Cwestiynau nawr gan lefarwyr y pleidiau. Llefarydd Plaid Cymru, Dai Lloyd.

Diolch, Lywydd. Er bod Ysgrifennydd Gwladol newydd Cymru, Simon Hart, wedi dweud yr wythnos diwethaf na fyddai cronfa ffyniant gyffredin y DU y clywsom gryn dipyn amdani eisoes, ac rwy'n dyfynnu, yn gyrru ceffyl a throl drwy'r setliad datganoli, yn anffodus, nid yw wedi rhoi sicrwydd pendant mai Llywodraeth Cymru fyddai'n rheoli'r gronfa newydd hon. Byddai unrhyw golli rheolaeth ar gyllid Ewropeaidd, wrth gwrs, yn gipio pŵer. Yr wythnos hon, mae arweinwyr llywodraeth leol yng Nghymru hefyd wedi mynegi pryder ynglŷn â'r ansicrwydd ynghylch lefel y cyllid yn y gronfa, o ystyried ei bwysigrwydd mewn perthynas â chynlluniau adfywio mewn sawl rhan o Gymru. Felly, a gaf fi ofyn: a ydych wedi siarad ag Ysgrifennydd Gwladol Cymru ers yr wythnos diwethaf? Beth yw eich dealltwriaeth ddiweddaraf o gynnig Llywodraeth y DU, ac a wnewch chi roi ymrwymiad i sicrhau bod llais arweinwyr llywodraeth leol yng Nghymru yn cael ei glywed?

Diolch i Dai Lloyd am y cwestiwn hwnnw ac rwy'n ei groesawu i'w rôl newydd. Rwyf wedi siarad yn fyr â'r Ysgrifennydd Gwladol mewn perthynas â mater arall yng nghyd-destun cyfarfod mwy, ond nid yw'n ymwneud yn benodol â'r pwynt hwnnw. Rydym yn dal i ddisgwyl, fel y crybwyllais yn fy nghwestiwn cynharach, am fanylion mewn perthynas â chydnabyddiaeth, i bob pwrpas, fod y cronfeydd hynny'n ddarostyngedig i bwerau datganoledig. Mae'n bwynt syml iawn i gytuno arno ac i'w gydnabod. Y pwynt yn syml yw y dylai'r symiau cyfatebol sy'n dod i Gymru ar hyn o bryd gael eu trosglwyddo i Lywodraeth Cymru drwy addasiad i'r grant bloc ac i Lywodraeth Cymru allu defnyddio'r cronfeydd hynny'n llawn yn y ffordd y mae cwestiwn yr Aelod yn ei awgrymu, gyda phartneriaid eraill yng Nghymru—felly, gyda llywodraeth leol, sydd ei hun yn fuddsoddwr sylweddol yn y swyddi a'r seilwaith sy'n elwa o'r math hwnnw o fuddsoddiad. A dyna'r cyfle, sy'n sicr yn bwysig o safbwynt datganoli, ond mae hefyd yn bwysig o ran gallu integreiddio'r buddsoddiad hwnnw gyda buddsoddiadau eraill y mae Llywodraeth Cymru yn eu gwneud.

A gaf fi ddiolch i'r Gweinidog am fy nghroesawu i fy rôl newydd? Yn amlwg, ni fyddaf mor wefreiddiol â fy nghyd-Aelod, Delyth Jewell, yn y swydd, ond rwy'n gobeithio straffaglu drwyddi beth bynnag yn fy ffordd dawel fy hun. [Chwerthin.]

Yn eich datganiad ysgrifenedig ddoe, fe nodoch eich bod yn cynnal cyfarfod negodiadau nesaf Cydbwyllgor y Gweinidogion (Negodiadau'r UE) yng Nghaerdydd yn ddiweddarach y mis hwn, a'ch bod yn gobeithio y byddai'r cyfarfod hwnnw'n canolbwyntio ar gwblhau cynigion terfynol, gan gynnwys cadarnhau rôl y Llywodraethau datganoledig yn negodiadau'r UE yn y dyfodol. Felly, a ydych wedi cael unrhyw arwyddion gan Lywodraeth y DU eu bod yn barod i wrando neu dderbyn unrhyw rai o'ch awgrymiadau er mwyn sicrhau bod gan Lywodraeth Cymru ryw fath o sedd wrth y bwrdd, os nad y bwrdd cyfan ei hun, neu unrhyw fath arall o ddodrefnyn?

Rwyf am ymwrthod â'r demtasiwn i ymestyn y trosiad penodol hwnnw. Ond rwy'n credu mai'r hyn rwyf am ei ddweud wrth yr Aelod yw, ydy, mae'n wir y byddaf yn cynnal cyfarfod y Cyd-bwyllgor Gweinidogion (Negodiadau'r UE) yma yng Nghaerdydd yr wythnos nesaf. Yng nghyfarfod diwethaf y Cyd-bwyllgor Gweinidogion (Negodiadau'r UE), manteisiais ar y cyfle, fel y gwneuthum, ac fel y mae Gweinidogion eraill wedi'i wneud, dros fisoedd lawer i egluro ein safbwynt ynghylch beth yw'r rôl briodol i Lywodraeth Cymru yn ein barn ni yng nghyd-destun y negodiadau a fydd yn dilyn dros y misoedd sydd i ddod. Felly, credaf ei bod yn hollbwysig na all fod gan Lywodraeth y DU unrhyw amheuaeth beth yw ein disgwyliadau rhesymol iawn, rwy'n credu, o'n rôl, h.y. ni ddylai Llywodraeth y DU gynnig safbwynt negodi sy'n ymwneud â chymhwysedd datganoledig heb ei bod fel arfer wedi ceisio cytuno ar y safbwynt hwnnw gyda Llywodraeth ddatganoledig ymlaen llaw. Credaf fod honno'n ffordd ymarferol ymlaen. Mae'n rhoi hyder i'n partneriaid negodi dramor fod Llywodraeth y DU yn gallu cyflawni'r ymrwymiadau a wna yn y negodiadau hynny ac wrth gwrs, yn bwysig, ei bod yn cydnabod rôl Llywodraeth Cymru a'r cymhwysedd a'r setliad datganoli.

O ran yr hyn rwy'n ei ddisgwyl o gyfarfod nesaf y Cyd-bwyllgor Gweinidogion (Negodiadau'r UE), rwy'n gobeithio y bydd yn gyfle i Lywodraeth y DU gynnig ymateb o sylwedd i'r cynigion hynny a chyflwyno ei chynigion ei hun ar gyfer ein cynnwys yn y misoedd sydd i ddod. Yng nghyfarfod diwethaf y Cyd-bwyllgor Gweinidogion (Negodiadau'r UE), yr arwyddion yn y drafodaeth oedd eu bod yn bwriadu gwneud hynny a'u bod wedi clywed, i ryw raddau yn sicr, yr hyn y buom yn galw amdano ers misoedd lawer. Rwy'n gobeithio'n fawr y byddant yn rhoi sylw llawn i'r hyn rydym ni a'r Llywodraethau datganoledig eraill wedi bod yn pwyso amdano ers amser maith bellach.

Weinidog, drwy fwrw ymlaen â chymal 21 o'r Bil ymadael â'r UE ac anwybyddu confensiwn Sewel, mae Llywodraeth y DU yn dangos yn union beth y mae'n ei feddwl mewn gwirionedd o ddeddfwrfeydd datganoledig yn y Deyrnas Unedig. Ynghyd â'r ffaith nad oes gan y Blaid Geidwadol fwyafrif yng Nghymru, yr Alban na Gogledd Iwerddon, onid ydych yn rhannu fy mhryderon fod Llywodraeth y DU yn siarad ar ran un genedl yn unig o fewn y Deyrnas Unedig, a beth y mae hyn yn ei olygu, yn eich barn chi, i ddyfodol yr undeb?

Wel, rwy'n credu bod ddoe yn foment gyfansoddiadol bwysig oherwydd mae pob un o'r tair deddfwrfa ddatganoledig bellach wedi mynegi eu barn glir mewn perthynas â Bil y cytundeb ymadael. Roeddwn yn teimlo bod y ddadl a gawsom yn y Siambr hon ddoe yn nodi'r achos dros amddiffyn hawliau cyfansoddiadol y sefydliad hwn a Llywodraeth Cymru yn glir iawn, ac roedd y rhai ohonom a bleidleisiodd yn erbyn y cynnig cydsyniad deddfwriaethol ddoe yn gwneud hynny am y rheswm hwnnw. Ac rwy'n falch iawn fod barn Cynulliad y Senedd mor glir. Rwy'n credu y dylai Llywodraeth y DU gymryd sylw o hynny ac na ddylai fwrw ymlaen yn wyneb y gwrthwynebiad hwnnw.

Mae confensiwn Sewel yn nodi, wrth gwrs, ei bod yn bosibl nad oedd yr amgylchiadau yn amgylchiadau arferol, a byddaf yn cael rhywfaint o gysur o'r geiriau yn llythyr yr Ysgrifennydd Gwladol ddydd Llun yr wythnos hon y byddai'n ystyried yr amgylchiadau'n rhai 'penodol'. Ond rwy'n credu ei bod yn sicr yn wir fod confensiwn Sewel yn gonfensiwn pwysig nad yw, fel y mae wedi'i gynllunio ar hyn o bryd, yn gwbl addas at y diben. Mae'n rhoi gormod o ddisgresiwn i Lywodraeth y DU; nid yw'n rhoi dealltwriaeth ddigon clir o ran pryd y mae'n gymwys a phryd na ddylai fod yn gymwys. Rwy'n credu bod achos dros fynd ymhellach na'r confensiwn i'w gwneud yn glir na ddylai Senedd y DU fyth ddeddfu pan fo cydsyniad wedi'i gadw'n ôl mewn perthynas â mater datganoledig.

Yr hyn a ddywedaf am ddyfodol yr undeb, ac rwyf wedi'i ddweud o'r blaen—credaf fod dewisiadau o'n blaenau yn y misoedd sydd i ddod, a bydd natur y dewisiadau hynny'n effeithio ar allu'r undeb i oroesi. Rwy'n mawr obeithio y bydd Prif Weinidog y DU yn dilyn y trywydd y gwnaethom ni fel Llywodraeth ei amlinellu yn ein cyhoeddiad yn gynharach yr wythnos hon, oherwydd os awn ar hyd llwybr Brexit caled iawn, a chytundeb masnach rydd cyfyngedig iawn, rwy'n ofni y bydd y pwysau sydd ar yr undeb ar hyn o bryd yn gwaethygu.

Llefarydd y blaid Dorïaidd, Darren Millar.

Diolch yn fawr, Lywydd. Weinidog, pa ddadansoddiad y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o'r cyfleoedd sy'n codi yng Nghymru o ganlyniad i Brexit?

Wel, bydd yr Aelod gyferbyn yn ymwybodol ein bod, yn gynharach yr wythnos hon, wedi cyhoeddi ein barn ar y math o berthynas y dylai Cymru a'r DU ei chael gyda'r Undeb Ewropeaidd, gan gydnabod bod Prif Weinidog y DU wedi ennill mandad yn yr etholiad cyffredinol diweddar ac y bydd yn cychwyn y negodiadau hynny o safbwynt cytundeb masnach rydd. Ein barn ni yw bod cytundeb masnach rydd, fel y'i hystyriwyd yn y datganiad gwleidyddol, yn niweidiol i Gymru, ac rydym yn gobeithio llywio'r cyfeiriad teithio oddi wrth hynny i fan lle ceir mwy o gyfleoedd i Gymru barhau i elwa ar y math hwnnw o berthynas â'r Undeb Ewropeaidd.

Rwy'n meddwl weithiau ein bod yn cael ein gwahodd i feddwl bod y mathau o ryddid sy'n bodoli, fel petai, i negodi cytundebau â gwledydd eraill, o ganlyniad i'r math o ddisgrifiad o'r berthynas y mae Prif Weinidog y DU wedi'i nodi yn y datganiad gwleidyddol, yn wobr enfawr i ni. Er y byddwn bob amser yn manteisio ar y cyfle, ar ran busnesau ac allforwyr Cymru, i ddatblygu marchnadoedd newydd, y gwir amdani yw bod manteision y cytundebau hynny i economi Cymru yn ymylol o'u cymharu â'r farchnad a gollir, pe bai hynny'n digwydd, i'r Undeb Ewropeaidd.

Weinidog, diolch am eich ateb, ond i mi, fel y rhan fwyaf o bobl yng Nghymru ac ar draws y Deyrnas Unedig gyfan yn wir, rwy'n edrych ymlaen yn arw at wythnos i ddydd Gwener, am 11 o'r gloch, pan fydd cloch yn canu yn fy nhŷ i ddathlu'r ffaith y bydd Cymru'n gadael yr Undeb Ewropeaidd, ynghyd â gweddill y Deyrnas Unedig. A bydd yn gadael yr Undeb Ewropeaidd er gwaethaf ymdrechion gorau Llywodraeth Lafur Cymru, y Democratiaid Rhyddfrydol a Phlaid Cymru yn wir, sydd i gyd wedi bod yn ceisio rhwystro ewyllys ddemocrataidd y bobl rhag cael ei gweithredu yn y wlad hon. Ac wrth i ni symud ymlaen at y bennod nesaf yn hanes ein cenedl, yn y Blaid Geidwadol, gwelwn fod Brexit yn gyfle, ac mae'n gyfle i gyflawni dros Gymru mewn ffordd nad yw eich Llywodraeth chi, a bod yn onest, wedi'i wneud ers dros 20 mlynedd. Mae yna bobl, busnesau a gwasanaethau cyhoeddus a fydd yn elwa o'r cytundebau a'r trefniadau masnach rydd y bydd gennym ryddid bellach i'w llunio gyda gwahanol wledydd a blociau masnachu ym mhob cwr o'r byd. Ac wrth gwrs, ni fyddwn yn cael ein cyfyngu i lunio cytundebau â'r Undeb Ewropeaidd yn unig. Fel chithau, rwyf eisiau cytundeb masnach rydd gweddus gyda'r Undeb Ewropeaidd. Ac wrth gwrs, byddwn yn gallu gwario arian ein trethdalwyr ein hunain ar gynllun buddsoddi rhanbarthol newydd ac uchelgeisiol nad yw'n ffafrio rhai rhannau o Gymru yn unig, fel gorllewin Cymru a'r Cymoedd, ond hefyd gallwn ganolbwyntio sylw ar ardaloedd difreintiedig eraill y tu hwnt i'r lleoedd hynny.

Nawr, rwy'n credu mai'r hyn sydd wedi bod braidd yn ddigalon yn ystod yr wythnosau diwethaf, ers yr etholiad cyffredinol—ac mae'n ymddangos bod rhywfaint o newid yn y sylwebaeth sy'n dod gan Lywodraeth Cymru, yn sicr heddiw, ac rwy'n croesawu hynny. Ond mae'r un hen ddadleuon wedi cael eu hailgyflwyno, rwy'n credu, ac nid oes gennym yr agwedd gadarnhaol y credaf yn gryf ein bod ei hangen yma yng Nghymru o ran sut y gallwn ymgysylltu â Llywodraeth ei Mawrhydi, wrth symud ymlaen, i wneud yn siŵr ein bod wrth y bwrdd a bod gennym lais cryf a phwerus. Felly, a gaf fi ofyn pa sicrwydd y gallwch ei roi i ni y byddwch chi a'ch cyd-Aelodau yn Llywodraeth Cymru yn dechrau ymgysylltu'n gadarnhaol yn awr, ac nid mewn ffordd elyniaethus, gyda Llywodraeth y DU wrth iddi geisio sicrhau Brexit cadarnhaol ar gyfer y Deyrnas Unedig gyfan, gan gynnwys Cymru?

Wel, nid yw'n glir i mi i ba raddau y bu'r Aelod yn talu sylw i'r hyn rydym wedi bod yn ei ddweud dros yr ychydig wythnosau diwethaf mewn perthynas â chysylltiadau â Llywodraeth newydd y DU. Rwyf am ei atgoffa, gan ei fod yn fy ngwahodd i wneud hynny, i bob pwrpas. Yr hyn rydym wedi'i ddweud, fel rydym wedi'i ddweud erioed, yw y bydd Llywodraeth y DU yn gweld ein bod yn Llywodraeth sy'n cydweithredu, ac yn ceisio gweithio er budd gorau Cymru, ond ni fyddwn yn gwneud hynny lle na chaiff y ffin ddatganoli ei pharchu. Mae rôl i Lywodraeth Cymru ac mae rôl i Lywodraeth y DU, a bydd y berthynas yn gweithio orau ac ar ei mwyaf adeiladol pan gaiff y ffin honno ei deall a'i pharchu'n ymarferol.

Nid wyf yn hollol siŵr fy mod wedi clywed dadl y Ceidwadwyr Cymreig yn mynd y tu hwnt i'r rhethreg ar unrhyw un o'r pwyntiau hyn o sylwedd. Nid wyf yn ymwybodol o unrhyw gyhoeddiad gan Blaid Geidwadol Cymru sy'n nodi ei barn ei hun am y math o Brexit a fyddai'n gweithio er budd gorau Cymru. Drwy gydol y broses hon, nid yw wedi gwneud fawr ddim mwy na dilyn safbwynt y blaid yn San Steffan.

Yr hyn rydym wedi'i gael ar yr ochr hon i'r Siambr yw cyfres o gynigion rhesymegol a dogfennau polisi sy'n ystyried buddiannau Cymru yn benodol. Ni chafwyd lefel gyffelyb o feddwl ar ochr arall y Siambr, ac mae'n amlwg i mi nad yw'r Aelod yn dilyn dadansoddiad ei Lywodraeth ei hun hyd yn oed, sydd, yn ôl eu ffigurau eu hunain, yn dweud wrthym mai manteision dychmygol i economi Cymru a ddaw yn sgil y nirfana masnach rydd y mae'n ei disgrifio.

Mewn gwirionedd, yr hyn rydym wedi'i weld gan Lywodraeth Lafur Cymru yw dogfen ar ôl dogfen yn proffwydo gwae. Wrth gwrs, mae eich pesimistiaeth ynghylch Brexit yn gwbl anghymesur â realiti. Lle rydym ni'r Ceidwadwyr, fel y nodir yn ein maniffesto a'n dogfennau eraill, yn gweld cyfle a ffyniant hirdymor y tu allan i'r Undeb Ewropeaidd, mae arnaf ofn eich bod chi'n gweld anobaith diddychymyg, a'r cyfan rydych chi i'ch gweld yn ei wneud yw ceisio dychryn pobl a chodi bwganod. Mae hi fel pe baech chi eisiau i Gymru fethu er mwyn i chi allu dathlu bod eich proffwydoliaethau Nostradamus wedi dod yn wir. Ond rydym ni'n gweld dyfodol lle gall busnesau yng Nghymru allforio nwyddau o amgylch y byd mewn ffordd gystadleuol a chystadlu yn y marchnadoedd y mae'r UE wedi'u blocio ar hyn o bryd.

Ac wrth gwrs, bydd gennym system fewnfudo deg—system fewnfudo sy'n gweithio i'r Deyrnas Unedig gyfan, un sy'n deg ac a fydd yn gweithio i fusnesau, yn gweithio dros Gymru, ond a fydd hefyd yn deg i bobl ni waeth o ble yn y byd y deuant, boed hynny yn yr UE neu o'r tu allan i'r UE. Yn bersonol, rwy'n obeithiol. Rwy'n llawn cyffro ynglŷn â'r cyfleoedd a ddaw yn sgil Brexit.

Gwn nad ydych yn hoffi siarad am y cyfleoedd hynny, ac nad ydych yn hoffi siarad am y manteision hynny, ond a wnewch chi o leiaf gydnabod bod rhai cyfleoedd, yn enwedig mewn perthynas â'r system fewnfudo newydd hon a fydd gennym, a fydd yn system sy'n seiliedig ar bwyntiau sy'n deg i bawb o bob rhan o'r byd, lle gall pobl ddod i fyw a gweithio yng Nghymru, lle gallant ddod â budd i'r cymunedau y byddant yn byw ynddynt ac i Gymru fel gwlad?

Wel, nid wyf yn siŵr a glywodd yr Aelod yr atebion i'r cwestiynau blaenorol am yr heriau y mae dinasyddion yr UE sydd eisoes yn byw yng Nghymru yn eu hwynebu o ganlyniad i bolisïau ymfudo Llywodraeth y DU. Rwy'n awgrymu ei fod yn darllen y cofnod o'r drafodaeth a gawsom ynglŷn â hynny. Byddai gennyf ddiddordeb mawr mewn clywed ei farn ar system fewnfudo lle mae lefelau'r cyflogau'n gwbl anghydnaws ag anghenion economi Cymru, lle nad yw'r proffil sgiliau'n cyfateb mewn unrhyw ffordd i anghenion ein heconomi a lle mae wedi'i gynllunio yn gyfan gwbl o safbwynt de-ddwyrain Lloegr. [Torri ar draws.] Credaf fod cyfle yma mewn gwirionedd. Credaf yma, i Lywodraeth y DU, wrth ailgynllunio—. Byddem eisiau gweld system ymfudo wahanol iawn. Byddem eisiau gweld system—[Torri ar draws.]—sy'n rhoi trefniadau ffafriol i'r Undeb Ewropeaidd—[Torri ar draws.]—ac yn clymu hynny'n agosach wrth gyflogaeth. Ond os yw Prif Weinidog y DU yn cyflwyno newidiadau i'r system honno, mae cyfle yma iddo adlewyrchu anghenion yr economi yng Nghymru mewn ffordd nad yw'n cael ei wneud o gwbl yn y cynigion presennol.

A gaf fi wneud y pwynt, pan fydd Gweinidog yn ceisio ateb cwestiwn, nad yw'n helpu os yw'r Aelod sydd wedi gofyn y cwestiwn yn gweiddi 'Sothach' ar draws y Siambr—[Anghlywadwy.] Nid yw'n help i graffu da.

Cwestiwn 3—Mick Antoniw.