Part of the debate – Senedd Cymru am 3:35 pm ar 13 Tachwedd 2019.
Ymddengys mai siarad am y newid yn yr hinsawdd, datgarboneiddio a chreu mwy o ffynonellau ynni adnewyddadwy yw'r nod allweddol, heb ystyried twf economaidd, cefnogi twristiaeth, na newid tirweddau yn wir. Ar dudalen 36 yn y ddogfen, mae'n dweud bod y Llywodraeth yn bwriadu mynd i'r afael ag achosion newid yn yr hinsawdd a bod ganddi ymrwymiad allweddol i ddatgarboneiddio. Dywed hefyd y bydd Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda rhanddeiliaid perthnasol i helpu i fanteisio ar botensial yr ardaloedd hyn ar gyfer cynhyrchu ynni adnewyddadwy a’r manteision economaidd ac amgylcheddol a all ddeillio ohonynt i gymunedau. Ond nid yw’n dweud yn unman mai datblygu economaidd, a'r budd a ddaw yn sgil hynny, fydd y flaenoriaeth bwysicaf i gymunedau Cymru.
Pan edrychwn ar le Cymru yn y byd a'i chyfraniad at gynhesu byd-eang, gwelwn fod ei chyfraniad yn gwbl ddi-nod—0.06 y cant o'r allyriadau carbon deuocsid byd-eang. Credaf y bydd y math o feichiau economaidd y bydd ein hymrwymiadau di-garbon yn eu peri yn rhoi baich sylweddol iawn ar bobl Cymru, ac yn fwyaf penodol, ar y rheini sydd â’r lleiaf o allu i ysgwyddo beichiau o'r fath, a gwyddom fod llawer o broblemau dybryd yng Nghymru. Bydd canlyniadau’r Rhaglen Ryngwladol Asesu Myfyrwyr yn dangos, unwaith eto, mai ni sydd â’r canlyniadau addysg gwaethaf yn y wlad. Mae cyflwr y gwasanaeth iechyd, unwaith eto, yn gwbl warthus, gyda phump o'n saith bwrdd iechyd yn destunau mesurau arbennig neu’n derbyn ymyrraeth wedi'i thargedu. Os ydym am wario arian cyhoeddus o gwbl, credaf y dylid gwario ar wella iechyd ac addysg a llesiant pobl gyffredin, yn hytrach nag ar adeiladu mwy o ffermydd gwynt a ffermydd paneli solar sy'n anharddu cefn gwlad.
Oherwydd, ni waeth beth a wnawn yn y wlad hon, ni fydd yn gwneud unrhyw wahaniaeth o gwbl i gynhesu byd-eang—dyna yw pen draw'r mater hwn yn sylfaenol. Mae Tsieina ac India, fel nad wyf byth yn blino ei nodi, yn gyfrifol am 36 y cant o allyriadau carbon deuocsid y byd. Ac mae Tsieina yn bwriadu dyblu eu hallbwn carbon deuocsid yn y 15 mlynedd nesaf. Mae India yn bwriadu treblu eu hallyriadau carbon deuocsid. Mae Tsieina wrthi’n adeiladu 300 o bwerdai glo, nid yn unig yn Tsieina, ond ledled y byd hefyd, fel rhan o’u blaenoriaethau geowleidyddol i ymestyn cyrhaeddiad gwleidyddol Tsieina. Maent yn eu hadeiladu yn Affrica, yn Nhwrci ac mewn llawer o wledydd eraill.
Mae'r Unol Daleithiau, wrth gwrs, wedi ymateb i hyn. Mae'r Arlywydd Trump o'r farn ei bod yn bwysig na ddylai'r Unol Daleithiau ysgwyddo baich y polisïau newid hinsawdd hyn os yw gwledydd eraill yn mynd i'r cyfeiriad arall. Mae’n awyddus i ymgilio rhag cytundebau Paris yn gyfan gwbl, gan ddweud iddo gael ei ethol i gynrychioli dinasyddion Pittsburgh ac nid Paris. Wel, credaf y dylai Llywodraeth Cymru fabwysiadu'r safbwynt ei bod wedi'i hethol i gynrychioli dinasyddion Port Talbot ac nid Paris. Yr hyn sy'n cymell Trump yw bod cymal dianc yng nghytundeb Paris sy'n eithrio'r llygrwyr gwaethaf a mwyaf ystyfnig, os ydych yn credu bod carbon deuocsid yn llygrydd. Dywed erthygl 4.7 o gytundeb Paris y bydd y graddau y bydd gwlad sy'n datblygu yn gweithredu ei hymrwymiadau yn effeithiol o dan y confensiwn yn rhoi ystyriaeth lawn i'r ffaith mai datblygu economaidd a chymdeithasol a threchu tlodi yw blaenoriaethau cyntaf a phwysicaf y Partïon sy’n wledydd sy'n datblygu
Felly, ceir ymrwymiad penodol yng nghytgordiau Paris i flaenoriaethu datblygu economaidd uwchlaw popeth arall ar gyfer gwledydd sy'n datblygu, sy'n cynnwys hyd yn oed y pwerdai economaidd, fel y maent ar y ffordd i fod, sef Tsieina ac India. Felly, mae Tsieina ac India wedi ymrwymo mewn egwyddor i'r damcaniaethau sylfaenol sy'n sail i'r confensiwn ar newid yn yr hinsawdd, ond nid ydynt am wneud unrhyw beth mewn gwirionedd i leihau eu cyfraniad i'r allyriadau byd-eang rydym yn eu hallyrru ar hyn o bryd. Mewn gwirionedd, maent am fynd i'r cyfeiriad arall: maent am greu mwy eto.
Mae hyd yn oed yr Almaen, sydd wedi ymrwymo'n llwyr i nodau'r confensiwn, yn mynd i'r cyfeiriad arall hefyd. Ym mhob un o'r wyth mlynedd ddiwethaf, gan gynnwys eleni, mae allyriadau carbon deuocsid wedi cynyddu yn yr Almaen—gwlad sydd wedi hyrwyddo mwy a mwy o bolisïau cosbol ar gynhesu byd-eang o dan Angela Merkel ar gyfer pobloedd Ewrop.