Part of the debate – Senedd Cymru am 4:09 pm ar 14 Ionawr 2020.
A gaf i ddiolch i chi, Gweinidog, am eich datganiad heddiw? Ni fyddaf i'n hir, fe fyddwch chi'n falch o wybod, Llywydd, wrth ymateb i'r datganiad hwn, oherwydd, wrth gwrs, nid oes llawer iawn ynddo sy'n newydd. Yn wir, fe allech chi fod wedi cael eich twyllo i gredu ein bod ni'n parhau i fod yn y cyfnod cyn yr etholiad a chyn y fuddugoliaeth ysgubol yn yr etholiad a welodd eich niferoedd ASau Llafur yn gostwng yn sylweddol yma yng Nghymru. Yr hyn a wyddom, wrth gwrs, yw ein bod ni, cyn yr etholiad arbennig hwnnw, wedi cael ymrwymiad clir iawn gan y Blaid Geidwadol a chan Boris Johnson a ddywedodd—ac fe'ch cyfeiriaf chi at dudalen 41 ym maniffesto Plaid Geidwadol y DU—fe ddywed,
'Bydd Cymru yn cael o leiaf yr un lefel o gymorth ariannol â'r hyn y mae'n ei chael gan yr UE ar hyn o bryd'.
Mae yno mewn du a gwyn; dyma ymrwymiad clir y mae Llywodraeth y DU wedi ymrwymo iddo ac y bydd yn ei gyflawni. Yn wir, mae Ysgrifennydd Gwladol newydd Cymru, Simon Hart, yr wyf i'n ei groesawu'n fawr i'r swydd, wedi dweud yn ddiamwys na fydd Cymru yn cael yr un geiniog yn llai gan Lywodraeth y DU na'r hyn y mae'n ei gael ar hyn o bryd gan yr UE. Ac wrth gwrs, rydych chi eisoes, rwy'n gwybod, fel Llywodraeth, wedi cael ymgysylltiad cadarnhaol â'r Ysgrifennydd Gwladol newydd, ac mae agenda o barch i raddau helaeth iawn. Roeddwn i'n edrych ar adroddiadau yn y cyfryngau ddoe ddiwethaf lle'r oedd yr Ysgrifennydd Gwladol newydd yn ei gwneud hi'n gwbl glir nad oes gan Lywodraeth y DU unrhyw fwriad i dresmasu ar diriogaeth Llywodraeth Cymru a mynd dros unrhyw ffiniau a setliad datganoli. Mae'n awyddus i weithio gyda Llywodraeth Cymru i sicrhau'r manteision a all ddeillio o Brexit wrth inni ymadael â'r UE.
Nawr, rydym ni i gyd yn gwybod mai'r gwirionedd, y gwirionedd digalon, y gwir trist amdani yw nad yw cronfeydd strwythurol yr UE wedi gweithio yng Nghymru. Yn anffodus, nid yw'r bwlch rhwng ein cynnyrch mewnwladol crynswth yma yng Nghymru yn ôl CMC cyfartalog ledled yr Undeb Ewropeaidd yn ei gyfanrwydd wedi lleihau, a dyna holl ddiben y cronfeydd strwythurol. Rydym wedi gweld y cronfeydd strwythurol hynny'n dod dro ar ôl tro ac ydym, wrth gwrs, rydym wedi gweld rhai gwelliannau yn ein seilwaith trafnidiaeth ac rydym wedi gweld rhywfaint o fuddsoddiad, yn enwedig buddsoddiad cyfalaf, mewn gwahanol rannau o Gymru, ond nid ydynt wedi gwireddu'r gweddnewidiad a fwriadwyd. Felly, mae'n rhaid inni wneud rhywbeth yn wahanol, a'r gwirionedd yw bod y gronfa ffyniant a rennir yn rhoi cyfle inni wneud rhywbeth yn wahanol, ac yn gyfle inni anelu'r cymorth hwnnw'n well i'r rhannau hynny o Gymru sy'n colli allan yn gyfangwbl ar hyn o bryd ar unrhyw obaith o gael cronfeydd strwythurol yr UE gan nad ydyn nhw yn y Gorllewin neu'r Cymoedd.
Felly, a wnewch chi gytuno â mi—cwestiwn neu ddau, nawr, os caf i—ei bod yr un mor bwysig i Lywodraeth Cymru gefnogi'r agenda glir hon o barch y mae Llywodraeth y DU wedi ei gosod? Rwy'n croesawu'r ffaith eich bod yn cyfeirio at wneud mwy o benderfyniadau ar lefelau lleol yn y datganiad—rwy'n credu bod hynny i'w groesawu'n fawr. A wnewch chi ddweud wrthym ni sut a pham nad ydych chi'n bwrw ymlaen â hynny beth bynnag? Nid yw'r ffaith nad ydych chi'n gwybod digon am y gronfa ffyniant a rennir i weithredu fel Llywodraeth Cymru yn eich rhwystro chi rhag datganoli mwy o benderfyniadau i lawr i lefel fwy lleol. Efallai y gallech ddweud wrthym beth sy'n eich rhwystro chi rhag bwrw ymlaen â hynny beth bynnag. A phan fydd gennych chi sedd wrth y bwrdd wrth lunio a mowldio'r ffordd y mae'r gronfa ffyniant yn gweithio, yn enwedig o ran sut y dosberthir yr arian ledled Cymru, a allwch chi roi sicrwydd i ni, wrth gyflwyno'r achos dros fuddsoddi mewn rhai mannau, na fyddwch chi'n diystyru'r rhannau hynny o Gymru sydd, yn anffodus, yn fy marn i, yn teimlo fel petaen nhw wedi cael eu trin yn annheg gan Lywodraeth Cymru yn y gorffennol o ran y ffordd yr ydych chi wedi rhannu arian parod, yn enwedig y Gogledd, y Canolbarth a'r Gorllewin? Diolch.