Part of the debate – Senedd Cymru am 4:22 pm ar 15 Hydref 2019.
A gaf i ddiolch i David Melding am hyna? Rwy'n cydnabod, yn llwyr, hyd ei ymgysylltiad â'r materion hyn, ynghyd â chyn Brif Weinidog Cymru. Mae rhai ohonom ni yn y fan yma yn cofio aros yn fisol am y bennod ddiweddaraf mewn ymdrech tebyg i Charles Dickens i adeiladu'r achos dros ffederaliaeth. Nid ydym yn defnyddio'r gair 'ffederaliaeth' yn y papur hwn, ac roedd hynny'n fwriadol, er y byddai dull ffederal wrth gwrs yn rhan o gonfensiwn cyfansoddiadol, fel yr oedd 100 mlynedd yn ôl. A byddai'n rhaid i rai o'r sylwadau y mae David Melding wedi'u gwneud am yr angen am ddealltwriaeth fanwl o sofraniaeth, gan gynnwys ym mhle y mae wedi'i lleoli, sut y'i deellir a sut y caiff ei harfer, fod yn rhan o'r ddadl honno.
Wrth gwrs, roedd hi'n ddiddorol clywed sylw agoriadol cyntaf David Melding, oherwydd gwyddom fod llawer iawn o hunaniaethau yma yng Nghymru. Bydd unrhyw un sy'n dilyn gwaith yr Athro Richard Wyn Jones yn gwybod bod pobl sy'n byw yng Nghymru yn disgrifio eu hunaniaeth mewn amrywiaeth eang o ffyrdd, ond dyna'n rhannol pam yr wyf yn credu fod seilio eich amddiffyniad o'r Deyrnas Unedig mewn disgrifiad o hunaniaeth yn—mae'r tir yn simsan o dan eich traed ac nid dyma'r safbwynt yr wyf yn dechrau ohono yn fy ymlyniad wrth y Deyrnas Unedig.
Mae hi'n hwyr glas, wrth gwrs, diwygio Tŷ'r Arglwyddi. Rydym yn ei gynnwys yma yn un o'r elfennau oherwydd mae'n rhaid i Deyrnas Unedig wahanol, un sy'n meddu ar gydrannau llwyddiant, gynnwys diwygio Tŷ'r Arglwyddi. Ac er nad yw'r Senedd yn yr Unol Daleithiau yn fodel y buasem yn dewis ei efelychu'n union, dadleuwn o blaid cael cynrychiolaeth yn Nhŷ'r Arglwyddi nad yw'n seiliedig ar y boblogaeth, fel ei fod yn gallu cynrychioli rhannau cyfansoddol y Deyrnas Unedig yn well.