Yr eitem nesaf yw'r cynnig i benodi comisiynydd safonau dros dro. Dwi'n galw ar Cadeirydd y Pwyllgor Safonau Ymddygiad i wneud y cynnig—Jayne Bryant.

Cynnig NDM7192 Jayne Bryant

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru:

1. Yn nodi bod swydd Comisiynydd Safonau Cynulliad Cenedlaethol Cymru yn wag.

2. Yn penodi Douglas Bain CBE TD fel Comisiynydd dros dro, yn unol ag Adran 4(1) o Fesur Comisiynydd Safonau Cynulliad Cenedlaethol Cymru 2009, ar y telerau a ganlyn:

a) bydd y penodiad yn dod i rym ar unwaith;

b) bydd y penodiad yn dod i ben ar unwaith pan roddir hysbysiad i'r Comisiynydd dros dro gan Glerc y Cynulliad;

c) bydd taliad y Comisiynydd dros dro yn gyfradd ddyddiol o £392 (neu pro-rata am ran o ddiwrnod) ar gyfer gweithgareddau sy'n ymwneud yn uniongyrchol â rôl a chyfrifoldebau'r swydd ynghyd â threuliau rhesymol;

d) bydd pob swm y cyfeirir ato ym mharagraff 2(c) i'w dalu i'r Comisiynydd dros dro gan Gomisiwn y Cynulliad.

Cynigiwyd y cynnig.

Lywydd, rwy'n gwneud y cynnig i benodi comisiynydd safonau dros dro yn sgil ymddiswyddiad Syr Roderick Evans ar 11 Tachwedd 2019. Mae'r penodiad hwn yn gam pwysig i gynnal a sicrhau uniondeb ein proses safonau annibynnol.

Mae gan yr enwebai heddiw, Douglas Bain, brofiad eang o ffurfio dyfarniadau ystyriol mewn nifer o feysydd cymhleth, ac felly mae'n fwy na chymwys i ymgymryd â'r rôl hon. Yn ogystal, mae wedi ymgymryd â rôl comisiynydd dros dro yn y Cynulliad hwn eisoes, ac felly mae ganddo wybodaeth dda ynglŷn â sut y mae'r Cynulliad yn gweithredu a'r cod ymddygiad.

Penodiad dros dro yw hwn. Bydd yr aelodau wedi nodi yn fy natganiad ddoe fod y pwyllgor yn adolygu’r cod ymddygiad, ac fel rhan o hyn, byddwn yn ystyried rôl y comisiynydd safonau. Rydym yn bwriadu i hon fod yn broses agored a byddwn yn ymgynghori ar ein gwaith maes o law.

A gaf fi ofyn i’r Aelod a yw’r pwyllgor wedi trafod neu gymeradwyo Douglas Bain fel ymgeisydd cyn iddi gyflwyno'r cynnig heddiw? A gaf fi ofyn ychydig yn fwy hefyd am gwmpas y gwaith? Soniodd am 'dros dro', ond nid wyf yn glir a yw'n cyfeirio at ychydig wythnosau efallai, neu a yw hyn yn rhywbeth a allai bara tan ddiwedd tymor y Cynulliad?

Hefyd, o ran ei sgiliau a'r math o waith y bydd yn ei wneud, beth yw ei disgwyliadau hi, ai ymwneud â chyfraith ddiwyro a chul, os mynnwch, y bydd, mwy am faterion ariannol a datganiadau o fuddiant, neu a yw'n disgwyl y bydd ei waith, o ran yr ymrwymiad amser a'r sgiliau priodol, yn ymwneud mwy â materion llawer mwy goddrychol a dyfarniadol mewn perthynas â'r polisi urddas a pharch? A yw'n disgwyl i'w waith gefnogi Gweinidogion y Llywodraeth, gan ddefnyddio'r system safonau i ymlid ACau y gwrthbleidiau? [Torri ar draws.] O ran y £392—[Torri ar draws.] Os caf fi ofyn i'r Aelod am y gyfradd ddyddiol o £392, pa ystyriaeth a roddwyd i ddewis y gyfradd hon? Ai'r rheswm syml yw mai'r gyfradd hon a dalwyd i ddeiliad parhaol blaenorol y swydd? Ac os felly, pa ystyriaeth a roddwyd i gymwysterau a phrofiad priodol yr ymgeisydd a gynigiwyd ganddi yn awr, o gymharu â'r deiliad blaenorol a'i rôl hirsefydlog fel barnwr yr Uchel Lys? Diolch.

Diolch, Lywydd. [Torri ar draws.] Pwy ydych chi?

Diolch, Lywydd. Credaf fy mod yn un o lond llaw o Aelodau yn unig sydd wedi ymdrin yn uniongyrchol â Mr Bain. Nawr, rwyf—[Torri ar draws.] Nawr, nid oeddwn yn bwriadu siarad am y cynnig hwn heddiw, ond cefais fy ysgogi i wneud hynny gan aelod o fy staff sy'n gwylio'r trafodion hyn o'r oriel. Roedd fy aelod o staff yn awyddus i ddweud ar goedd sut y gwnaed iddo deimlo ar ôl i Mr Bain ymdrin ag ef. Nawr, Lywydd, o ystyried bod yn rhaid inni gofio am y polisi urddas a pharch, credaf y bydd angen cadw'r sylwadau hyn gan fy aelod o staff mewn cof. Os caf, rwyf am ddyfynnu'n gryno o'r hyn a ddywedodd. Rwy'n dyfynnu: 'Yn ystod y cyfweliad cyntaf â Mr Bain, pan euthum gyda Gareth, teimlwn fod ei ymagwedd yn ymosodol ac yn fygythiol. Roeddwn yn teimlo nad oedd unrhyw beth y gallwn ei wneud i gefnogi fy nghyflogwr, gan fod y comisiynydd dros dro wedi bygwth fy hel o'r ystafell pe bawn yn agor fy ngheg. Ar ôl y cyfweliad, roeddwn yn crynu wrth i mi adael yr ystafell. Roeddwn yn teimlo fy mod wedi cael fy mwlio a fy mychanu gan na chefais gyfle i ymateb, er i'r comisiynydd dros dro gyfeirio ataf fi a fy ngweithredoedd sawl gwaith. Pan adawsom yr ystafell, gofynnodd Gareth i mi pam roeddwn i'n crynu. Atebais nad oedd gennyf unrhyw syniad sut y llwyddodd i oddef cwestiynu Mr Bain cyhyd. Cefais fy mrifo, fy nigio a fy nghleisio gan y profiad. Roeddwn yn ofni'r ail gyfweliad â Mr Bain, nad oedd wedi newid ei dôn ers y tro cyntaf—'

Nid yw darllen dyfyniadau hirfaith yn y Siambr hon yn arfer cyffredin. Credaf fod y rhan fwyaf o—. Oni bai fod rhywbeth newydd y mae angen ei ychwanegu yng ngweddill y dyfyniad sydd gennych, credaf y gallwch ddod â hyn i ben yn awr.

Mae'r penodiad hwn yn cael ei wthio drwodd yn gyflym iawn. Yr hyn sydd wedi digwydd yn y bôn yw eich bod—. Mae wedi fy nhaflu o dan fws, Bain, ac yn awr rydych yn ceisio'i gael i ddod â rhywun arall—rydych yn dod ag ef i mewn yn awr i daflu rhywun arall o dan fws. Bwyellwr gwleidyddol ydyw, ac ni ddylid ei benodi. Dyna pam rwy'n pleidleisio yn erbyn y cynnig hwn heddiw.

Nid yw'r defnydd o 'bwyellwr gwleidyddol' fel sarhad yn dderbyniol, ac fe dynnwch y defnydd hwnnw o ddisgrifiad o unrhyw unigolyn nad yw yma i amddiffyn ei hun ar y pwynt hwn yn ôl. Gofynnaf i chi dynnu’r cyhuddiad hwnnw yn ôl.

Fe'i tynnaf yn ôl, er fy mod yn gresynu na wnaethoch ganiatáu i mi roi rhywfaint o sylwedd i fy sylwadau heddiw. Ond yn sicr, wrth gwrs, Lywydd, fe'i tynnaf yn ôl.

Rwyf wedi rhoi pob cyfle ichi roi sylwedd i'ch sylwadau. Nid wyf ond wedi cwtogi dyfyniad hirfaith gennych. Mae gennych yr un cyfle â'r holl Aelodau eraill yn y Siambr i gynnig unrhyw bwyntiau sylweddol rydych am eu gwneud i'r ddadl. A ydych am barhau, neu a ydych wedi gorffen? Na. Rydych wedi gorffen.

Galwaf ar Gadeirydd y pwyllgor i ymateb i'r ddadl.

Diolch, Lywydd. Mewn ymateb i rai o bwyntiau Mark Reckless, cytunodd holl aelodau'r pwyllgor safonau ar benodiad y comisiynydd dros dro hwn. O ran pa mor hir y bydd yn ei gymryd i benodi comisiynydd newydd, mae'r Pwyllgor Safonau Ymddygiad eisoes wedi dechrau trafodaethau ynglŷn â'r camau nesaf, ac rydym yn awyddus i sicrhau bod natur newidiol y rôl ers ei sefydlu yn 2011 yn cael ei hadlewyrchu yn y penodiad sydd i ddod.

Rydych yn gofyn am addasrwydd y comisiynydd dros dro. Mae wedi dal nifer o swyddi uwch yn Swyddfa Gogledd Iwerddon, yr heddlu a Gwasanaeth Carchardai Gogledd Iwerddon. Yn ogystal, mae wedi dal nifer o swyddi cyhoeddus, fel prif swyddog etholiadol Gogledd Iwerddon, ac yn fwy diweddar, ef oedd Comisiynydd Safonau Cynulliad Gogledd Iwerddon rhwng 2012 a 2017.

O ran y pwyntiau eraill a godwyd gennych ynglŷn â thelerau ac amodau—maent yr un telerau ac amodau ag ar gyfer y comisiynydd safonau blaenorol. Bydd y comisiynydd dros dro yn gyfrifol am barhau â gwaith y comisiynydd blaenorol yn ystyried cwynion a gyflwynwyd i'r swyddfa ac ymchwilio i unrhyw gwynion newydd a gyflwynir dros y cyfnod y bydd yn y swydd.

Ac i orffen ar y pwynt a gododd Gareth Bennett, fel bod yr Aelodau'n ymwybodol, er fy mod yn deall y gallai fod gan Gareth Bennett bryderon am y comisiynydd dros dro, aeth adroddiad y comisiynydd hwnnw i bwyllgor safonau'r Cynulliad a daethpwyd ag ef wedyn i Siambr y Cynulliad hwn a phleidleisiodd mwyafrif o Aelodau'r Cynulliad arno yn y Siambr hon. Diolch yn fawr, Lywydd.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Gohiriaf y bleidlais, felly, ar yr eitem yma tan y cyfnod pleidleisio. 

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.