9. Dadl: Cysylltedd Digidol

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:25 pm ar 12 Tachwedd 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Lee Waters Lee Waters Labour 5:25, 12 Tachwedd 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr i'r holl Aelodau a gyfrannodd, ac mae'n rhaid imi gydymdeimlo â Mark Reckless—mae llawer iawn o jargon a chymhlethdod yn y maes hwn, ac rwyf wedi bod yn gweithio fy ffordd drwyddynt dros y flwyddyn ddiwethaf fy hun. Er mwyn ateb rhai o'i gwestiynau ffeithiol, rydym ni wedi buddsoddi £200 miliwn o'n cyllid a chronfeydd yr UE yn Cyflymu Cymru, ac mae'r prosiect olynol yn costio £26 miliwn, ac mae hynny'n arwain at sgil effaith economaidd sylweddol.

Gofynnodd beth oedd ystyr 'o'r tu allan i mewn' a gofynnodd beth oedd 'asedau wedi'u hynysu'. Wel, 'o'r tu allan i mewn' yw'r egwyddor o wneud i'ch Llywodraeth ymyrryd yn yr ardaloedd anoddaf i'w cyrraedd ac yna symud i mewn i ardaloedd trefol, lle mae'n anochel, oherwydd dwysedd y boblogaeth, fod cymhelliad masnachol i gwmnïau fuddsoddi eu harian eu hunain, ar y llaw arall o ran ardaloedd gwledig—oherwydd y materion a drafodais yn fy araith agoriadol, cymhlethdod y buddsoddiad a'r adenillion arafach—mae'r rhain yn llai deniadol i gwmnïau masnachol. Felly, yr egwyddor yr ydym yn ei chefnogi, a'r hyn y mae Llywodraeth y DU wedi ei chefnogi hyd nawr, yw y dylid buddsoddi yn y tu allan yn gyntaf, ac yna symud i mewn i lenwi'r bylchau y tu mewn, yn hytrach na dim ond uwchraddio'r cysylltedd sydd gan ardaloedd trefol eisoes.

Canlyniadau anfwriadol ein cynllun band eang Cyflymu Cymru yw 'asedau wedi'u hynysu'. Rydym yn gosod targedau profi ar gyfer BT, y bu'n anodd iddynt eu cyflawni ers tro, ac yn y pen draw, oherwydd y brys i gyrraedd y nodau a osodom ni—oherwydd, fel y dywedais, cytunodd Julie James ar gontract llym gyda nhw—fe wnaethon nhw orgyflenwi. Felly, o ganlyniad i hynny, fe gyrhaeddon nhw eu targed o ran niferoedd, ond wedyn roedd ganddyn nhw bob math o geblau'n hongian o goed, fel y dywedwyd mewn llawer cyfarfod cyhoeddus lliwgar yr wyf wedi bod ynddyn nhw ac fel y mae Aelodau yma wedi adrodd, sydd yn rhwystredig iawn i drigolion pan welant wifrau mewn gwrychoedd a pholion ger eu tai, ond nid ydynt yn gallu cysylltu â nhw, oherwydd o safbwynt BT, maen nhw wedi cyrraedd eu targedau, maen nhw wedi cael eu cyllid, ac nid oes achos masnachol gwirioneddol iddyn nhw eu cysylltu gan fod y cynllun grant wedi gorffen.

Bydd y gronfa yr wyf wedi cyhoeddi'r bwriad i'w sefydlu heddiw ar gael i'r cymunedau hynny i ystyried cysylltu'r asedau hynny sydd wedi'u hynysu yn ogystal â chymunedau gwledig nad ydyn nhw'n gallu denu'r buddsoddiad masnachol, i weld a oes ffyrdd mwy arloesol i'w cysylltu yn y tymor byr i ganolig, tra byddwn yn aros i Lywodraeth y DU ddod i'n cefnogi ni i geisio cael cysylltedd ffeibr llawn. Ac mae'n bosibl na fydd rhai cymunedau byth yn cael cysylltedd ffeibr llawn. Ac rwyf wedi bod mewn cyfarfodydd cyhoeddus lle mae pobl yn dweud wrthych nad oes ganddyn nhw'r prif gyflenwad nwy a charthffosiaeth, ond eu bod yn disgwyl band eang ffeibr-i'r-safle; nid yw hyn yn realistig. Mae'r gost o wneud hyn fesul cartref yn y degau o filoedd o bunnau.

Sy'n dod a fi'n ôl at araith agoriadol Russell George, ac rwyf yn cael ychydig o drafferth gyda hyn, oherwydd bod Llywodraeth Cymru, am reswm da, wedi camu i'r adwy ac wedi ymyrryd ac wedi cyflawni. Ac mae ymateb y Ceidwadwyr braidd yn anfoesgar, gan ein cyhuddo o bob math o fethiannau, o fyn yn ymyrryd â chyfrifoldebau eu Llywodraeth eu hunain. Mae hwn yn faes sydd heb ei ddatganoli. Dylech chi fod yn gwneud hyn. Rydym ni'n gwneud ein gorau. Fe ildiaf i Mark Isherwood yn gyntaf.