Diolch, Ddirprwy Lywydd. A gaf fi ddiolch i bawb a gymerodd ran? Rwy'n credu ei bod yn glir fod consensws cryf ynglŷn â phwysigrwydd y materion hyn, a hefyd, yn gyffredinol, y math o gamau sy'n angenrheidiol i fynd i'r afael â hwy. Ond roedd rhywfaint o gonsensws hefyd, rwy'n credu, ynglŷn â'r ffaith fod y consensws rwyf newydd ei ddisgrifio wedi bod yno ers cryn dipyn o amser, ond nid ydym wedi gweld parhad o'r cynnydd a fu'n digwydd dros y blynyddoedd diwethaf mewn gwirionedd. Felly, mae angen inni gryfhau ein hymdrechion ac adnewyddu ein ffocws, ac rwy'n gobeithio'n fawr iawn y bydd yr adroddiad hwn yn gatalydd i hynny.

Dechreuodd Mark Isherwood drwy sôn am yr angen i weithio gyda pherchnogion a deall eu hamgylchiadau unigol. A chredaf i hynny gael ei gyfleu'n gadarn yn y dystiolaeth a gawsom mai dyna yw dull yr awdurdodau lleol o weithredu. Yn y lle cyntaf, mae'n amlwg eu bod am weithio gyda pherchnogion yn hytrach nag ymdrin â phroblemau mewn ffordd lawdrwm. Maent am weithio gyda pherchnogion, deall eu hamgylchiadau, a gweld a allant helpu i sicrhau bod yr eiddo'n cael ei ddefnyddio unwaith eto. Ond yn amlwg, ni fydd hynny bob amser yn bosibl, a dyna pam rwy'n croesawu'r ymrwymiad a roddodd y Gweinidog tuag at ddiwedd ei haraith fod rhaid gweithio gyda pherchnogion mewn modd mor effeithiol â phosibl, ond os na fydd rhai perchnogion—ac rwy'n siŵr mai lleiafrif fyddent—yn agored i ba awgrymiadau bynnag a pha gymorth bynnag a gynigir, yna, yn amlwg, rhaid cael dull wrth gefn sy'n galw am orfodaeth a ffordd gadarn o sicrhau bod yr eiddo'n cael eu defnyddio'n bwrpasol unwaith eto.

Siaradodd Mark hefyd am gymdeithasau tai a sut y mae angen i ymwneud â Llywodraeth Cymru ac awdurdodau lleol fod yn ddiffuant, ac unwaith eto, credaf y byddai pawb yn cytuno â hynny. Wedyn, soniodd Mark, a daeth yn ôl ato hefyd yn ei ymyriad yn ddiweddarach pan oedd y Gweinidog yn siarad, am ddull cymunedol o weithredu. Ac unwaith eto, rwy'n credu bod cryn dipyn o gefnogaeth i hynny. Cawsom enghreifftiau gwych gan Vikki Howells a Huw Irranca-Davies i ddangos sut y mae'r dulliau hynny'n dwyn ffrwyth. Rwy'n credu bod Rhondda Cynon Taf wedi cael sylw yn yr adroddiad, ac roedd yn wych gweld Vikki'n nodi rhai o elfennau eu strategaeth effeithiol, ac yn galw'n briodol am ei chydnabod a lledaenu arferion da o amgylch Cymru, buaswn yn gobeithio.

Gwn fod gan Huw gysylltiad gwych â'r sector cydweithredol a grwpiau cymunedol, a rhaid wrth ddull gweithredu o'r gwaelod i fyny o'r math hwnnw. Fel y dywedwyd, mae'n rhaid iddo fod yn ddiffuant. Mae'n rhaid iddo ymwneud â chydgynhyrchu ystyrlon o'r cychwyn cyntaf, heb unrhyw ymdeimlad fod unrhyw beth yn cael ei orfodi na diffyg didwylledd a chyfathrebu angenrheidiol.

Rwy'n credu bod Leanne wedi disgrifio rhai o'r anawsterau—Leanne Wood—gyda haenau o Lywodraeth yn rhan o hyn a methiant i ddefnyddio pwerau'n effeithiol bob amser, ac effaith cyni dros y 10 mlynedd diwethaf wrth gwrs, a diffyg adnoddau. Ac rwy'n meddwl, unwaith eto, y bydd llawer ohonom yma yn cydnabod hynny, ac rwy'n credu bod hynny'n rhywbeth a amlygwyd yn sgil gwaith y pwyllgor yn casglu tystiolaeth. Felly, rwy'n gobeithio y byddai'r hyn a ddywedodd y Gweinidog, ac ymateb ysgrifenedig y Llywodraeth, yn mynd beth o'r ffordd tuag at ddiwallu'r pryderon ynghylch y materion hynny.

Soniodd Caroline Jones am yr angen i helpu i fynd i'r afael â'r angen am dai, ac yn wir, dechreuodd Vikki Howells drwy sôn am adroddiad Shelter a pharhad y sefyllfa ofnadwy sydd gennym o ran digartrefedd, ac wrth gwrs, gallu eiddo gwag sy'n cael ei ddefnyddio unwaith eto i gyfrannu tuag at gynyddu'r cyflenwad o dai fforddiadwy. Ac mae honno'n agwedd bwysig iawn ar yr adroddiad hwn, onid yw, a'i arwyddocâd.

Soniodd David Melding am eiddo a etifeddwyd, a sut y gallai'r sector tai cymdeithasol ymgysylltu â phobl sy'n etifeddu eiddo ac sy'n cael anhawster i ddod o hyd i ffordd ymlaen i'r cartrefi hynny. Ac rwy'n meddwl bod angen dulliau arloesol ac mae angen cyflwyno llawer o syniadau, ac rwy'n croesawu'r holl syniadau a'r cynlluniau posibl sy'n cael eu cynnig.  

Ac mae'n bwysig iawn, fel y dywedodd David Melding, fod gennym ddata cywir sy'n mynd i'n goleuo ynglŷn â ble rydym arni a hefyd i roi gwybod a ydym yn gwneud y math o gynnydd sy'n rhaid inni ei wneud. Felly, rwy'n credu bod ein hargymhelliad 5 yn arwyddocaol ac y bydd yn welliant pwysig ar yr hyn sydd gennym yn awr.

Rwy'n credu bod y Dirprwy Weinidog wedi rhoi sylw i lawer o'r pryderon ac wedi sôn am arwyddocâd malltod. Ac mae hynny'n ganolog i'r materion hyn, onid yw? A chlywsom hynny fel pwyllgor—fod eiddo gwag yn falltod go iawn ar gymunedau. Maent yn denu problemau iechyd yr amgylchedd, ymddygiad gwrthgymdeithasol, maent yn gwneud adfywio a buddsoddi mewn cymunedau yn anos, ac maent hefyd yn gwneud i bobl sy'n byw yn yr ardaloedd hynny deimlo—mae eu hymdeimlad o les yn llai o ganlyniad i'r eiddo gwag a'r malltod nag y byddai fel arall. Felly, mae'n wirioneddol arwyddocaol mewn cymaint o ffyrdd. Mae rhywfaint ohono'n ymarferol iawn ac mae rhywfaint ohono'n ymwneud â delwedd ac enw da ardal. Felly, roeddwn yn falch iawn, fel y dywedais, o glywed ymrwymiad y Dirprwy Weinidog i ganolbwyntio ar y materion hyn yn awr a'u blaenoriaethu, i weithredu ar argymhellion y pwyllgor ac i ddatblygu ein safbwyntiau a'n hargymhellion.  

Ac i gloi, rwy'n adleisio'r hyn a ddywedodd y Gweinidog, sef y byddai pob un ohonom, fel cynrychiolwyr etholedig, yn ymwybodol o'r materion hyn; rwy'n siŵr eu bod wedi cael eu dwyn i sylw pob un ohonom gan ein hetholwyr mewn cymorthfeydd ac fel arall, felly nid oes unrhyw un ohonom o dan unrhyw gamargraff na chamddealltwriaeth ynglŷn â'r angen i wneud cynnydd ar yr adroddiad hwn.