Ydw, mi ydwyf, ac rwy'n falch o ddweud y disgwylir i'r Llywodraeth barhau â'i rhaglen fuddsoddi yn y cyswllt rhwng Dowlais a Hirwaun. Ni waeth beth fo'r pwynt yn y cylch gwleidyddol, mae'r sylwadau diweddar a hysbysebwyd eto yng nghylchgrawn y Sefydliad Materion Cymreig ynglŷn â chais am iawndal yn rhai yr wyf i'n eu hystyried—ac nid wyf i ar fy mhen fy hun yn hyn o beth—yn hynod sarhaus. Ar yr adeg pan gawsant eu gwneud gyntaf ddechrau mis Hydref, yn ystod Mis Hanes Pobl Dduon, fe'i gwnes yn glir nad oedden nhw'n briodol a'u bod yn sarhaus. Mae'n werth i bobl, waeth ble'r ydych chi'n eistedd yn y Siambr hon, fyfyrio ar y ffaith bod pedwar o bob 10 o gyfenwau mwyaf poblogaidd Americanwyr Affricanaidd yn gyfenwau Cymreig, ac mae hynny oherwydd pwy y gwnaethon nhw gymryd eu henwau ganddynt pan gawsant eu rhyddhau o gaethwasiaeth.

Ac mae'r cyfeiriad at wladychiaeth fewnol a wnaed gan arweinydd Plaid Cymru yn yr achos dros wneud iawn yn rhywbeth yr wyf i'n ei ystyried yn hynod sarhaus. Nid yw'n sarhad; nid yw'n rhywbeth i'w ddefnyddio ar yr adeg hon yn y cylch, mae'n rhywbeth na ddylai fod wedi cael ei ddweud yn y lle cyntaf. Mae'n werth ailadrodd bod gwladychiaeth fewnol yn cael ei ddefnyddio i ddisgrifio brwydr yr Americanwyr Affricanaidd ac nid yw'n bosibl edrych ar ganrif olaf hanes Cymru a dweud ein bod ni wedi wynebu'r un math o frwydrau o hiliaeth a gwahanu a noddwyd gan y wladwriaeth a ddigwyddodd yn hanes yr Americanwyr Affricanaidd. A hyd yn oed ar ôl i'r cyfreithiau gael eu newid, yn syml, nid yw realiti'r ymraniad, y brawychu, y lladd a ddigwyddodd, wedi digwydd yn y ganrif ddiwethaf o hanes Cymru.

Mae gennym ni ddadleuon dilys i'w gwneud am ein lle o fewn y DU, yr Undeb Ewropeaidd, a buddsoddiad priodol yn ein cymunedau yma. Gallwn wneud hynny'n gadarn ac yn hyderus heb geisio cymharu ein hunain ag un o'r cyfnodau mwyaf cywilyddus yn hanes y byd.