Un o'r cymhellion i ni gynnwys ein hunain yn yr ymchwiliad hwn yw ein bod ni i gyd wedi gweld canghennau o fanciau'n cau. Rwyf eisiau sefyll dros gymunedau fel Nelson, a welodd fanc Barclays yn cau; Ystrad Mynach, a welodd fanc Nat West yn cau; a Bargoed, y gymuned fwyaf gogleddol yn fy etholaeth, yr un sydd â'r angen mwyaf am dwf yng nghanol y dref, a welodd fanc HSBC yn cau, ac yn ddiweddar, eleni, ar ddiwedd y flwyddyn hon, mae Lloyds Bank yn gadael y gymuned. Felly, rydym yn teimlo cryn ysgogiad i fynd i'r afael â'r mater hwn ar draws y pleidiau a gweld Llywodraeth Cymru yn gweithredu.  

Hoffwn grybwyll rhai argymhellion a chroesawu argymhelliad 2 yn arbennig, a'r ffaith bod y Llywodraeth wedi'i dderbyn. Mae Russell George eisoes wedi cyfeirio at y ffaith bod Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda LINK a'r rheoleiddwyr i gryfhau cefnogaeth i wasanaethau ATM am ddim sy'n bodoli eisoes. Gydag argyfwng arian parod yn debygol yn y dyfodol, mae'r gwasanaethau rhad ac am ddim hyn yn hanfodol yn y cymunedau yn y cymoedd gogleddol, yn enwedig, a gynrychiolir gennyf, ac rwyf eisoes wedi cyfeirio at Fargoed. Felly, mae'n rhaid adolygu'r strategaeth cynhwysiant ariannol a'i chynllun cyflawni cysylltiedig yn rheolaidd er mwyn sicrhau ein bod yn mynd i'r afael â hynny.

Hoffwn gyfeirio'n fyr at argymhelliad 6, sy'n cyfeirio at y grŵp JACS, y cawsom wybod amdano yn ystod ein hymchwiliad. A wyf yn iawn, Gadeirydd, yn dweud bod hynny wedi digwydd yn ystod yr ymchwiliad—ein bod wedi cael gwybod am waith grŵp JACS y DU? Ac roeddem yn gofyn a oedd y safon mynediad at fancio'n ddigon cadarn. Roeddwn ychydig yn siomedig gydag ateb Llywodraeth Cymru, pan ddywedasant,

'Er bod Llywodraeth Cymru yn cefnogi'r egwyddor yn yr argymhelliad, ni all dderbyn yr argymhelliad, oherwydd mai mater i Lywodraeth y DU yw hwn.'

Wel, gallem fod â Llywodraeth wahanol yn y DU, a allai fod â barn wahanol ymhen ychydig wythnosau, neu gallem gael yr un Llywodraeth gyda'r un ymagwedd. Y naill ffordd neu'r llall, hoffwn weld Llywodraeth Cymru—a gwn nad yw'n mabwysiadu rôl ymgyrchu fel arfer—yn gwthio'r mater hwn yn galed iawn gyda Llywodraeth y DU, ni waeth pwy fydd mewn grym.

Mae argymhelliad 7 yn sôn am Lywodraeth Cymru yn adolygu ei chefnogaeth i rwydwaith y swyddfeydd post er mwyn ehangu'r sector bancio. Nid yw'r Gweinidog ond wedi penderfynu derbyn hwn yn rhannol, a dywed,  

'Nid oes unrhyw gynlluniau i ailgyflwyno cymorth i Rwydwaith Swyddfa'r Post yng Nghymru.'

Roeddwn yn siomedig, oherwydd yn 2003-2004, cafodd swyddfa'r post ym Margoed bron i £37,000, diolch i gronfa ddatblygu hen swyddfeydd post Llywodraeth Cymru, a sicrhaodd hyn fod swyddfa'r post ym Margoed yn ddiogel ar gyfer y dyfodol. Ac un o'r pethau a welais oedd gwerthusiad a wnaed gan hen Lywodraeth Cynulliad Cymru o'r gronfa ddatblygu swyddfeydd post, a ddywedai fod wyth swyddfa'r post wedi eu cadw ar agor oherwydd y gronfa honno. Felly, Weinidog, rwyf am ofyn cwestiwn uniongyrchol i chi: onid ydych yn credu y byddai cronfa ddatblygu swyddfeydd post yn bwysig ar gyfer cynnal dyfodol swyddfeydd post lle mae'r banciau'n gadael?

Ac yn olaf, rwyf am droi at y banc cymunedol. Rydym wedi treulio llawer iawn o amser—a gallwch weld yn argymhellion 13 a 14—yn ystyried y syniad o fanc cymunedol. Yn nyddiau cynnar gweinyddiaeth Drakeford, roedd Banc Cambria yn gwneud cais am £600,000 o arian Llywodraeth Cymru er mwyn cynnal gwaith dichonoldeb, ac fe gawsant yr arian hwnnw wedyn ac maent bellach yn y broses o sefydlu eu hunain fel banc. Cawsom y cwestiynau y mae Russell George wedi'u crybwyll: beth am yr effaith ar bethau fel undebau credyd? Sut y bydd undebau credyd yn gweithio gyda banc cymunedol? Sut y bydd y rhwydwaith o swyddfeydd post yn gweithio gyda banc cymunedol? Ond hefyd, cwestiynau sydd gennyf am le a darpariaeth: sut y byddant yn edrych yn y cymunedau—sut beth fydd banc cymunedol?

Wel, mae Llywodraeth Cymru wedi gwario ac yn awr mae angen inni weld pa strategaeth sydd gan Lywodraeth Cymru i gefnogi'r gwariant hwnnw yn y dyfodol. Mae banc cymunedol ym mhob tref yn swnio fel syniad gwych, ond a oes gennym y lleoedd a'r galw i wneud i hynny weithio? Cyfrifoldeb y banc cymunedol yw gwneud iddo ddigwydd, ond roedd hefyd ym maniffesto arweinyddiaeth y Prif Weinidog—[Torri ar draws.] Ie.