4. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am ddatblygu Archif Genedlaethol Cymru? OAQ54693

Diolch yn fawr iawn, Janet. Mae bob amser yn bleser ateb cwestiynau gan fy Aelod Cynulliad.

Cynhaliwyd astudiaeth ddichonoldeb sy'n archwilio nifer o fodelau posibl ar gyfer archif genedlaethol i Gymru. Bydd yr astudiaeth hon a'r camau nesaf yn cael eu cyhoeddi ar ôl cyfnod etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig.

Diolch, Weinidog. Wrth gwrs, mae cofnodion archifol cyrff cofnodion cyhoeddus dynodedig yng Nghymru naill ai'n cael eu trosglwyddo i'r Archifau Gwladol i'w cadw neu'n cael eu cadw yng Nghymru mewn mannau adneuo lleol cymeradwy. Mae nifer o gofnodion Llywodraeth Cymru yn cael eu cadw yn Kew, megis cofnodion bwrdd a phapurau Awdurdod Datblygu Cymru, Bwrdd Croeso Cymru ac Awdurdod Tir Cymru. Nawr, gan fod y rhain yn ymwneud yn uniongyrchol â materion datganoli, mae rhai pobl yn ei hystyried yn drueni mawr nad yw dogfennau o'r fath yn cael eu cadw yma yng Nghymru.

Mae'n gyfreithiol bosibl creu swyddfa gofnodion cyhoeddus genedlaethol yng Nghymru, ac rwy'n derbyn yn llwyr y bydd goblygiadau o ran adnoddau. Fe sonioch chi wrthyf ym mis Medi fod astudiaeth gychwynnol i archwilio dichonoldeb creu archif genedlaethol i Gymru yn cael ei chwblhau ar hyn o bryd. Hoffwn ddatgan ar goedd fy nghefnogaeth i'r fenter hon wrth symud ymlaen, ac rwy'n deall y sefyllfa rydych ynddi o ran yr etholiad. Fodd bynnag, tybed a gafwyd unrhyw syniadau ynghylch lleoedd penodol yng Nghymru sy'n cael eu hystyried ar gyfer rhoi'r archif genedlaethol hon ar waith, a lle gallai'r lleoedd hynny fod.

Mae'n ddrwg gennyf eich siomi, ond nid oes gennyf uchelgais bersonol i greu mwy o sefydliadau cenedlaethol yn ystod y cyfnod sy'n weddill gennyf fel Gweinidog, ond yn wir, fe arhosaf am yr adroddiad sydd ar ei ffordd o law'r ymgynghorwyr. Comisiynwyd yr astudiaeth ddichonoldeb gan Elizabeth Oxborrow-Cowan Associates, sy'n fedrus ac yn wybodus iawn yn y maes hwn. Mae'r gwaith wedi cynnwys arfarnu opsiynau i ystyried y model gwasanaeth mwyaf priodol, gan y credaf ei bod yn bwysig iawn, wrth inni edrych ar wasanaethau cenedlaethol i Gymru, na ddylent ddyblygu'r hyn sy'n digwydd mewn gwledydd eraill o reidrwydd, ond y dylid eu teilwra i'r hyn sy'n addas i'r wlad. Cafwyd adolygiad cynhwysfawr o ddeddfwriaeth a systemau cofnodion cyhoeddus cyfredol, dadansoddiad o fodelau archifau cenedlaethol, gwaith proffilio'r ddarpariaeth archifol gyfredol a thrafodaethau difrifol. Fel rydych yn ei ddweud yn gwbl gywir, roedd Deddf Llywodraeth Cymru 2006 yn darparu'r fframwaith cyfreithiol, ond fel y dywedaf, fy mwriad yw aros i'r adroddiad gael ei gyhoeddi, ond ni allaf nodi pryd y gallai hynny ddigwydd. Ond fel y dywedaf, nid yw'n un o flaenoriaethau Llywodraeth Cymru ar hyn o bryd, er ei bod yn ddiddorol nodi ei bod, yn ôl pob golwg, yn un o flaenoriaethau'r wrthblaid swyddogol. Felly, cawn weld a ellir dod i gytundeb ar hyn o beth.