Part of the debate – Senedd Cymru am 6:02 pm ar 27 Tachwedd 2019.
Ddirprwy Lywydd, rwy'n falch o ymateb ar ran Llywodraeth Cymru. A gaf fi ddweud ar y dechrau fod y gwelliant a gyflwynwyd gan y Ceidwadwyr Cymreig yn un a gefnogwn, o ystyried ei fod yn cyd-fynd â'n barn mai mater i Gomisiwn y Cynulliad a'r Pwyllgor Safonau Ymddygiad fwrw ymlaen ag ef yw hwn yn bennaf ar hyn o bryd, a diolch i Andrew R.T. Davies am ei gyfraniad adeiladol yn y ddadl bwysig hon.
Os edrychwn ar ran 1 y cynnig, mae'n bwysig ein bod yn ystyried canfyddiadau adroddiad y Pwyllgor Safonau Ymddygiad trawsbleidiol ar lobïo, a ddaeth i'r casgliad, fel y dywedodd Jayne Bryant, fod yna ddiffyg eglurder ar draws y systemau a sefydlwyd yn Lloegr a'r Alban. Fel y dywedodd Jayne, mae'r ffaith fod y Pwyllgor Safonau Ymddygiad wedi ymrwymo i adolygu ei argymhellion y flwyddyn nesaf, ac mae hwn, fel y dywedais—ac yn wir, fel a welir yng ngwelliant y Ceidwadwyr—yn fater i Gomisiwn y Cynulliad ei ystyried yn y lle cyntaf—. Ond a gaf fi ddweud i ateb yr hyn a ddywedodd Dai Lloyd, fod yn rhaid inni ddiolch i Jayne Bryant, a etholwyd gennych ar draws y Siambr fel Cadeirydd y pwyllgor safonau, am y ffordd ragorol y mae'n cadeirio'r pwyllgor hwnnw, a chydnabod ei bod o ddifrif ynglŷn â hyn ac yn bwrw ymlaen ag ef, gan ystyried y pwyntiau a godwyd?
Os edrychwn ar bwynt 2, mae Gweinidogion eisoes wedi ymrwymo i ddarparu tryloywder ynglŷn â'u hymrwymiadau a'u digwyddiadau. Fe'u cyhoeddir bob chwarter ar llyw.cymru. Unwaith eto, nodaf adroddiad y pwyllgor safonau sy'n awgrymu, fel y clywsom, y dylai Aelodau Cynulliad hefyd ystyried cyhoeddi eu cyfarfodydd. Mae cynllun peilot yn cael ei gynnal gan y pwyllgor ar hyn o bryd, ac mae'n galw ar bob un ohonom i ystyried goblygiadau hynny. Felly, rwy'n credu y bydd canlyniadau'r cynllun peilot yn llywio'r camau nesaf ar gyfer Aelodau'r Siambr hon, ac rydym yn croesawu'r gwaith ac yn edrych ymlaen at y canlyniad.
O ran pwynt 3 y cynnig a'r cynnig i ymgynghori, wrth gwrs, fel mater o egwyddor, ni chredwn y dylai'r Llywodraeth gychwyn deddfwriaeth yn y maes hwn, ond nid yw'n ein hatal rhag deddfu ar gais y ddeddfwrfa, yn dilyn cyfnod o ystyriaeth drawsbleidiol, a byddai'r Llywodraeth yn croesawu cydweithio o'r fath. Felly, mae'n amlwg nad yw'n ei ddiystyru'n llwyr o ran ein rôl ni i fwrw ymlaen â hyn. Mae'n bwysig ac yn glir y dylai Comisiwn y Cynulliad chwarae'r rhan bwysig honno yng ngweithrediad unrhyw system gofrestru, fel sy'n digwydd yn yr Alban. Mae'n hanfodol fod rôl y ddeddfwrfa yn cael ei defnyddio'n llawn mewn trafodaeth o'r fath.
Felly, rwy'n falch o nodi mai argymhelliad olaf y pwyllgor safonau oedd y dylai un o bwyllgorau'r Cynulliad ystyried yr adrannau sy'n berthnasol i Gymru yn Neddf Tryloywder Lobïo, Ymgyrchu gan Grwpiau Di-blaid a Gweinyddu Undebau Llafur 2014. A chan fod Deddf Cymru 2017 wedi'i rhoi mewn grym bellach, byddai'n ymddangos yn amserol i un o bwyllgorau'r Cynulliad ystyried bwrw ymlaen â'r gwaith hwn, gan ymgynghori â'r cyhoedd yn ôl yr angen wrth gwrs.
Nawr, rydym yn cydnabod y gall y sector materion cyhoeddus yng Nghymru chwarae rôl ddilys yn cynyddu dealltwriaeth o wleidyddiaeth a llywodraeth ddatganoledig, a'i fod eisoes yn gwneud hynny, ac mae llawer o gwmnïau materion cyhoeddus yn cynrychioli elusennau, sefydliadau trydydd sector, ac yn trefnu digwyddiadau ar eu rhan—digwyddiadau rydym i gyd yn hapus i'w mynychu, rwy'n gwybod, ynghyd ag Aelodau ar draws y Siambr hon, er mwyn dysgu mwy am y gwaith rhagorol sy'n cael ei wneud ledled Cymru ac i dynnu sylw ato.
Rwy'n ddiolchgar, Ddirprwy Lywydd, eich bod wedi clywed y pwynt o drefn yn gynharach gan Huw Irranca-Davies, a hoffwn atgoffa plaid Brexit fod David Rowlands, cyn aelod o UKIP, fel llawer ohonoch, yn aelod o'r pwyllgor safonau yn ystod ei drafodaethau ynglŷn â lobïo a chytunodd ar ei adroddiad ar y pryd. Felly, mae'n bwysig. Gwn eich bod yn gweld eich rôl yn y gwaith o fwrw ymlaen â hyn. Ond yn anffodus, rwy'n gorffen ar y pwynt a godwyd gan Huw Irranca-Davies—fel Aelod o Lafur Cymru ac o'r Llywodraeth hon dan arweiniad Llafur Cymru dros 19 mlynedd ddiwethaf ein 20 mlynedd o ddatganoli—a'n bod wedi cael y sylw hwnnw a wnaed gan yr Aelod yn ei sylwadau agoriadol. Rwy'n falch fy mod wedi bod yn rhan o'r Llywodraeth honno ac yn falch o fod yn rhan o Gynulliad Cenedlaethol Cymru, ac edrychaf ymlaen at eich ystyriaeth o'r pwynt hwn. Diolch yn fawr.