Part of the debate – Senedd Cymru am 6:04 pm ar 28 Ionawr 2020.
Fel eraill y prynhawn yma, Dirprwy Weinidog, fe hoffwn innau hefyd groesawu'r datganiad yr ydych chi wedi'i wneud. Rwy'n credu, ym mhob rhan o'r Siambr, er gwaethaf llawer o wahaniaethau, y byddem i gyd yn croesawu'r ffordd y mae Llywodraeth Cymru yn meddwl yn strwythuredig nawr ynglŷn â dyfodol canol ein trefi. Mae hyn yn rhywbeth sy'n effeithio nid yn unig ar economi lleoedd unigol, ond mae hefyd yn effeithio'n fawr ar ganfyddiadau pobl ohonynt eu hunain. Mae'n fater sydd wrth wraidd pwy ydym ni fel cymunedau a phwy rydym ni eisiau bod yn y lleoedd yr ydym yn byw ynddynt. Rwy'n croesawu'n fawr y ffordd gynhwysfawr hon sy'n cael ei mabwysiadu.
Ond os caf i, hoffwn eich annog i fynd ychydig ymhellach, Dirprwy Weinidog, i fod ychydig yn fwy cynhwysfawr hefyd. Os ystyriaf y cymunedau yr wyf i yn eu cynrychioli: dyna ichi Lynebwy, er enghraifft. Pan fyddaf yn siarad â phobl sy'n fanwerthwyr ac yn berchnogion siopau yno, byddant yn dweud wrthyf mai un o'r heriau mwyaf y maen nhw'n eu hwynebu yw diffyg gwasanaethau bws priodol i ganol y dref, a dywedir yr un peth mewn rhannau eraill o'm hetholaeth. Nawr, rydych chi'n rhoi £90 miliwn, sy'n amlwg yn dderbyniol iawn, ond mae adran arall yn cwtogi'r grant gwasanaethau bysiau. Rwy'n credu bod angen i ni weld ffordd fwy cysylltiedig o weithio rhwng gwahanol adrannau'r Llywodraeth, fel bod y gwaith yr ydych yn ei wneud yn eich adran chi yn cael ei gefnogi gan y gwaith sy'n cael ei wneud gan eich cydweithwyr mewn adrannau eraill ac nad yw'n cael ei danseilio—er fy mod yn derbyn ei fod yn anfwriadol. Ar yr un pryd, mae angen inni sicrhau ein bod yn cynllunio mewn modd a fydd yn galluogi canol trefi i ffynnu ac nid bod yn ddim mwy na getos, fel sydd wedi digwydd mewn llawer o leoedd.
Wedi dweud hynny, rwyf yn croesawu'n fawr iawn mewn gwirionedd y pwyslais newydd, fel yr wyf fi'n ei weld, ar y seilwaith gwyrdd. Rwy'n credu mai dyna un o'r materion mwyaf allweddol. Pan edrychwch chi yn fanwl ar leoedd lle rydych chi'n hoffi bod—canol trefi a chanolfannau cymunedol sy'n ddeniadol, sy'n teimlo'n gyfforddus, lle mae pobl eisiau treulio amser ynddynt—maen nhw hefyd yn ardaloedd sy'n ddeniadol i'r llygad. Mae angen inni sicrhau ein bod yn gallu buddsoddi yn yr amgylchedd adeiledig, ond hefyd yn y seilwaith gwyrdd, a fydd, rwy'n credu, yn cael effaith fawr ar ganfyddiadau pobl o ble y maen nhw.
Gofynnaf ichi fynd ychydig ymhellach, Gweinidog, o ran sut y caiff hyn ei gyflawni. Fe wnaethoch chi ddweud, yn eich datganiad a hefyd mewn ateb i gwestiynau cynharach, eich bod eisiau gweithio gyda rhanddeiliaid eraill ac ati. Credaf fod hynny i gyd yn ganmoladwy iawn, a byddai'n fwy o syndod pe na baech yn dweud hynny. Ond mae diffyg adnoddau, rwy'n credu, gan lywodraethau lleol ac mewn meysydd eraill i alluogi'r math hwn o ddatblygiad strwythuredig i ddigwydd. Hoffwn weld Llywodraeth Cymru yn buddsoddi mewn mwy o adnoddau, boed yn rheolwyr canol trefi neu yr hyn sy'n gyfwerth â datblygu dull strwythuredig o sicrhau ein bod yn gweld y meysydd polisi gwahanol hyn yn cael eu dwyn ynghyd er mwyn cyflawni newid mewn cymuned benodol.
Hoffwn ofyn ichi hefyd pa waith yr ydych chi'n ei wneud i sicrhau bod y ddeddfwriaeth a basiwyd yn y fan yma ar ddiwedd y Cynulliad diwethaf—credaf mai Deddf yr amgylchedd adeiledig oedd hi—yn cael ei gweithredu er mwyn sicrhau bod rhywfaint o'r bensaernïaeth yr ydym ni eisiau ei gwarchod mewn gwahanol rannau o'n cymunedau, a hefyd yr amgylchedd adeiledig ei hun, yn cael eu cynnal ac y caiff y gyfraith honno ei defnyddio i'r eithaf. Nid wyf yn argyhoeddedig ar hyn o bryd y caiff ei defnyddio i'r graddau y dylai fod yn cael ei defnyddio er mwyn amddiffyn rhai o'n hamgylcheddau mwyaf gwerthfawr.
Ond rwy'n gobeithio hefyd—ac rwyf am orffen gyda hyn, Dirprwy Lywydd—y bydd Llywodraeth Cymru yn gallu sicrhau nad ydym yn mynd drwy broses arall o fuddsoddi mewn prosiectau unigol, ond ein bod mewn gwirionedd yn buddsoddi mewn lleoedd cyfan.