Hoffwn ddechrau trwy ddiolch i Vikki Howells am gyflwyno’r ddadl hon heddiw ar y pwnc pwysig hwn. Rwy'n credu bod y dadleuon byr yn ddefnyddiol iawn er mwyn tynnu sylw at feysydd pwnc penodol, ac rwy'n credu ei bod wedi gwneud hynny'n dda iawn heddiw. 

Mae gofal cymdeithasol yn faes gwasanaethau cyhoeddus sy'n cael llawer mwy o sylw, a chredaf mai'r rheswm am hynny yw y gallwn i gyd weld y gofynion ar ofal cymdeithasol sy'n cynyddu’n fawr, ac yn sicr mae wedi bod yn fater sy’n codi yn ymgyrch yr etholiad cyffredinol. Mae'r angen yn cynyddu ac mae'r adnoddau y gall llywodraeth leol a Llywodraeth genedlaethol eu codi i ddiwallu'r angen yn cael trafferth dal i fyny â’r angen hwnnw. Nid wyf am oedi ar y pwynt hwn yn fy nghyfraniad i'r ddadl hon, a fydd, gobeithio, yn gadarnhaol ac yn optimistaidd, ond rwy'n credu ei bod yn bwysig cydnabod, wrth inni edrych ymlaen, fod ein man cychwyn yn llawer anos nag y gallai fod wedi bod pe bai gwahanol benderfyniadau wedi'u gwneud ar lefel y DU. 

Y pwynt cyntaf rwyf am ei wneud ynglŷn ag ateb heriau gofal yr unfed ganrif ar hugain yw bod ein polisi a’n fframwaith deddfwriaethol yn ein gwasanaethu'n dda yn hynny o beth. Mae'r sylfaen gyfreithiol ar gyfer gofal cymdeithasol, a’i ddatblygu, yn edrych tua'r dyfodol. Soniodd Vikki Howells am y Ddeddf gwasanaethau cymdeithasol a llesiant, ac yn sylfaenol, mae hon yn rhoi’r unigolyn yng nghanol y broses o gynllunio ei anghenion gofal a chymorth. Mae hwn yn gam ymlaen ac yn adlewyrchu'n gryf ein gwerthoedd ein hunain o gefnogi'r bobl fwyaf agored i niwed mewn cymdeithas. Mae pawb yng Nghymru yn haeddu cael eu hanghenion gofal a chymorth wedi’u diwallu, ac mewn ffordd lle caiff eu llais ei glywed a lle gweithredir ar eu dymuniadau. Felly, mae gennym y Ddeddf gwasanaethau cymdeithasol a llesiant yn ddeddfwriaeth sylfaenol yma yn y Cynulliad, sy'n bwysig iawn ar gyfer gofal cymdeithasol. Mae Deddf Lles Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015 hefyd yn bwysig iawn, oherwydd mae wedi ymgorffori'r syniad fod angen inni ystyried y dyfodol hirdymor yn yr holl benderfyniadau a wnawn, a chredaf fod hwn yn gam enfawr ymlaen i'r Llywodraeth a chyrff cyhoeddus yng Nghymru.  

Wedyn, o ran y cyfeiriad polisi, 'Cymru Iachach', ein cynllun hirdymor ar gyfer iechyd a gofal cymdeithasol yw'r sylfaen ar gyfer ein gweithredu. Ac rwy'n credu mai Cymru, mewn gwirionedd, yw'r unig genedl yn y DU sydd â chynllun strategol sy'n canolbwyntio ar y dyfodol ar gyfer iechyd a gofal cymdeithasol. Fel cynllun, mae'n sicr yn mynd i'r afael â'r prif dueddiadau hirdymor a fydd yn effeithio ar Gymru. Ac yn ysbryd y ddadl hon, hoffwn gyfeirio'n fyr at rai o'r tueddiadau hynny yn y dyfodol. 

Mae newid demograffig, fel y soniodd Vikki Howells, eisoes gyda ni a bydd ei effeithiau’n cyflymu, gyda’r rhagamcan y bydd nifer y bobl dros 85 oed yn dyblu dros yr 20 mlynedd nesaf. A'r newid demograffig hwn mewn gwirionedd yw ein cyflawniad mwyaf fel cymdeithas o bosibl. Mae'n fuddugoliaeth i'r GIG ac yn sicr yn rhywbeth i'w ddathlu, ond mae'n rhaid inni fod yn realistig ynglŷn â’i effaith ar ein gwasanaethau cyhoeddus, ac mae Vikki Howells wedi cyfeirio at hynny. Mae Gofal Cymdeithasol Cymru yn amcangyfrif y bydd angen 20,000 o weithwyr gofal cymdeithasol ychwanegol arnom i ymateb i'r anghenion gofal cynyddol a ddaw gyda'r boblogaeth oedrannus gynyddol hon. Ac mae ein cymdeithas sy'n heneiddio yn her nid yn unig i ofal cymdeithasol, ond i'r Llywodraeth gyfan a dyna pam, y flwyddyn nesaf, y byddaf yn ymgynghori ar strategaeth ar gyfer cymdeithas sy'n heneiddio. Bydd yn nodi'r camau y mae'n rhaid i ni eu cymryd mewn ymateb i newid demograffig, a hefyd yn gosod gweledigaeth sy'n herio Llywodraeth Cymru a'n holl bartneriaid i gyflawni mwy eto yn yr amser sydd i ddod.  

Wrth ddweud hyn, mae'n rhaid i ni gofio mai plant yn hytrach na phobl hŷn yw'r maes sydd wedi gweld y cynnydd mwyaf mewn gwariant yn adrannau gwasanaethau cymdeithasol awdurdodau lleol dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf mewn gwirionedd. Cynhyrchwyd llawer mwy o gostau er mwyn gofalu am blant, yn enwedig plant ag anghenion cymhleth, nag ar gyfer pobl hŷn. Ac rwy'n credu mai’r rheswm am hyn yw oherwydd bod plant yn byw o adeg eu geni gyda chyflyrau mwy cymhleth ac mae eu gofal yn dod yn llawer mwy dwys o ran adnoddau. Ac rydym hefyd yn gweld mwy o blant yng Nghymru yn derbyn gofal, a bydd yr Aelodau'n gwybod bod y Llywodraeth hon yn gweithio gyda'n partneriaid llywodraeth leol i geisio gwrthdroi’r tueddiad yn nifer y plant sy'n derbyn gofal yng Nghymru. Rwy'n credu bod y ddadl hon yn cynnig persbectif diddorol ar hyn.