Part of the debate – Senedd Cymru am 5:17 pm ar 20 Tachwedd 2019.
Er bod nifer o elfennau yn nadl Plaid Cymru y gallwn eu cefnogi, rydym hefyd yn cydnabod ac yn cefnogi nifer o welliannau Llafur. O dan eitem 1 a 2(a), mae Plaid Cymru yn iawn i nodi, mor bell yn ôl â 2013, fod y Pwyllgor Menter a Busnes ar y pryd wedi cynnig y dylai Llywodraeth Cymru ddatblygu strategaeth ar gyfer cerbydau, ond rhaid inni gydnabod bod hyn yn anodd i Lywodraeth Cymru ei weithredu o dan y fasnachfraint reilffyrdd flaenorol, a feirniadwyd yn briodol gan Rhun.
O dan eitem 2(b), er ei bod yn drueni mawr na ellir gwneud i'r holl drenau gydymffurfio â rheoliadau pobl â chyfyngiadau symudedd erbyn 2020, ac er gwaethaf y dadleuon ynghylch rhyddhad, rhaid inni gofio bod anawsterau mawr wedi bod gydag asesu cerbydau addas, ac mae hynny wedi effeithio'n ddifrifol ar allu'r Llywodraeth i gydymffurfio.
Cefnogwn yn llwyr yr alwad a amlinellir yn eitem 2(c) a byddem yn cymeradwyo'r dull o weithredu a argymhellir i Lywodraeth y DU.
Hoffwn fynegi pryder hefyd ynglŷn â'r tarfu parhaus i deithwyr rheilffyrdd yn y cyfnod o newid o'r hen fasnachfraint i'r drefn gydweithredol newydd rhwng Trafnidiaeth Cymru a KeolisAmey, ond rhaid inni dderbyn y bydd yn cymryd amser i wreiddio'r trefniadau gweithio newydd hyn.
Er na allwn dderbyn yr elfen 'dileu popeth' yng ngwelliant y Llywodraeth, rydym yn cydnabod ac yn derbyn yr holl bwyntiau eraill yn eu gwelliannau. Byddem yn ychwanegu at y trydydd gwelliant nad canslo trydaneiddio rheilffordd Abertawe yn unig ydoedd, ond roedd nifer o brosiectau trydaneiddio eraill ledled Lloegr a oedd hefyd yn cyfyngu ar y cerbydau a allai fod wedi—ac nid wyf yn dweud hyn yn ddifrïol, Rhun—eu rhaeadru ac ar gael i Lywodraeth Cymru pe bai'r prosiectau hyn wedi mynd rhagddynt. Rydym yn llwyr gefnogi honiadau'r Llywodraeth yn eitemau 4 a 5 a byddem hefyd yn annog Llywodraeth y DU i roi sylw i'r gofynion hyn.
Rydym yn cydnabod cywirdeb y gwelliant a gyflwynwyd gan Darren Millar, ond yn tynnu sylw at y ffaith bod amodau sefydlu'r fasnachfraint yn ei gwneud yn anodd i Lywodraeth Cymru weithredu mewn ffordd y gallai'r cyhoedd yng Nghymru ei chymeradwyo—hynny yw, gwario arian i sybsideiddio cwmni preifat proffidiol.
Yn dilyn y ddadl hon, wrth gwrs, byddem yn annog Llywodraeth Cymru i barhau â'i hymdrechion i sicrhau'r opsiynau gorau posibl mewn perthynas â cherbydau trenau cyn gynted ag y gall, ond gadewch inni gydnabod na ellir gwneud hyn dros nos.