Rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog yn cytuno â mi na ellir gwahanu trefniadau llywodraethu yn y pen draw oddi wrth y rhai a benodwyd i gyflawni'r gweithredoedd llywodraethu angenrheidiol eu hunain. Mae'r Gweinidog ei hun, yn achos Betsi Cadwaladr, wrth gwrs, yn chwarae rhan bersonol weithgar iawn. Mae wedi cadeirio'r cyfarfodydd atebolrwydd misol ers mis Gorffennaf 2018 ac mae'r prif weithredwr, Gary Doherty, wedi gwneud ambell benodiad pwysig, ac yn fwyaf arbennig, y cyfarwyddwr trawsnewid, Phillip Burns, a fu'n gweithio i ymddiriedolaeth ysbyty Coleg y Brenin cyn hynny, ac yn ei adroddiad ar gyfer 2017-18, gwelaf fod diffyg a ragwelwyd o £38.8 miliwn wedi tyfu i fod yn £142.3 miliwn yn y pen draw, gan orfodi cadeirydd y bwrdd, yr Arglwydd Kerslake, i ymddiswyddo—prin fod hynny'n glod i sgiliau Mr Burns yn trawsnewid unrhyw endid. Arferai ef a Mr Doherty weithio gyda'i gilydd ym mwrdd GIG Blackpool a phenododd aelod arall o Blackpool, Nick Varney, fel ymgynghorydd trawsnewid. Gwnaeth y Gweinidog ei hun sylw ar Mr Varney mewn adroddiad ar fesurau arbennig yn 2018, lle dywedodd:

Mae wedi bod yn ddigalon ac yn annerbyniol fod problemau wedi cynyddu yn ystod 2017/18 mewn perthynas â'r sefyllfa ariannol a rhai meysydd perfformiad allweddol.

Roedd y Comisiwn Ansawdd Gofal yn craffu ar Blackpool ei hun yn ystod neu ychydig ar ôl i'r tri unigolyn hyn fod yn eu swyddi. Felly, pa ymchwiliadau a wnaeth y cyfarwyddwyr yn Betsi Cadwaladr a'r Gweinidog ei hun i ganfod ansawdd gwaith Mr Burns a Mr Varney cyn eu penodi fel gweithwyr cyflogedig? A oedd y Gweinidog a chyfarwyddwyr eraill yn ymwybodol fod Mr Doherty, Mr Varney a Mr Burns i gyd yn gyfeillion rhwydweithio ac yn staff yn GIG Blackpool ar yr un adeg neu ar adegau'n gorgyffwrdd yn agos? A yw'n cytuno nad yw ffrindgarwch o'r fath yn gwneud dim i gynyddu hyder y cyhoedd yn nhrefniadau llywodraethu'r GIG yng Nghymru, a dylai fod cywilydd arno ef a'i blaid pan fydd y penodiadau llewyrchus hyn yn dal i gael eu gwneud ar adeg pan fo telerau ac amodau nyrsys yn Betsi Cadwaladr wedi cael eu herydu drwy gael gwared ar—roedd trafodaethau'n mynd rhagddynt i gael gwared ar eu hamser egwyl â thâl?