Hydref 2019.
Diolch i chi am eich datganiad, Gweinidog. Mae'r ffaith bod unrhyw un yn ddigartref yn yr unfed ganrif ar hugain ym Mhrydain yn foesol resynus. Mae Llywodraethau olynol, yma ac yn San Steffan, wedi methu â sicrhau digon o dai o safon uchel i ateb y galw. Ac er bod Llywodraethau bellach yn derbyn bod angen iddyn nhw wneud mwy, nid ydynt byth yn gwneud digon. Mae ateb y galw yn gofyn am flaengynllunio, sydd yn ddiffygiol yn y maes hwn yn anffodus, ac nid yw geiriau'n ddigon.
Yng Nghymru, nid ydym yn adeiladu digon o dai fforddiadwy i gyrraedd targedau'r Llywodraeth ei hunan, heb sôn am ateb y galw gwirioneddol. O'r cartrefi a oedd yn gymwys i gael cymorth digartrefedd yn ystod y 12 mis diwethaf, dim ond 80 y cant a gefnogwyd yn gadarnhaol. Mewn rhai ardaloedd yng Nghymru, dim ond tua hanner y cartrefi sy'n cael y cymorth angenrheidiol. Rwy'n falch eich bod ni'n gweithio gyda Crisis, ond yn nodi bod nifer yr anheddau newydd sydd wedi dechrau cael eu hadeiladu yn y 12 mis diwethaf wedi gostwng, yn ogystal â nifer yr anheddau a gwblhawyd.
Mae llawer gormod o bobl yn cael eu gorfodi i fyw mewn llety dros dro neu, yn waeth na hynny, yn gorfod cysgu wrth ddrysau siopau neu bebyll ar dir diffaith. Mae plant bach a phobl eraill sy'n agored i niwed yn dioddef.
Gweinidog, rwy'n croesawu eich cadarnhad chi y dylai digartrefedd fod yn rhywbeth prin. Wrth gwrs, ni ddylai hynny orfod cael datganiad polisi strategol. Pa wahaniaeth yr ydych chi'n ei awgrymu y bydd datganiad o'r fath yn ei wneud i wasanaethau ar lawr gwlad? Rydych chi'n dweud yn eich datganiad na all tai yn unig ddatrys digartrefedd, ac mae hynny'n wir, yn enwedig o ystyried cysgu ar y stryd. Mae gan y rhan fwyaf o bobl ddigartref anghenion cymhleth.
Gweinidog, mae mwyafrif helaeth y rhai sy'n cysgu ar y stryd yn y DU wedi bod yn aelodau o'r lluoedd arfog. Beth mae eich Llywodraeth chi'n ei wneud ar y cyd ag elusennau'r Weinyddiaeth Amddiffyn a'r lluoedd i wella'r cymorth i gyn-bersonél y lluoedd arfog, gan fod rhai o'r rhain yn cyflawni hunanladdiad oherwydd diffyg cefnogaeth, gyda thai yn broblem enfawr? Ni allwn ond dychmygu'r diffyg gwerthfawrogiad y mae'r cyn-filwyr hyn yn ei deimlo ar ôl gwasanaethu eu gwlad, gan ddod adref i fod heb unrhyw sylw'n cael ei roi i'w hawliau dynol sylfaenol nhw.
Yn olaf, Gweinidog, un rheswm mawr pam y mae nifer o gyn-droseddwyr yn aildroseddu yw diffyg gwasanaethau tai a chymorth. Ni cheir unrhyw fecanwaith cefnogi ar gyfer y mwyafrif sy'n dod allan o'r carchar. Yn ystod fy amser i'n swyddog carchar, fe welais i lawer o bobl ifanc—ac nid pobl ifanc yn unig, ychwaith—yn dod yn ôl drwy ddrysau'r carchar am eu bod wedi cael eu hanfon allan gyda'u heiddo mewn bagiau duon a heb unrhyw le i fynd. Felly, Gweinidog, a ydych chi'n gweithio gyda'r Weinyddiaeth Gyfiawnder i leihau digartrefedd ymhlith cyn-droseddwyr? Diolch i chi eto am eich datganiad. Rwy'n edrych ymlaen at weld cynnydd sylweddol o ran mynd i'r afael â digartrefedd yn ystod y 12 mis nesaf. Diolch yn fawr.