5. Beth mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i wella safonau diogelwch tân ar gyfadeiladau preswyl yng Nghanol De Cymru? OAQ54490

Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i ddefnyddio pwerau datganoledig presennol i wella safonau diogelwch tân yn yr holl adeiladau preswyl uchel iawn yng Nghymru, gan sicrhau bod preswylwyr yn teimlo'n ddiogel yn eu cartrefi. Rwy'n gweithio tuag at Bapur Gwyn sy'n nodi diwygiadau arfaethedig cyn y ddeddfwriaeth newydd yn ystod tymor nesaf y Cynulliad.

Weinidog, mae hwn yn waith pwysig iawn. Efallai eich bod yn gwybod bod y gwasanaeth tân wedi cyhoeddi hysbysiadau gorfodi yng Celestia Homes, lle y ceir diffygion yn ymwneud â blociau a chladin allanol. Mae'r ffordd y caiff yr adeiladau hyn eu hadrannu'n annigonol, ac o ganlyniad, mae lesddeiliaid bellach yn wynebu symiau sylweddol o arian i unioni'r pethau hyn. Adeiladwyd y rhain yn 2006, a rhoddwyd sicrwydd gan y datblygwyr bryd hynny, Redrow a Laing O'Rourke, eu bod o'r safon uchaf, gan gyfeirio'n benodol at eu rhagoriaeth o ran diogelwch tân. A nawr, er bod Redrow wedi gwneud elw mwy nag erioed yn ddiweddar, nid ydynt yn rhoi cyngor digonol, a llai fyth o gymorth; maent yn gadael i'r bobl wynebu'r taliadau sylweddol hyn eu hunain. Nawr, nid yw hyn yn ddigonol. Yn amlwg, mae'r sefyllfa o ran diogelwch tân wedi'i llywio'n aruthrol gan Grenfell, ac mae arnom angen partneriaeth fan lleiaf â'r rhai a adeiladodd yr eiddo a'r preswylwyr presennol, ac nid symud y cyfrifoldeb yn llwyr ar ysgwyddau'r rhai sy'n dal i fyw yno mewn tai annigonol.

Rwy'n cytuno'n llwyr â hynny. Ein blaenoriaeth gyntaf yw diogelwch preswylwyr a thenantiaid ac rydym wedi ceisio sicrwydd, ar yr holl adeiladau rydym yn ymwybodol ohonynt, fod y mesurau diogelwch interim priodol ar waith ar unwaith, a bod cynllun clir ar gyfer lliniaru hirdymor hefyd yn cael ei roi ar waith cyn gynted â phosibl. Rydym yn gweithio mewn partneriaeth â'r awdurdodau lleol perthnasol, y gwasanaethau tân ac achub, perchnogion yr adeilad a'r asiantaethau rheoli. Fel y mae'r gyfraith ar hyn o bryd, cyfrifoldeb perchnogion adeiladau a'u hasiantaethau rheoli yw diogelwch adeiladau fel y'i gorfodir drwy'r gwasanaethau. Mae pwerau gorfodi gan yr awdurdodau lleol o dan y Ddeddf tai a'r gwasanaethau tân ac achub o dan y Gorchymyn diogelwch tân, fel y gŵyr David Melding eisoes, rwy'n gwybod. Felly, rydym wedi bod yn gyson wrth ddweud yn union yr hyn y mae newydd ei ddweud—na ddylid disgwyl i lesddeiliaid a phreswylwyr dalu i unioni problemau sy'n deillio o fethu adeiladu i safonau ansawdd priodol neu lle mae materion yn torri rheoliadau adeiladu. Rwy'n rhoi datganiad llafar i'r Cynulliad yn ddiweddarach y mis hwn i fanylu mwy ar hynny, ond yn fras rwy'n cytuno â'r hyn y mae'n ei awgrymu.