A gaf i ofyn am un ddadl heddiw yn unig? Mae'n wych gweld y Gweinidog Diwylliant, Chwaraeon a Thwristiaeth yn ei le hefyd, oherwydd mae'r ddadl yr wyf i eisiau gofyn amdani'n ymwneud â threftadaeth ddiwylliannol gerddorol anhygoel Cymoedd y De. Roeddwn i'n falch iawn rai blynyddoedd yn ôl—mae'n rhaid bod hynny tua 13 mlynedd yn ôl—o ddadorchuddio plac i goffáu perfformiad cyhoeddus cyntaf erioed 'Hen Wlad fy Nhadau' yn hen gapel Tabor ym Maesteg, sydd bellach wedi'i hen ddymchwel. Erbyn hyn mae'n glwb Gweithwyr Maesteg. Roeddem wedi dadorchuddio'r plac yno er mwyn coffáu'r unigolyn ifanc 16 oed a ganodd 'Hen Wlad fy Nhadau' am y tro cyntaf yn festri'r Capel yno. Ac mae'r plac yno.

Mewn gwirionedd, yn bwysig iawn, cyn bo hir bydd coffâd cyffrous yn digwydd y bydd fy nghydweithiwr Mike Hedges yn gwybod popeth amdano: mae'n cynnwys Daniel James Gwyrosydd, y 'bachgen drwg', a oedd wrth gwrs yn awdur geiriau 'Calon Lân '. Mae'n hynod ddiddorol wrth gwrs, oherwydd ei threftadaeth fel un o hoff ganeuon ac emynau Cymru. Bydd llawer o bobl yn gwybod hynny. Cafodd ei ganu yn angladd fy nhad yno hefyd. Ond yr hyn na fydd y rhan fwyaf o bobl yn ei wybod yw'r adeg y cafodd Daniel James Gwyrosydd ei alw'n 'fachgen drwg'—. Pam 'bachgen drwg '? Oherwydd ei fod mor hoff o'r tŷ tafarn ag yr oedd o'r pwlpit. Cyfansoddwyd 'Calon Lân', yn ôl y sôn, ond nid oes unrhyw reswm i amau hynny, ar gefn papurau sigarét yng Ngwesty Blaengarw ochr draw'r ffordd. Felly rydym ni'n coffáu hynny'n fuan iawn a bydd côr yn dod i mewn a bydd digwyddiad cymdeithasol y byddai Daniel James Gwyrosydd wedi ei garu, ynghyd â'r digwyddiadau coffáu yn Abertawe hefyd—ei dref enedigol, y man lle bu farw hefyd—i gydnabod hynny.

Ond oni fyddai'n wych cael dadl yma a allai ddathlu'r hanes cyfoethog dwfn hwnnw sydd gyda ni o hyd? Maen nhw'n bethau yr ydym ni'n eu cymryd yn ganiataol nawr pan safwn yn y terasau yn canu'r caneuon hyn, yn anthemau neu'n ganeuon, ac i gydnabod bod y rhain wedi dod o bobl dosbarth gweithiol mewn cymunedau dosbarth gweithiol a bod y gwreiddiau'n yn mynd yn ddwfn i'r cymunedau hynny o hyd. Gadewch i ni gael dadl ar hynny.