Part of the debate – Senedd Cymru am 5:29 pm ar 27 Tachwedd 2019.
Diolch yn fawr, Ddirprwy Lywydd. Mae'n rhaid i mi ddweud, rwy'n siomedig braidd ynglŷn ag ymateb y Llywodraeth heddiw. Roeddent braidd yn fursennaidd yn gwrthod cydnabod cyflawniadau sylweddol Llywodraeth y DU yn cynyddu'r gwariant sydd ar gael i Gymru. Wrth gwrs, mae gennym grant bloc uwch nag erioed yng Nghymru eleni yn nhermau arian parod—gwyddom fod hynny'n wir. Ac rydym hefyd yn gwybod mai Llywodraeth y DU a gyflawnodd y fframwaith cyllidol hwn. Mae angen dau i gydweithio. Rwy'n cydnabod bod Llywodraeth Cymru wedi gorfod gweithio gyda Llywodraeth y DU, ond roedd y setliad hwnnw'n setliad y cytunodd y ddwy ochr arno, ac mae hi braidd yn siomedig nad yw Llywodraeth Cymru wedi cydnabod y rôl a chwaraeodd Llywodraeth y DU yn sicrhau hynny.
Fel y dywedodd Nick Ramsay yn hollol gywir yn ei araith agoriadol, mae'n ffaith bod Cymru'n cael £1.20 am bob punt a werir yn Lloegr ar hyn o bryd. Sylwaf fod hyd yn oed Llywodraeth Cymru'n cydnabod nad yw'r holl arian hwnnw'n cael ei drosglwyddo i'r gwasanaeth iechyd gwladol nac i'n system addysg mewn gwirionedd. Rydych wedi dyfynnu'r ffigurau eich hun yn eich gwelliant. Fe ddywedoch chi nad yw gwariant ond 11 y cant yn uwch yma yng Nghymru nag yn Lloegr, er y byddai 20 y cant yn uwch mewn gwirionedd. Dyna yw'r ffeithiau go iawn. Gwn nad ydych yn ei hoffi—[Torri ar draws.] Gwn nad ydych yn hoffi clywed hyn, ond gadewch imi ei nodi—[Torri ar draws.] Gadewch i ni nodi hyn yn glir iawn: y ffaith amdani yw fod Cymru'n derbyn £1.20 am bob £1, ond dim ond £1.11 ohono rydych chi'n ei wario ar y GIG a 6c yn fwy ar wariant ar addysg. Felly, mae'n llawer llai.
Beth a wnewch gyda gweddill yr arian? Fe ddywedaf wrthych beth rydych chi'n ei wneud, rydych chi'n gwastraffu llawer ohono. Clywsoch rai cyfeiriadau at y pethau sy'n cael eu gwastraffu gan Angela Burns, Mohammad Asghar ac eraill ar y meinciau hyn yn ystod y ddadl. Felly, nid oes esgus am y ffaith eich bod chi, fel Llywodraeth, yn methu buddsoddi yn ein gwasanaeth iechyd ac yn methu buddsoddi yn ein hysgolion. Dyna pam na ddylai fod yn syndod mai gennym ni y mae un o'r systemau addysg sy'n perfformio waethaf yn y DU—y gwaethaf, yn wir, yn ôl y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd—a pham y mae ein hamseroedd aros yn hwy, pam y mae ein gwasanaeth ambiwlans yn waeth, a pham y mae perfformiad ein hadrannau achosion brys yn waeth yma nag mewn rhannau eraill o'r Deyrnas Unedig. Felly, fe ddywedoch chi nad ydych yn cael eich cyfran lawn gan Lywodraeth y DU; y gwir yw nad ydych chi'n rhoi'r gyfran lawn i'r gwasanaeth iechyd gwladol nac i'n hysgolion.
Rwy'n cilwenu wrthyf fy hun bob tro y mae Plaid Cymru yn codi i siarad am fethiannau Llywodraethau blaenorol yn y Siambr hon, oherwydd mae'r blaid honno bob amser yn methu cydnabod ei chyfrifoldeb ei hun pan oedd mewn Llywodraeth yma yng Nghymru, yn cynnal y Llywodraeth Lafur. Rwy'n cofio pan oedd Ieuan Wyn Jones yn Ddirprwy Brif Weinidog ac yn Weinidog yr Economi a Thrafnidiaeth. Yn ystod y cyfnod hwnnw, fe anfonasom werth £77 miliwn mewn cymorth UE heb ei wario yn ôl yn 2009, yn ystod ei gyfnod yn y swydd: gwerth £77 miliwn o fuddsoddiad y gellid bod wedi ei wario'n fuddiol ar geisio gwella economi Cymru. Rwy'n fodlon derbyn yr ymyriad.