Part of 2. Cwestiynau i'r Cwnsler Cyffredinol a’r Gweinidog Brexit (yn rhinwedd ei gyfrifoldebau fel Gweinidog Brexit) – Senedd Cymru am 2:47 pm ar 22 Ionawr 2020.
Wel, rwy'n credu bod ddoe yn foment gyfansoddiadol bwysig oherwydd mae pob un o'r tair deddfwrfa ddatganoledig bellach wedi mynegi eu barn glir mewn perthynas â Bil y cytundeb ymadael. Roeddwn yn teimlo bod y ddadl a gawsom yn y Siambr hon ddoe yn nodi'r achos dros amddiffyn hawliau cyfansoddiadol y sefydliad hwn a Llywodraeth Cymru yn glir iawn, ac roedd y rhai ohonom a bleidleisiodd yn erbyn y cynnig cydsyniad deddfwriaethol ddoe yn gwneud hynny am y rheswm hwnnw. Ac rwy'n falch iawn fod barn Cynulliad y Senedd mor glir. Rwy'n credu y dylai Llywodraeth y DU gymryd sylw o hynny ac na ddylai fwrw ymlaen yn wyneb y gwrthwynebiad hwnnw.
Mae confensiwn Sewel yn nodi, wrth gwrs, ei bod yn bosibl nad oedd yr amgylchiadau yn amgylchiadau arferol, a byddaf yn cael rhywfaint o gysur o'r geiriau yn llythyr yr Ysgrifennydd Gwladol ddydd Llun yr wythnos hon y byddai'n ystyried yr amgylchiadau'n rhai 'penodol'. Ond rwy'n credu ei bod yn sicr yn wir fod confensiwn Sewel yn gonfensiwn pwysig nad yw, fel y mae wedi'i gynllunio ar hyn o bryd, yn gwbl addas at y diben. Mae'n rhoi gormod o ddisgresiwn i Lywodraeth y DU; nid yw'n rhoi dealltwriaeth ddigon clir o ran pryd y mae'n gymwys a phryd na ddylai fod yn gymwys. Rwy'n credu bod achos dros fynd ymhellach na'r confensiwn i'w gwneud yn glir na ddylai Senedd y DU fyth ddeddfu pan fo cydsyniad wedi'i gadw'n ôl mewn perthynas â mater datganoledig.
Yr hyn a ddywedaf am ddyfodol yr undeb, ac rwyf wedi'i ddweud o'r blaen—credaf fod dewisiadau o'n blaenau yn y misoedd sydd i ddod, a bydd natur y dewisiadau hynny'n effeithio ar allu'r undeb i oroesi. Rwy'n mawr obeithio y bydd Prif Weinidog y DU yn dilyn y trywydd y gwnaethom ni fel Llywodraeth ei amlinellu yn ein cyhoeddiad yn gynharach yr wythnos hon, oherwydd os awn ar hyd llwybr Brexit caled iawn, a chytundeb masnach rydd cyfyngedig iawn, rwy'n ofni y bydd y pwysau sydd ar yr undeb ar hyn o bryd yn gwaethygu.