Part of the debate – Senedd Cymru am 2:32 pm ar 5 Tachwedd 2019.
Trefnydd, a gaf i ofyn am ddatganiad gan yr ysgrifennydd iechyd ynghylch y stori a dorrodd yr wythnos diwethaf ar amseroedd aros yn ardal Cwm Taf? Rwy'n credu ei bod yn deg dweud, ac, i fod yn deg, roedd yr adroddiad yn nodi nad oedd hyn yn achos o hepgor pobl yn fwriadol o'r rhestrau aros, ac rwy'n credu bod hwnnw'n bwynt allweddol i'w gadw mewn cof. Ond roedd yn tynnu sylw at ddiffyg llywodraethu a diwylliant a oedd efallai braidd yn esgeulus, a dweud y lleiaf, o amgylch yr ymylon a oedd yn caniatáu i bron i 3,000 o bobl gael eu hepgor o gyfres o restrau aros, sef tua 5 y cant o'r cyfanswm. Ac rydym yn gwybod yn iawn mai diffyg llywodraethu a arweiniodd at y drasiedi yn y gwasanaethau mamolaeth yng Nghwm Taf, ac nid ydym ni eisiau gweld yr un peth yn digwydd yma.
Mae gwaith yn mynd rhagddo o hyd i geisio deall yr effaith gyffredinol, ac, yn ôl yr hyn a ddeallaf, mae 750 o unigolion eraill yn cael eu hystyried o hyd i weld a ydyn nhw hefyd wedi'u hepgor o'r rhestrau aros. Ond rwy'n credu bod hyn yn deilwng o ddatganiad llafar gan y Gweinidog iechyd, er mwyn i ni—yn fy achos penodol i, fel Aelod dros Ganol De Cymru, ond rwy'n siŵr bod Aelodau eraill—yn gallu gofyn am atebion a sicrwydd gan y Gweinidog o ran pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i wneud yn siŵr bod llywodraethu'n cael ei ailgyflwyno ac, yn y pen draw, nad yw'r math hwn o broblem yn bodoli eto.
Hoffwn hefyd gofnodi fy niolch i gadeirydd y bwrdd iechyd, a wnaeth gwrdd â mi ar y mater penodol hwn i'w drafod, ond nid yw cyfarfod â'r cadeirydd a chael datganiad llafar gan y Gweinidog iechyd, sydd yn y pen draw yn gyfrifol am y gwasanaethau iechyd yma yng Nghymru, yr un peth. Felly, rwy'n gobeithio y byddwch yn gallu hwyluso datganiad o'r fath, o ystyried yr anawsterau y mae Bwrdd Iechyd Cwm Taf wedi'u hwynebu yn ddiweddar ym maes gwasanaethau mamolaeth. Nid oes yr un ohonom ni eisiau gweld hynny'n mynd i feysydd cyflenwi eraill ar gyfer y bwrdd iechyd penodol hwn.