Part of 3. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru am 3:17 pm ar 4 Rhagfyr 2019.
Hoffwn ddechrau drwy dalu teyrnged i'r ddau berson ifanc a lofruddiwyd ar Bont Llundain yr wythnos diwethaf, Saskia Jones a Jack Merritt, ac i'r gwerthoedd a goleddent. Roedd geiriau dewr tad Jack Merritt, o dan yr amgylchiadau, yn ysbrydoledig. Ac rwy'n siŵr fy mod yn siarad ar ran pob Aelod yma ac eraill ledled Cymru pan ddywedaf ein bod yn cydymdeimlo â'r teulu a'u ffrindiau agos, ac y bydd pob un ohonom eisiau gwneud yr hyn a allwn i leihau'r tebygolrwydd y bydd trychineb fel hon yn digwydd eto.
Mae gennyf nifer o gwestiynau i'n Llywodraeth. Mae'r cyntaf yn fater sy'n dod o dan y setliad datganoli, ac addysg yw hwnnw. A allwch ddweud wrthym pa fentrau sydd ar waith i ymladd eithafiaeth asgell dde yn ei holl ffurfiau, yn enwedig lle mae trais yn risg? Sut y caiff ideoleg oruchafiaethol, sy'n rhoi pobl uwchlaw'r rheini y maent yn eu 'harallu', boed hynny o ran lliw croen, cenedligrwydd, crefydd neu unrhyw beth arall, ei herio yn ein system addysg? Sut y caiff athrawon a gweithwyr ieuenctid eu hyfforddi i sicrhau bod y gwaith sensitif ac anodd hwn yn cael ei wneud? Sut y mae'r ideolegau goruchafiaethol hyn yn cael eu herio o fewn system addysg y carchardai, i'r bobl sy'n bwrw dedfrydau am droseddau sy'n gysylltiedig â therfysgaeth mewn carchardai yng Nghymru ac i'r carcharorion Cymreig sy'n bwrw eu dedfrydau yn Lloegr?
Hoffwn wybod hefyd pa sylwadau sy'n cael eu cyflwyno i'ch swyddogion cyfatebol yn San Steffan ynghylch y toriadau i'r Gwasanaeth Prawf Cenedlaethol a'r methiannau y mae'r digwyddiad terfysgol diweddaraf wedi'u hamlygu o ran asesu a monitro cyn-garcharorion a ryddhawyd ar drwydded. A yw'r methiannau hyn yn gysylltiedig â chyni a phreifateiddio?
Rwy'n gobeithio'n fawr eich bod eisoes yn gofyn y cwestiynau hyn a'ch bod yn gwneud popeth a allwch i wireddu'r galwadau parhaus i ddatganoli'r system cyfiawnder troseddol i Gymru cyn gynted ag y bo modd, fel y gallwn greu system sy'n canolbwyntio ar atal y digwyddiadau erchyll, treisgar hyn sydd wedi'u llywio gan ideoleg, ac sy'n cadw pobl ym mhob un o'n cymunedau'n ddiogel.