Eitem 3 ar yr agenda y prynhawn yma yw dadl o dan Reol Sefydlog 25.15 ar Orchymyn Deddf Llywodraeth Cymru 2006 (Diwygio) 2019—Gorchymyn adran 109 yn ymwneud â swyddogion cofrestru etholiadol. Galwaf ar y Cwnsler Cyffredinol a'r Gweinidog Brexit i gynnig y cynnig—Jeremy Miles.

Cynnig NDM7176 Jeremy Miles

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru, yn unol â Rheol Sefydlog 25.15 yn cymeradwyo fersiwn ddrafft Gorchymyn Deddf Llywodraeth Cymru 2006 (Diwygio) 2019.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Cynigiaf y cynnig i gymeradwyo'r Gorchymyn hwn yn y Cyfrin Gyngor o dan adran 109 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006. Mae'r Gorchymyn hwn yn gwneud rhywfaint o gynnydd wrth fynd i'r afael â materion cymhwysedd sydd wedi codi o ganlyniad i Ddeddf Cymru 2017. Pan wneir y Gorchymyn, bydd yn sicrhau y gall y Cynulliad ddeddfu'n effeithiol ac yn gynhwysfawr mewn perthynas â chyfraith etholiadol sy'n ymwneud ag etholiadau datganoledig Cymru. Dyma oedd bwriad gwreiddiol Senedd y DU, wrth gwrs, pan ddatblygwyd Deddf Cymru 2017.

Mae hefyd yn angenrheidiol er mwyn caniatáu i reoliadau cydlynol gael eu gwneud mewn perthynas â diwygio'r canfasiad mewn pryd ar gyfer canfasiad blynyddol 2020, ac i sicrhau bod y llinellau cymhwysedd gweithredol rhwng Llywodraeth y DU a Gweinidogion Cymru yn glir. Mae cyfraith etholiadol yn cynnwys ystod eang o ddeddfwriaeth sylfaenol ac is-ddeddfwriaeth, ac mae rôl swyddogion cofrestru etholiadol yn hanfodol i gofrestru etholiadol ac felly i ddiwygio etholiadol. Heb y gallu i roi swyddogaethau i swyddogion cofrestru etholiadol mewn deddfwriaeth newydd, mae swyddogaethau etholiadol Gweinidogion Cymru wedi'u cyfyngu'n sylweddol.

Daeth yn amlwg drwy brosiect diwygio'r canfasiad fod y mecanwaith penodol ar gyfer trosglwyddo swyddogaethau etholiadol, ac yn benodol y rheini sy'n effeithio ar swyddogion cofrestru etholiadol, yn golygu na fyddai gan unrhyw unigolyn, Gweinidogion Cymru na'r Ysgrifennydd Gwladol set gwbl gydlynol o bwerau mewn perthynas ag etholiadau datganoledig. Pan fydd y Gorchymyn hwn wedi'i wneud, bydd modd inni fwrw ymlaen â'r agenda i ddiwygio'r canfasiad, a fydd yn symleiddio'r broses gofrestru yng Nghymru ac yn ei gwneud hi'n haws i etholwyr ymwneud â hi.

Bydd y Gorchymyn hefyd yn ein galluogi i wneud y newidiadau angenrheidiol i rôl swyddogion cofrestru etholiadol mewn perthynas ag etholiadau datganoledig mewn deddfwriaeth sylfaenol heb fod angen ceisio cydsyniad Llywodraeth y DU bob tro. Mae hyn yn cynnwys newidiadau y byddwn yn eu cynnig yn ein Bil llywodraeth leol ac etholiadau (Cymru) sydd ar y ffordd. Bydd hyn yn cefnogi'r agenda diwygio etholiadol yng Nghymru ac yn galluogi i arferion etholiadol gael eu moderneiddio, ac yn y pen draw, bydd yn cynorthwyo pleidleiswyr i gymryd rhan ym mhroses democratiaeth.

Mae Llywodraeth y DU wedi cydnabod yr heriau a grëwyd yn sgil y ffordd y mae swyddogaethau wedi'u trosglwyddo, ynghyd â gweithrediad darpariaethau Atodlen 7B i Ddeddf Llywodraeth Cymru, felly roeddent yn fodlon cyflwyno'r Gorchymyn fel mater o frys ac maent wedi sicrhau y bydd yn mynd drwy Senedd y DU mor gyflym â phosibl. Gofynnaf felly i'r Cynulliad ei gymeradwyo.

Diolch. A gaf fi alw ar Carwyn Jones i siarad ar ran y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol? Carwyn.

Diolch, Ddirprwy Lywydd. Cyfeiriodd y Pwyllgor Busnes Orchymyn Deddf Llywodraeth Cymru 2006 (Diwygio) 2019 at y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol yn unol â Rheol Sefydlog 25.7(i). Cawsom dystiolaeth gan y Cwnsler Cyffredinol ar y Gorchymyn arfaethedig yn ein cyfarfod ar 16 Medi 2019, a chyflwynasom ein hadroddiad i'r Cynulliad ar 30 Medi eleni. Ers hynny, nodwn fod y Gorchymyn wedi'i gymeradwyo gan Dŷ'r Cyffredin a Thŷ'r Arglwyddi ar 28 Hydref eleni. Ddirprwy Lywydd, yn ystod ein sesiwn dystiolaeth, esboniodd y Cwnsler Cyffredinol ddiben ac amcan y Gorchymyn arfaethedig, yn ogystal â'r berthynas rhwng y Gorchymyn, Bil Senedd ac Etholiadau (Cymru) a Bil llywodraeth leol Llywodraeth Cymru sydd ar y ffordd. Rydym wedi nodi cefndir a diben y Gorchymyn arfaethedig, ac rydym yn fodlon, Ddirprwy Lywydd.

Diolch. Galwaf ar y Cwnsler Cyffredinol a'r Gweinidog Brexit i ymateb.

Diolch i Carwyn Jones am ei sylwadau ac am waith y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol mewn perthynas â'r Gorchymyn hwn. Os bydd y Cynulliad yn cymeradwyo'r Gorchymyn, bydd y Cyfrin Gyngor yn ei ystyried yn ei gyfarfod nesaf. Rwy'n disgwyl i'r dyddiad ar gyfer y cyfarfod hwnnw gael ei gadarnhau yn dilyn etholiad cyffredinol y DU. Ac i gloi, a gaf fi gofnodi fy niolch i swyddogion yn Llywodraeth Cymru a Llywodraeth y DU am ei gwneud hi'n bosibl dwyn y ddeddfwriaeth hon gerbron yn gyflym?

Diolch. Y cynnig yw derbyn y cynnig. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Na. Felly, derbynnir y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Derbyniwyd y cynnig yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.