Part of the debate – Senedd Cymru am 3:11 pm ar 11 Rhagfyr 2019.
Diolch i Helen, Dai a David am gyflwyno'r ddadl hon. Fel rwyf wedi'i ddweud sawl gwaith o'r blaen, nyrsys yw asgwrn cefn ein GIG. Yn anffodus, mae Llywodraethau olynol wedi methu recriwtio a chadw digon o nyrsys, ac mae gan Gymru hanes gwael o gynllunio'r gweithlu, ac rydym yn gweld y canlyniadau, oherwydd mae mwy o nyrsys yn gadael y proffesiwn na sy'n ymuno.
Mae'r ffaith bod angen inni gyflwyno deddfwriaeth i sicrhau bod digon o nyrsys ar wardiau ysbytai i ganiatáu amser i ofalu yn ddigon damniol, ond mae'r ffaith nad yw'r gyfraith yn berthnasol i bob ward a phob lleoliad iechyd yn warth. Cyflwynwyd y Ddeddf lefelau staff nyrsio i wella diogelwch cleifion. Gallai niferoedd isel o nyrsys arwain at hyd at chwarter yn fwy o farwolaethau cleifion.
Yma yng Nghymru, rydym yn gwario bron i 12 y cant o'n gwerth ychwanegol gros ar iechyd, ein gwariant iechyd—yn ail i'r Alban sydd ar £2,310 y pen—bron £200 yn fwy y pen na Lloegr. Ac eto, rydym yn aros yn hwy, ac rydym wedi gorfod pasio deddfwriaeth i sicrhau bod gennym lefelau staffio diogel, nid oherwydd nad ydym yn buddsoddi digon yn ein GIG—gwerir hanner cyllideb Cymru ar iechyd. A chyflwynwyd y ddeddfwriaeth lefelau staffio diogel gan AC yr wrthblaid oherwydd bod camreoli wedi arwain at arferion anniogel mewn ysbytai ledled Cymru. Mae diffyg cynllunio'r gweithlu yn genedlaethol a methiannau ad-drefnu wedi gadael GIG Cymru mewn anhrefn. Mae sefydliadau iechyd a chlinigwyr wedi cwyno am y gwahanol ddulliau sy'n cael eu mabwysiadu gan fyrddau iechyd lleol. Mae polisïau cenedlaethol yn cael eu gweithredu mewn saith ffordd wahanol, gyda chleifion yn wynebu loteri cod post cynyddol mewn perthynas â gofal iechyd.
Gallwn weld hyn yn glir yn y ffordd y mae'r Ddeddf lefelau staff nyrsio yn cael ei gweithredu, oherwydd mae'r byrddau iechyd lleol i gyd ar lefelau gwahanol o ran cydymffurfio â'r Ddeddf. Dywed Betsi Cadwaladr fod risg uchel ynghlwm wrth gydymffurfio â'r Ddeddf ac nad yw'n gosteffeithiol o fewn y model presennol. Yn fy rhanbarth i, nid oes gan Gwm Taf unrhyw gynllun cadw staff ac er y dyfarnwyd ei fod yn cydymffurfio, mae prinder staff ar wardiau Ysbyty Tywysoges Cymru ym Mhen-y-bont ar Ogwr, a bydd hynny'n effeithio ar ddiogelwch cleifion. Mae Bae Abertawe wedi cael 11 o gwympiadau yn arwain at anaf difrifol neu farwolaeth, lle barnwyd bod methu cynnal lefelau staffio yn ffactor. Nid yw hyn yn ddigon da.
Mae ein hetholwyr yn haeddu ac yn galw am lefelau staffio diogel yn ein hysbytai. Mae'n rhaid i Lywodraeth Cymru dderbyn bod y cyfrifoldeb ar eu hysgwyddau hwy. Mae'n rhaid gweithredu'r Ddeddf lefelau staff nyrsio yn llawn ym mhob lleoliad iechyd. Rydym angen strategaeth recriwtio a chadw staff sydd wedi'i chynllunio'n dda ac sy'n gwneud nyrsio'n ddeniadol i bob unigolyn sydd eisiau hyfforddi fel nyrs, er mwyn mynd i'r afael â'r ffaith bod nyrsys yn gadael y proffesiwn yn heidiau.
Mae gennym Ddeddf lefelau staffio diogel ar waith am reswm. Mae angen lefelau staffio diogel ar draws yr holl leoliadau gofal iechyd ac nid ar wardiau penodol yn unig. Faint yn rhagor o gleifion a gaiff eu hanafu'n ddifrifol neu a fydd yn colli eu bywydau oherwydd rheolaeth wael a chynllunio gwael? Felly, rwy'n annog fy nghyd-Aelodau i gefnogi'r cynnig hwn.