Diolch i David Melding am gyflwyno'r ddadl hon, ac am gyhoeddi ei gynllun 10 pwynt ar gyfer mynd i'r afael â digartrefedd. Rwy'n cefnogi unrhyw gamau i wella'r ffordd yr awn i'r afael â digartrefedd a byddaf yn gweithio'n gadarnhaol gydag unrhyw Lywodraeth i sicrhau nad oes unrhyw berson yn cael ei adael heb yr hawl ddynol fwyaf sylfaenol: yr hawl i do dros ben pob person, ac un addas ar hynny.

Mae'n hawl na lwyddwyd i'w datrys gan 20 mlynedd o Lywodraeth Lafur Cymru. Mae'r ateb yn gymhleth ac yn galw am flaengynllunio sylweddol. Ac eto, nid yw Llywodraethau'r DU ychwaith wedi gallu cynnig ateb. Ac er y gall pob un ohonom feio’n gilydd a chwarae pêl-droed gwleidyddol, ni fyddai unrhyw bwrpas i hynny. Mae hwn yn fater rhy ddifrifol ac mae angen newid cadarnhaol. Mae angen i Lywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru weithio'n gadarnhaol gyda'i gilydd i sicrhau'r newid hwn a dileu digartrefedd yn yr unfed ganrif ar hugain.

O edrych ar yr argyfwng tai, mae'r newid i gredyd cynhwysol wedi chwarae rhan negyddol mewn digartrefedd. Ceir nifer uchel o gyn-filwyr a chyn-droseddwyr yn cysgu ar y stryd am y gall gymryd hyd at bum wythnos neu fwy i gael talaidau budd-dal. Er bod Llywodraeth y DU yn iawn i fynd i'r afael â phobl sy’n twyllo'r system, roedd y modd y gweithredwyd hynny’n ddiffygiol ac fe niweidiodd y rhai oedd mewn gwir angen. Mae anghenion pobl sy'n ddigartref yn niferus, yn gymhleth ac yn amrywiol. Nid yw’n fater syml o gael cartref a dyna ddiwedd arni. Unwaith eto, rwy’n annog Llywodraeth Cymru i weithio gyda Llywodraeth y DU i sicrhau bod taliadau budd-dal yn dechau ar y diwrnod y caiff rhywun ei ryddhau o'r lluoedd arfog neu o'r carchar.

Rhaid mynd i’r afael â’r cynnydd enfawr a welsom mewn digartrefedd yn uniongyrchol, ac felly rwy’n cymeradwyo’r Ceidwadwyr Cymreig am eu cynllun gweithredu, yn y gobaith y bydd yn helpu Llywodraeth Cymru i fabwysiadu cynlluniau mwy uchelgeisiol eu hunain. Mae dyblu nifer y tai cymdeithasol sy'n cael eu hadeiladu yn ddechrau da.

Rwyf hefyd yn croesawu’r argymhelliad i benodi rhywun sydd wedi bod yn ddigartref i gynghori Gweinidogion ar bolisi tai. Rhaid i Lywodraeth Cymru gyfaddef nad yw eu dull o weithredu’n gweithio, a byddai cael person digartrefedd i'w helpu yn cynorthwyo i adfywio eu hymdrechion i ddod â digartrefedd i ben, fel y byddai mabwysiadu llawer o'r cynigion a gyflwynwyd iddynt heddiw. Felly, rwy’n annog yr Aelodau i wrthod gwelliant Llywodraeth Cymru. Oes, mae yna arferion da, ond maent yn bodoli mewn pocedi bach ledled y wlad ac nid ydynt yn genedlaethol.

Byddwn yn cefnogi'r rhan fwyaf o'r gwelliannau eraill y teimlwn eu bod yn ychwanegu at gynnig y Ceidwadwyr, ond byddwn yn gwrthwynebu gwelliannau 3, 6 a 9. O ran gwelliant 11, cytunaf yn llwyr y dylid diddymu'r Ddeddf Crwydradaeth. Ni ddylid ei defnyddio i gael gwared ar bobl sy'n cysgu allan, fel a ddigwyddodd yng Nghastell-nedd pan geisiodd y cyngor Llafur gael gwared ar arwyddion gweladwy o ddigartrefedd. Ond wedi dweud hynny, mae angen i ni fynd i'r afael â chardota problemus. Mae angen i’r Senedd basio deddfwriaeth newydd—sydd, o ystyried ei chyflwr camweithredol presennol, yn annhebygol yn y dyfodol agos—i fynd i’r afael â chardota problemus. Mae'n ffaith drist fod llai nag un o bob pump o'r bobl yr aethpwyd i'r afael â hwy oherwydd eu bod yn cardota yn ddigartref. Yn anffodus, mae grwpiau troseddau cyfundrefnol yn cymryd mantais ar garedigrwydd pobl ac yn mynd ag arian prin oddi wrth bobl sydd mewn gwir angen.

Mae yna awydd trawsbleidiol i roi diwedd ar gysgu ar y stryd, ac rwy'n gofyn a oes gan Lywodraeth Cymru weledigaeth ac uchelgais i gyrraedd y nod, oherwydd mae'n galw am weithio gyda'n gilydd. A phan fyddwn yn gweithio gyda'n gilydd, gall pawb ohonom roi diwedd ar y gwarth cenedlaethol hwn, fel y mae Neil McEvoy yn ei ddisgrifio mor gryno.