2. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad mewn ymateb i adroddiadau ynghylch dyfodol Flybe a'i effaith ar faes awyr Caerdydd? 381

Gwnaf, wrth gwrs. Mae'n rhaid i mi ddweud ei bod yn galonogol nodi bod cytundeb wedi'i gyrraedd bellach gyda Llywodraeth y DU sy'n sicrhau bod y cwmni hedfan yn parhau i weithredu. Fodd bynnag, ceir problemau o hyd gyda chysylltedd rhanbarthol ac mae angen i Lywodraeth y DU ymyrryd ymhellach i gefnogi cystadleurwydd meysydd awyr llai o faint.

A gaf fi ddiolch i’r Gweinidog am ei ateb, a chytunaf ag ef o ran y newyddion calonogol fod Llywodraeth y DU wedi dod i gytundeb â chyfranddalwyr Flybe a fydd yn parhau i ganiatáu i Flybe weithredu, yn y tymor byr o leiaf? O ran dyfodol Flybe, tybed pa drafodaethau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cael, fel perchnogion y maes awyr, gyda Llywodraeth y DU a Flybe eu hunain. Mae Llywodraeth Cymru wedi dweud yn y gorffennol y byddai Flybe yn gatalydd ar gyfer twf y maes awyr, felly o ystyried statws ariannol cyfredol y cwmni, a allwch ymhelaethu ar y trafodaethau a gawsoch gyda Maes Awyr Caerdydd ar effaith bosibl Flybe yn lleihau nifer y teithiau o Gaerdydd? A tybed hefyd a allech wneud asesiad o'r goblygiadau i Faes Awyr Caerdydd, pe bai Flybe yn rhoi'r gorau i weithredu, a'r camau a gymerir gan Lywodraeth Cymru a Holdco i'w lliniaru.

Yn ôl yr hyn a ddeallaf, llofnodwyd trefniant neu gytundeb 10 mlynedd gyda Flybe pan ddechreuodd y cwmni weithredu yng Nghaerdydd yn 2015, felly tybed a allwch nodi unrhyw oblygiadau i'r cytundebau a'r rhwymedigaethau cytundebol hyn yng nghyd-destun yr anawsterau sy'n wynebu Flybe ar hyn o bryd. A yw Llywodraeth Cymru wedi ystyried, neu a yw Maes Awyr Caerdydd wedi ystyried, cynnig unrhyw gymhellion ariannol i Flybe i'w denu i barhau i weithredu ym Maes Awyr Caerdydd, er enghraifft hepgor ffioedd neu gostau am hedfan i mewn ac allan o'r maes awyr? Ac a gaf fi ofyn hefyd pa gynlluniau wrth gefn sydd gan y maes awyr ar waith ar golli teithiau yn y dyfodol, a pha drafodaethau a gawsoch ar brosiectau eraill sy'n cynhyrchu refeniw a fydd yn gwella cynaliadwyedd ariannol Maes Awyr Caerdydd? Gofynnaf hyn yng nghyd-destun colledion cyn treth parhaus Maes Awyr Caerdydd, gan y gwyddom eu bod wedi treblu, bron â bod, i £18 miliwn, ac wrth gwrs, y benthyciad arall o £21 miliwn yr oedd ei angen yn ôl ym mis Hydref. Tybed a allech gadarnhau hefyd beth oedd pwrpas y benthyciad hwnnw o £21 miliwn yn ôl ym mis Hydref.

Ac yn olaf, ym Mhwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau yr wythnos diwethaf, fe wnaethoch gadarnhau nad oedd gan Lywodraeth Cymru ddadansoddiad o ba bryd y byddai'r maes awyr yn dechrau gwneud elw, nad oeddech yn gallu diystyru unrhyw fenthyciadau pellach, ac nad oeddech yn gwybod pryd y byddai'r benthyciad cyfredol yn dechrau cael ei ad-dalu. Felly, yn hynny o beth, pa asesiad rydych chi a'ch cyd-Aelod, y Gweinidog cyllid, yn ei wneud o'r risg bosibl i bwrs y wlad mewn perthynas â sefyllfa'r benthyciadau a roddwyd eisoes i'r maes awyr? A allwch gadarnhau bod yr asesiad a wnaethoch yr wythnos diwethaf i bwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau yr un fath heddiw hefyd, yn dilyn y newyddion am Flybe a'r pryderon ynghylch Flybe?

A gaf fi ddiolch i Russell George a dweud i ddechrau, 'Ydi, mae fy asesiad i heddiw yr un fath ag yr oedd yr wythnos diwethaf, yn awr bod Llywodraeth y DU wedi achub cwmni hedfan, yn union fel y gwnaeth Llywodraeth Cymru achub maes awyr pwysig flynyddoedd yn ôl'? Ac rwy'n falch iawn fod Llywodraeth y DU yn Llywodraeth ymyraethol erbyn hyn, gan ddilyn ôl troed Llywodraeth Cymru. Cynhelir trafodaethau'n rheolaidd rhwng y maes awyr a Flybe yn uniongyrchol, a Llywodraeth Cymru a'r maes awyr. Cafodd tua 310,000 o deithwyr eu cludo i ac o Faes Awyr Caerdydd yn y flwyddyn ddiwethaf—sef 310,000 o'r 1.7 miliwn, felly mae'n cael effaith sylweddol ar y maes awyr.

Pan gynhaliwyd diwydrwydd dyladwy ar gynnig y benthyciad, rhoddwyd ystyriaeth i senarios amrywiol, gan gynnwys cwymp rhai cwmnïau hedfan, ac roeddem yn hyderus, yn seiliedig ar ein hasesiad, y byddai colli Flybe yn dal i ganiatáu i'r maes awyr weithredu mewn modd hyfyw a chynaliadwy. Fodd bynnag, byddai nifer y teithwyr yn llawer llai, a byddem yn dymuno gweld niferoedd y teithwyr yn parhau i dyfu yn hytrach na gostwng, a dyna pam fy mod mor falch o glywed canlyniad y trafodaethau a fu rhwng Llywodraeth y DU a'r cwmni hedfan.

Ond gallai'r Llywodraeth yn San Steffan wneud mwy i gynorthwyo o ran y cymhellion ariannol y mae Russell George wedi gofyn cwestiynau amdanynt heddiw. Yn union fel y mae'r Pwyllgor Materion Cymreig wedi'i argymell, gallai Llywodraeth y DU ddatganoli tollau teithwyr awyr i Gymru, a gallai Llywodraeth Cymru wneud penderfyniad wedyn ynglŷn â sut y mae'n defnyddio tollau teithwyr awyr er mwyn cymell pobl i ddefnyddio Maes Awyr Caerdydd a llwybrau ohono, yn ogystal â'r newid sydd angen i gwmnïau hedfan ei wneud o awyrennau llygredig iawn i awyrennau llai llygredig. Gallem fodelu cyfundrefn o dollau teithwyr awyr sy'n caniatáu inni gymell cwmnïau hedfan sy'n gweithredu'r awyrennau lleiaf llygredig i ddefnyddio Maes Awyr Caerdydd.

Mae'r camau pellach y gellid eu cymryd i wella'r amrywiaeth o lwybrau teithio a gynigir o Faes Awyr Caerdydd yn cynnwys cymorth ar gyfer y llwybrau rhwymedigaeth gwasanaeth cyhoeddus rydym wedi'u hargymell i Lywodraeth y DU, ond hyd yma mae wedi penderfynu peidio â bwrw ymlaen i'w hargymell i'r Comisiwn Ewropeaidd. Pe bai'n cefnogi'r llwybrau rhwymedigaeth gwasanaeth cyhoeddus hynny, byddai cynnydd sylweddol yn nifer y teithwyr yn cael ei chwistrellu i fodel busnes y maes awyr.

Rwy'n hyderus—yn seiliedig ar dwf o dros 34 y cant mewn refeniw yn y flwyddyn ddiwethaf ac enillion cadarnhaol cyn llog, treth, dibrisiant ac amorteiddiad am yr ail flwyddyn yn olynol—fod y maes awyr mewn sefyllfa gref iawn. Ond mae'r sector hedfan yn ei gyfanrwydd yn mynd drwy gyfnod anodd ar hyn o bryd, a dyna pam ei bod yn hollol iawn fod Llywodraeth y DU yn ogystal â Llywodraeth Cymru, fel y dangoswyd ddoe, yn barod i helpu'r sector.

Mae'n gwbl hanfodol o ran twf economaidd. Mae'n hanfodol o ran darparu swyddi uniongyrchol ac anuniongyrchol, megis y 2,500 y mae Maes Awyr Caerdydd yn eu cynnal yn ne Cymru. Ac mae'n gwbl hanfodol er mwyn sicrhau bod cymunedau yng Nghymru a'r DU wedi'u cysylltu'n well nag y byddent fel arall heb y meysydd awyr hyn. Er enghraifft, a fyddai Maes Awyr Ynys Môn yn hyfyw heb Faes Awyr Caerdydd? Rwy'n amau hynny'n fawr, Lywydd.  

Rwy'n falch eich bod o'r diwedd wedi crybwyll Maes Awyr Ynys Môn, oherwydd mae Flybe yn bwysig i Faes Awyr Caerdydd am ei fod yn cysylltu â nifer o gyrchfannau pwysig, ond mae gan Flybe hefyd lwybrau hedfan sy'n dechrau ac yn gorffen yng Nghymru—y daith rhwng Caerdydd ac Ynys Môn. Ac mae'r daith honno, ynddi ei hun, wedi dod yn bwysig iawn i unigolion, i fusnesau, a hefyd o ran llywodraethu Cymru, sy'n bwysig iawn yma. Mae gwneud Cymru'n llai a'i gwneud yn haws i Weinidogion y Llywodraeth deithio, fel y gwyddoch yn iawn, ac ymddiddori'n uniongyrchol yn yr hyn sy'n digwydd ar lawr gwlad mewn rhannau eraill o Gymru yn bwysig tu hwnt, ac ni ddylem anghofio hynny.

Rwy'n credu bod llawer o'r cwestiynau wedi cael eu gofyn yn barod, ond rwy'n awyddus i wybod, o ystyried pwysigrwydd Flybe i Gymru, pa rôl y byddwch yn ceisio ei chwarae yn awr yn yr adolygiad hwn o gysylltedd rhanbarthol y mae Llywodraeth y DU yn addo ei gynnal, oherwydd byddem eisiau iddi fod yn rôl weithredol. A hefyd, beth fyddwch chi'n ei wneud i gynyddu'r lefel o frys i fynd ar drywydd datganoli tollau teithwyr awyr? Rydym yn cytuno bod angen iddo ddigwydd, ond sut ydych yn defnyddio'r sefyllfa benodol hon fel ffordd o fentro mwy, os mynnwch, a gwneud yr achos yn gryfach byth dros ddatganoli tollau teithwyr awyr cyn gynted â phosibl?

A gaf fi ddiolch i Rhun ap Iorwerth am ei gwestiynau? Mae'n hollol iawn fod angen inni siapio dyfodol tollau teithwyr awyr yn y DU. Ac fel rhan o'r adolygiad a fydd yn cael ei gynnal gan Lywodraeth y DU, byddem yn disgwyl iddynt ystyried sut y cymhwysir tollau teithwyr awyr, a chan bwy. A dylai'r hyn sy'n ddigon da i'r Alban, bid siŵr, fod yn ddigon da i Gymru a dylai fod gennym gyfrifoldebau wedi'u datganoli dros dollau teithwyr awyr.

Rwyf eisoes wedi ysgrifennu at Lywodraeth y DU ynghylch y cyhoeddiad ddoe, gan bwysleisio pa mor bwysig yw hi fod Llywodraeth Cymru yn rhan o'r adolygiad ar gysylltedd rhanbarthol a dyfodol tollau teithwyr awyr. Rwy'n credu bod penderfyniad Llywodraeth y DU yn dangos sut y gellir defnyddio tollau teithwyr awyr fel galluogwr i gymell teithwyr i beidio â gorfod teithio pellteroedd mawr i fynd ar awyren a defnyddio meysydd awyr mwy lleol a rhanbarthol yn lle hynny. Ac felly buaswn yn disgwyl y byddwn yn rhan ganolog o'r trafodaethau ynglŷn â dyfodol tollau teithwyr awyr.

Ac mewn perthynas â'r rhwymedigaeth gwasanaeth cyhoeddus o Gaerdydd i Ynys Môn yn benodol, rwy'n falch o ddweud na fyddai'r rhwymedigaeth gwasanaeth cyhoeddus wedi cael ei heffeithio pe bai Flybe wedi mynd i'r wal, am mai Eastern Airways sydd wedi'i gontractio i gynnal y llwybr teithio. Fodd bynnag, bydd yr Aelodau'n ymwybodol fod archebion cyfredol ar gyfer y gwasanaeth penodol hwnnw yn cael eu gwneud drwy wasanaeth archebu Flybe. Felly, er mai Eastern Airways sydd â system archebu wrth gefn, byddai honno, yn ôl pob tebyg, wedi cael ei gweithredu'n ddi-oed pe bai Flybe wedi mynd i'r wal.

Mae Plaid Brexit yn croesawu'r ymyrraeth gan Lywodraeth y DU i alluogi cwmni hedfan Flybe i barhau â'i weithrediadau, gan ein bod yn cydnabod ei bwysigrwydd i Faes Awyr Caerdydd. Mae rhai yn ceisio beirniadu'r Llywodraeth am eu cefnogaeth i Flybe, gan dynnu sylw at y ffaith na chafwyd pecyn cymorth o'r fath i Thomas Cook. Fodd bynnag, a ydych yn cytuno nad yw'r Llywodraeth yn darparu swm mawr o arian i Flybe? Yn syml, maent wedi cytuno i ohirio dyled a werthwyd am dreth teithwyr awyr am oddeutu tri mis, a dywedir ei fod oddeutu £100 miliwn.

Ac mae'n wir hefyd fod dadansoddiad priodol o weithrediadau'r ddau gwmni yn dangos pam y gellir cyfiawnhau'r ymyrraeth, oherwydd mae Flybe, yn gyfan gwbl bron, yn gludydd mewnol Ewropeaidd a Phrydeinig, yn gwasanaethu meysydd awyr rhanbarthol Prydain yn bennaf, gan roi mynediad hanfodol i'r meysydd awyr rhanbarthol hyn, gan gynnwys Caerdydd wrth gwrs, at feysydd awyr y DU ac Ewrop. A wnewch chi hefyd gytuno â'r honiad fod cyfanswm dyledion Flybe, sydd ond yn ddegfed ran o gyfanswm dyledion Thomas Cook, hefyd yn fach o'u cymharu a bod iddo ddyfodol hyfyw o'r herwydd?

Mae gweithgarwch Flybe yn hwyluso teithiau gwyliau mewnol ond mae hefyd yn gyswllt busnes hanfodol, yn enwedig lle mae amser yn hollbwysig. Mae taith o Gaerdydd i Gaeredin, er enghraifft, yn bosibl mewn diwrnod drwy'r awyr, ond bron yn amhosibl ar drên neu mewn car. Mae Flybe hefyd yn hanfodol i rannau eraill o'r DU, sy'n cynnwys Ynysoedd y Sianel, Ynys Manaw, Belfast, a Newquay yng Nghernyw, sydd i gyd, wrth gwrs, yn cysylltu â Chaerdydd mewn un ffordd neu'r llall. Mae teithwyr yn dweud nad yw ffyrdd eraill o deithio yn opsiwn, a dywedodd un y byddai taith o Lundain i Newquay ar y trên yn cymryd oddeutu pum awr.

Unwaith eto, gan ddychwelyd yn nes adref, mae Flybe, wrth gwrs, yn gwmni hedfan hollbwysig i faes awyr Caerdydd, gan ei fod yn un o'i gludwyr mwyaf. Felly, o bersbectif Cymreig, a ydych yn cytuno ei bod yn hanfodol cadw'r cwmni hedfan yn weithredol? Gallai'r posibilrwydd o dorri tollau teithwyr awyr roi hwb i Gaerdydd hefyd.

A gaf fi ddiolch i David Rowlands am ei gwestiynau a'i sylwadau? Buaswn yn cytuno bod y sefyllfa y mae Flybe yn ei hwynebu yn wahanol iawn i'r sefyllfa roedd Thomas Cook yn ei hwynebu. Mae'n gwbl hanfodol fod Flybe wedi cael y cymorth y mae'n ymddangos ei fod wedi'i gael. Nid ydym yn gwybod faint yn union o dollau teithwyr awyr sydd wedi'i ohirio. Rwyf hefyd wedi gweld adroddiadau sy'n awgrymu bod y ffigur hwnnw oddeutu £100 miliwn. Nid arian parod i Flybe yw hwn; mae'n gymorth hanfodol a fydd yn rhoi lle iddo anadlu a galluogi'r perchnogion i chwistrellu cyfalaf i'r busnes er mwyn ei wneud yn hyfyw yn y tymor hir.  

Mae'n ffaith ddiddorol na fu erioed flwyddyn yn hanes awyrennau teithwyr lle mae'r diwydiant hedfan wedi gwneud elw mewn gwirionedd. Mae pob blwyddyn yn gweld enillwyr a chollwyr, yn gweld colledion ac elw, ond nid oes blwyddyn wedi bod lle cafwyd elw net o awyrennau teithwyr. Mae hynny'n dangos pa mor anodd yw maes awyrennau teithwyr. Mae'n dangos pa mor gystadleuol ydyw hefyd. Ac mae hefyd yn dangos pam fod llywodraethau, weithiau, yn gorfod ymyrryd.  

Mae hefyd yn ddiddorol, yn gyffredinol, rwy'n credu, fod pobl Prydain yn credu y dylai meysydd awyr fod mewn perchnogaeth breifat ac yn nwylo perchnogion preifat yn unig, ond y gwir amdani yw bod 86 y cant o feysydd awyr y byd lle gall teithwyr hedfan i mewn ac allan ohonynt yn eiddo i'r sector cyhoeddus, ac 14 y cant sydd mewn dwylo preifat. Mae'n dangos, felly, pam fod Llywodraeth Cymru, unwaith eto, yn iawn i achub Maes Awyr Caerdydd a chynnal ei buddiant yn y darn hollbwysig hwn o seilwaith.

O ran y cymorth a gynigir i Flybe, bydd yn galluogi'r cwmni hedfan hwnnw i gynnig gwasanaethau, nid yn unig o ran teithiau hedfan o'r DU i Ewrop, ond teithiau hedfan hefyd sy'n sicrhau bod cymunedau ym Mhrydain yn cael eu cysylltu'n well â'i gilydd, er mwyn gwneud yn siŵr fod pobl o rannau mwy pellennig o'r DU yn gallu teithio'n bell o'n canolfannau strategol allweddol fel Manceinion, Heathrow a meysydd awyr mawr eraill. Credaf ei bod yn gwbl hanfodol, wrth i ni ystyried dyfodol tollau teithwyr awyr, ein bod yn gwneud hynny mewn ffordd sy'n dangos parch at swyddogaethau datganoledig a gallu Llywodraeth Cymru i ddefnyddio tollau teithwyr awyr er mwyn ysbrydoli a chefnogi twf pellach ym Maes Awyr Caerdydd.

Diolch i'r Gweinidog.