Llywydd, a gaf i ddiolch i Mick Antoniw am hynna? Dechreuodd drwy gyfeirio at natur drawiadol y panel. A phan gefais y fraint o helpu i gyflwyno'r adroddiad ar y diwrnod y cafodd ei lansio, cofiaf ddweud fy mod yn credu mai un o'r swyddi allweddol y bu'n rhaid i Weinidogion—ac, yn yr achos hwn, y cyn-Brif Weinidog—ei wneud, wrth gyflawni'r math hwn o waith, yw dewis y bobl briodol i wneud hynny. Ac mae'r rheini'n benderfyniadau anodd yn aml iawn. Ond os edrychwch chi ar y panel oedd yn ffurfio'r comisiwn hwn, roedd y penderfyniadau hynny yn rhai doeth iawn, ac wedi arwain at yr adroddiad sydd gennym ni heddiw.

Gwnaeth Mick Antoniw bwynt pwysig iawn, ac mae yma yn yr adroddiad, bod yr hawl i gael cyfiawnder, yn setliad gwladwriaeth les 1945, yn elfen sylfaenol yn y ffordd yr oedd y rhai a oedd yn creu hawliau newydd i bobl—hawliau cymdeithasol newydd, yn ystyr Marshall, ond hawliau newydd i gyfiawnder hefyd—roedd hyn yn rhan annatod o'r ffordd y credent y byddai hawliau dinasyddiaeth yn y Deyrnas Unedig yn cael eu cyflawni yn y dyfodol. Ac mae'r toriadau a welsom yn y degawd diwethaf, y toriadau hynny i gymorth cyfreithiol ac agweddau eraill ar hawl i gyfiawnder, i'w gweld yn glir yn yr adroddiad hwn. Os nad oeddech eisiau darllen unrhyw baragraffau eraill ynddo, darllenwch yr hyn y mae'r adroddiad hwn yn ei ddweud am ymgyfreithwyr yn bersonol—pobl sy'n cael eu gorfodi i gynrychioli eu hunain yn y llys, oherwydd na allent gael cyngor, oherwydd nad oes neb arall i siarad drostynt, y baich ofnadwy y mae hynny'n ei roi arnyn nhw, a'r ffordd y mae'n arafu holl system y llysoedd, oherwydd bod yn rhaid eu helpu o'r fainc dro ar ôl tro i ddeall yr hyn sy'n digwydd a gwneud y pwyntiau y mae ganddyn nhw hawl i'w gwneud. Mae'n economi mor ffug, onid yw, gan nad yw ond yn taflu costau i rannau eraill o'r system?

Cefais fy synnu yn ystod y drafodaeth, Llywydd, wrth sylweddoli faint yn fwy y mae rhai Aelodau yma'n ei wybod am agweddau ar y system gyfiawnder nag yr wyf fi. Mae syniad Mick Antoniw o system cymorth cyfreithiol i Gymru wrth gwrs yn un y byddwn eisiau edrych arno wrth inni fwrw ymlaen â hyn. Dywed yr adroddiad, yn y drydedd bennod honno, am yr hawl i gael cyfiawnder, fod Llywodraeth Cymru wedi gorfod dargyfeirio arian i fynd i'r afael â swyddogaethau nad oeddent wedi'u datganoli yn hytrach na defnyddio'r adnoddau ar gyfer swyddogaethau a ddatganolwyd.

Ac yna mae'n dweud mai hyn oedd y peth iawn i'w wneud.

Ond nid oedd—ni ddylai fod wedi bod y peth angenrheidiol i'w wneud. Ond byddwn nawr yn gallu defnyddio rhywfaint o'r profiad hwnnw, a'r arian yr ydym ni wedi'i ddarparu i fudiadau'r trydydd sector, yn y system newydd honno y mae Mick Antoniw wedi'i hamlinellu y prynhawn yma.