Diolch i'r Dirprwy Weinidog am ei datganiad. Mae llawer i'w groesawu ynddo. Mae pobl yn sylweddoli fwyfwy bod trefi wedi cael eu hesgeuluso oherwydd diffyg gweithredu gan Lywodraethau yn y fan yma ac yn San Steffan, ac mae yna sylweddoliad hefyd, rwy'n credu, fod angen newid hynny oherwydd bod canol trefi mor bwysig i fusnesau, i iechyd yr economi leol, ac wrth gwrs—yn bwysicaf oll, efallai—i'r bobl sy'n byw ynddynt.

Byddwn i gyd yn gyfarwydd â'r profiad o ymweld â chanolfannau trefi hanesyddol a strategol bwysig yng Nghymru a chael ein siomi o weld adfeilion a siopau â gorchuddion haearn dros eu mynedfeydd. Ond, Dirprwy Weinidog, mae yna hadau gobaith yng Nghymru hefyd, ac rwy'n credu y byddem i gyd yn hoffi manteisio ar y cyfle hwn i longyfarch Treorci am ennill gwobr y stryd fawr orau yn y DU. Felly, beth mae Treorci yn ei wneud yn iawn? Mae tua 100 o siopau ar y stryd fawr, a'r mwyafrif helaeth ohonyn nhw yn cael eu rhedeg yn annibynnol, ac mae'r raddfa feddiannaeth yn syfrdanol ar 96 y cant, sy'n rhyfeddol. Dyma'r hyn y dylem ni fod yn anelu ato ym mhob cwr o Gymru. Felly, byddwn yn croesawu clywed beth fydd Llywodraeth Cymru yn ei wneud i ddysgu o'u profiadau yn y fan yna—yn enwedig y ffaith bod 60 y cant o'r siopau annibynnol, yn ôl y BBC, yn cael eu rhedeg gan fenywod, sy'n dangos sut y gall economi leol ddod â manteision pendant mewn cydraddoldeb economaidd.

Nawr, llwyddiant arall sy'n raddol amlygu ei hun yw Llanelli, lle mae'r awdurdod lleol wedi gwneud defnydd rhagorol o ffrydiau ariannu, gan gynnwys y cynllun benthyca ar gyfer canol trefi. Felly, a allai'r Dirprwy Weinidog gadarnhau y bydd y cyllid hwn yn parhau i fod ar gael i awdurdodau lleol sy'n awyddus i ddefnyddio'r holl ddulliau sydd ar gael iddynt i weddnewid canol eu trefi? Nawr, byddwn yn cytuno bod y gronfa £10 miliwn ar gyfer adfer eiddo adfeiliedig ar gyfer eu defnyddio unwaith eto yn briodol fel cam cyntaf tuag at fynd i'r afael â'r broblem honno. Ond y gŵyn a glywn gan fusnesau dro ar ôl tro yw na allant gael deupen llinyn ynghyd oherwydd baich andwyol ardrethi busnes, sy'n uchel yng Nghymru i fusnesau bach a chanolig, fel y gwyddoch chi. Felly, er fy mod yn croesawu'r geiriau di-lol yr ydych chi wedi'u dweud, pan ddywedwch y byddwch yn grymuso awdurdodau lleol i weithredu'n gadarn a therfynol yn erbyn perchenogion eiddo gwag sy'n gwrthod cydweithredu, mae angen inni weithredu hefyd i atal yr eiddo hyn rhag dadfeilio a chael eu gadael yn wag yn y lle cyntaf. Felly, rwy'n eich annog i berswadio Gweinidog yr economi i edrych ar sut y gellir codi baich ardrethi busnes fel blaenoriaeth, fel y gellir ategu eich geiriau cadarn gyda gweithredu cadarn yn hynny o beth hefyd.

Yn wir, mae llawer o'r problemau y mae canol trefi'n eu hwynebu yn tarddu—gan fod y pethau hyn oll yn gysylltiedig, byddant yn deillio o bortffolios yr economi a thrafnidiaeth: diffyg gwasanaethau bws fforddiadwy o fewn a rhwng trefi sy'n ei gwneud hi'n anodd i'r cyhoedd defnyddio trafnidiaeth i deithio o gwmpas, a chostau parcio afresymol, sy'n golygu nad yw teithio mewn car yn ddymunol i gynifer o bobl.

Synnais braidd o weld cyfeiriad at wasanaethau lleol, megis canolfannau hamdden, yn datgan eu bod yn hanfodol i ganol trefi. Wrth gwrs fy mod yn cytuno â'r egwyddor honno, ond bu'n rhaid i ymgyrchwyr yn fy rhanbarth i frwydro nerth eu deng ewin i atal cau adnodd lleol gwerthfawr, sef Canolfan Hamdden Pontllanfraith. Unwaith eto, nid wyf yn amau didwylledd y bwriad yma, ond teimlaf y byddai mwy o weithio rhwng adrannau o fudd i'r Llywodraeth yma hefyd, oherwydd mae toriadau i lywodraeth leol yn anochel yn golygu toriadau i wasanaethau lleol, a byddai mynd ati fel un llywodraeth yn rhywbeth y byddai croeso brwd iawn iddo yn hynny o beth.

Ac yn olaf, hoffwn ddiolch i'r Dirprwy Weinidog am y nodyn a ddosbarthwyd ganddi cyn y datganiad am yr egwyddor o ystyried canol trefi yn gyntaf. Mae hyn yn rhywbeth y mae Plaid Cymru yn ei gefnogi'n llwyr fel ffordd o gynyddu nifer yr ymwelwyr yng nghanol ein trefi, ac unwaith eto, gobeithiaf y caiff yr uchelgais ei wireddu gyda gweithredu. Soniwyd yn y nodyn na fydd pob gwasanaeth cyhoeddus a chyfleusterau yn addas ar gyfer canol y dref, felly, a fyddech cystal â nodi pa wasanaethau a chyfleusterau nad ydych yn rhagweld y byddant yn addas ar gyfer canol trefi? Ond eto, mae llawer i'w groesawu yn y fan yma ac rwy'n edrych ymlaen at graffu gyda diddordeb ar y modd y cyflawnir y cynlluniau.