Part of 1. Cwestiynau i'r Gweinidog Addysg – Senedd Cymru am 2:13 pm ar 23 Hydref 2019.
Diolch. Ar ddechrau’r mis, derbyniodd yr holl Aelodau e-bost gan Goleg Brenhinol y Therapyddion Lleferydd ac Iaith a oedd yn tynnu sylw at y risgiau os yw cyfathrebu lleferydd ac iaith heb ddatblygu'n llawn. Rwyf am sôn am ychydig o bethau a wnaethant, ond er enghraifft, heb gymorth effeithiol, bydd angen triniaeth iechyd meddwl ar un o bob tri phlentyn ag anawsterau lleferydd, iaith a chyfathrebu; mae gan 88 y cant o ddynion ifanc sy'n ddi-waith yn hirdymor anghenion lleferydd, iaith a chyfathrebu; ac mae gan hyd at 60 y cant o bobl ifanc mewn sefydliadau cyfiawnder ieuenctid anghenion lleferydd, iaith a chyfathrebu tebyg.
Mae bron i ddau ddegawd wedi bod ers i mi ymladd y frwydr hon ar ran un o fy mhlant er mwyn sicrhau ei fod yn cael yr ymyriadau a oedd yn cael eu gwrthod iddo fel arall, a ddau ddegawd yn ddiweddarach, rydym yn dal i dderbyn e-byst gyda'r ystadegau arswydus hyn. Y tu hwnt i'r Ddeddf ADY, pa gamau penodol y gallwch eu cymryd gyda'ch cyd-Aelodau—gan fod hwn yn fater trawsadrannol—i gydnabod yr angen hollbwysig am therapi lleferydd ac iaith ar gyfer ystod eang o blant yn amgylchedd yr ysgol, gan gydnabod data Cymreig hefyd ar werth economaidd therapi lleferydd ac iaith, fod pob £1 a fuddsoddir mewn gwell therapi lleferydd ac iaith yn cynhyrchu £6.43 drwy enillion uwch dros oes gyfan, gan ei fod yn galluogi mynediad at y cwricwlwm ac yn creu cyfleoedd i unigolion, a bod pob £1 a fuddsoddir mewn gwell therapi lleferydd ac iaith ar gyfer disgyblion awtistig yn cynhyrchu £1.46 drwy arbedion cost dros oes gyfan yn sgil gwell cyfathrebu?