Part of the debate – Senedd Cymru am 5:25 pm ar 20 Tachwedd 2019.
Weithiau byddaf yn cydymdeimlo'n fawr â'r Gweinidog oherwydd mae John, Hefin, Aelodau eraill yma, a minnau, yn codi ac rydym yn parablu'n ddiddiwedd am fuddiannau penodol ein cymunedau ein hunain. Ond nid ydym yn gwneud unrhyw esgus am hyn oherwydd rwy'n teimlo weithiau fy mod yn cynnal cymorthfeydd wrth fynd pan fyddaf yn teithio yn ôl ac ymlaen bob dydd o Faesteg i Gaerdydd. Rwy'n eistedd yno yn siarad â phobl am bopeth dan haul, ond gwasanaethau rheilffordd yw'r testun yn aml iawn. Ac mae'n rhaid i mi ddweud bod pobl yn gyffrous ynglŷn â'r newidiadau, gyda rhai ohonynt ar fin digwydd—ac fe drof at y rheini sydd ar fy rhan i o'r trac ar hyn o bryd—ond mae rhwystredigaeth hefyd ynglŷn â'r pethau sydd wedi cael eu dweud.
Mae'n wych gweld bod mwy a mwy o bobl yn teithio ar drenau. Mae hynny'n dyst i'r ffaith bod pobl bellach yn troi at y dulliau hynny o deithio; maent yn gweld tagfeydd ar y ffyrdd ac yn y blaen. Ond mae'n rhaid i mi ddweud, rwy'n ffodus fy mod yn gallu mynd ar y trên ym Maesteg neu Heol Ewenni neu Garth, ac rwyf bob amser yn sicr o gael sedd; hyd yn oed ar ddiwrnodau gêm, rwy'n sicr o gael sedd. Ond mewn gwirionedd, hyd yn oed ar ddiwrnod arferol yn ystod oriau brig, erbyn i chi gyrraedd Pen-y-bont ar Ogwr, mae'n llenwi; Llanharan, mae'n llawn; Pont-y-clun, lle i sefyll yn unig. Ond mae yna ffyrdd drwy hyn. Felly, rwy'n croesawu'r ffaith—. Rwy'n mynd allan yfory i edrych ar y cerbydau dosbarth 170 wedi'u hadnewyddu a'u moderneiddio'n llwyr sy'n cael eu cyflwyno—capasiti mwy, mwy o seddi, mwy o le, mwy o gysur, gyda gwybodaeth i deithwyr ar y trên, rhywbeth nad ydym yn ei gael ar y trenau presennol, gyda Wi-Fi sy'n gweithio'n iawn hefyd, gobeithio. Gyda thoiledau cwbl hygyrch hefyd, ac ati, ac ati. Rwy'n edrych ymlaen at weld y rheini oherwydd ar fy rheilffordd i, byddant yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol ar yr adegau pan fyddwn yn cyrraedd llefydd fel Llanharan a Phont-y-clun, er mwyn cael mwy o gapasiti, mwy o le i eistedd, ac nid yn unig fod arnom angen hynny ond rydym yn bendant eu hangen am resymau iechyd a diogelwch, oherwydd rwyf wedi teithio digon ar y tiwb yn Llundain i wybod sut beth yw hynny, ac o Bont-y-clun i mewn, mae'n edrych fwyfwy felly erbyn hyn ar adegau prysur. Ond bydd y cerbydau hyn yn helpu oherwydd byddant yn cynyddu capasiti. Felly, rwy'n edrych ymlaen at weld y rheini yfory.
Rwy'n edrych ymlaen, hefyd, at eu gweld yn cael eu cyflwyno nid yn unig ar y llwybrau rheolaidd ond ar y gwasanaeth ar y Sul, sy'n dod ar 15 Rhagfyr i Faesteg. Mae ein rheilffordd wedi bod heb wasanaeth ar y Sul ers amser maith. Mae pobl sy'n fyw yn awr, sy'n 50 mlwydd oed, erioed wedi gweld gwasanaeth ar y Sul, a minnau yn eu plith. Hwn fydd y tro cyntaf i ni ei weld. Mae'r syniad hwn o greu rhwydwaith saith diwrnod yr wythnos, lle gall pobl deithio i sêls mis Ionawr neu i weithio ym Mhen-y-bont ar Ogwr a Chaerdydd ar y rheilffordd, a gallu dod i'n gweld ninnau hefyd, a gweld yr ŵyl flynyddol o leisiau corawl ac yn y blaen. Gallant ddod i ymweld â ni ar y trên, neu gallant fynd i gerdded neu feicio ar ein bryniau drwy ddod ar y trên gyda hynny. Mae hyn yn hollbwysig.
Ond rwy'n credu ein bod yn mynd drwy gyfnod anodd, a'r amser anodd yw'r pontio rhwng y disgwyliadau uchel sydd gan bawb, y buddsoddiad enfawr a digynsail yn y rhain, a gwireddu hynny pan fo pobl yn dal i'w chael hi'n anodd o hyd, o ddydd i ddydd. Ond rwy'n fwy o berson hanner gwydr llawn na hanner gwydr gwag, ac rwy'n cydymdeimlo â phobl, ond nid wyf yn cydymdeimlo â hwy drwy eistedd y tu ôl i ddesg yn meddwl, 'O, onid yw'n ofnadwy?' Rwy'n ei wneud bob dydd hefyd. Rwy'n ei weld.
Felly, mae angen inni gadw ein troed ar y pedal yma, a gwn y bydd y Gweinidog yn gwneud hynny. Byddaf yn pregethu wrtho am bethau fel sut y gallwn ryddhau mwy o gapasiti ar y rheilffordd drwy ymdrin â chroesfan Pencoed a phont Pencoed. Mae hynny'n allweddol i rai o'r pethau y soniwyd amdanynt, oherwydd os gallwn gael gwasanaethau amlach drwy ymdrin â mater y groesfan yno, ar hyd y brif reilffordd honno, gallwn gael mwy o gerbydau, a mwy o drenau yn mynd i fyny ac i lawr yn amlach.
Mae'r buddsoddiad ar hyd rhan Maesteg o linell Maesteg i Ben-y-bont ar Ogwr, er mwyn mynd ar reilffordd un trac, dau yr awr, efallai tri yr awr yn y dyfodol neu beth bynnag, wel, rwy'n edrych ymlaen at weld canlyniadau'r astudiaeth y mae'r Gweinidog wedi'i chomisiynu ar hyn oherwydd rwy'n obeithiol iawn y byddwn, mewn ychydig iawn o amser, yn gallu rhoi gwybod i bobl fod yna ffordd ymlaen. Rwy'n siŵr y bydd yn golygu gwario rhywfaint o arian, ond i weld, ar fore dydd Llun prysur rhwng 7 a.m. a 9 a.m., nad dau drên yn unig sydd gennym—un am 6.50 a.m. ac un am 8.04 a.m., ond y bydd gennym bedwar trên yn mynd â ni i mewn i Ben-y-bont ar Ogwr a Chaerdydd. Mae hynny'n cyd-fynd â'r hyn rydych yn ceisio ei wneud gyda'r rhwydwaith ehangach, felly hoffem gael rhan o hynny hefyd, ond rydym yn gwybod y bydd angen buddsoddiad sylweddol.
A dyna fy rhwystredigaeth gyda hyn hefyd, mae'n rhaid i mi ddweud, gan edrych ar ffeithiau caled a ffigurau'r diffyg buddsoddiad yn seilwaith caled y rheilffyrdd dros lawer o flynyddoedd gan Lywodraeth y DU. Ac nid pwynt gwleidyddol yw hwn, mae'n fater o rwystredigaeth pur y gallem fod wedi unioni pethau yn ein hardal a symud at ddolen ddigidol, gyda dolen Ton-du er enghraifft, a chynyddu ei amledd—gallem fod wedi gwneud hynny 20 mlynedd yn ôl pe na bai'r arian wedi cael ei sugno i lawr i dde-ddwyrain Lloegr. Nawr, mae'n dal i fod gennym ddyn yn cerdded i fyny ac i lawr y grisiau o'r blwch signalau i estyn allwedd i'r cerbyd sy'n dod heibio. Trenau Fictoraidd yw'r rhain. Mae'n bert iawn, ond er mwyn popeth—.
Felly, Weinidog, daliwch ati i bwyso'n galed ar hyn. Mae pobl yn rhwystredig, ond bob tro y gwelwn gynnydd gyda'r trenau 170 ar fy rheilffordd i, wedi'i ddilyn gan gerbydau newydd sbon ymhen ychydig flynyddoedd, gwasanaeth ar y Sul ar 15 Rhagfyr—credaf y bydd pob un o'r pethau hynny'n rhoi hyder i bobl ein bod yn teithio i'r cyfeiriad iawn.