Part of the debate – Senedd Cymru am 6:06 pm ar 4 Chwefror 2020.
Diolch i'r Prif Weinidog am gyflwyno'r ddadl heddiw, sydd, yn wir, yn un bwysig, ac rwyf wedi gwrando'n astud ar yr hyn y mae Aelodau eraill wedi bod yn ei ddweud.
Mae'n amlwg bod cyllid yn un mater allweddol. Rydym wedi clywed llawer am danariannu pethau fel cymorth cyfreithiol a chynnal y gwasanaeth llys yng Nghymru, ac mae'r rhain yn broblemau gwirioneddol, ond maen nhw hefyd yn broblemau yn Lloegr. Nid problemau sy'n unigryw i Gymru ydyn nhw. Nid oes rheswm da dros gredu, hyd yn oed pe bai'r system gyfiawnder yn fwy datganoledig i Gymru, y byddai mwy o arian ar gael.
Byddaf i bob amser yn cofio'r hyn yr oedd cyn Weinidog Cabinet yn y lle hwn yn arfer ei ddweud yn y Siambr o ran galw am ragor o ddatganoli. Byddai'n dweud, 'Byddwch yn ofalus o'r hyn yr ydych chi'n ei ddymuno neu yn y pen draw bydd gennych chi Lywodraeth y DU yn datganoli'r mater ond heb ei ariannu'n llawn.' Dyna'r cyngor y byddem yn ei glywed yn rheolaidd gan Carl Sargeant, a chlywsom hefyd gyngor tebyg yr wythnos diwethaf gan Chris Bryant, AS Llafur y Rhondda, pan oedd y pwnc hwn yn cael ei drafod Neuadd San Steffan.
Fodd bynnag, nid wyf yn hollol argyhoeddedig bod gan Lywodraeth y DU ddiddordeb mawr mewn ymgysylltu â'r adroddiad hwn. Pan gawsom ni ddatganiad ar y pwnc hwn yma yn y Siambr fis Tachwedd diwethaf, dywedodd y Prif Weinidog fod cyhoeddi'r adroddiad yn drobwynt, ac ychydig funudau'n ôl rydym wedi clywed gan Leanne Wood a ddywedodd rywbeth tebyg; rwy'n credu iddi ddefnyddio'r ymadrodd ei bod yn foment 'o bwys'. Fodd bynnag, pan siaradodd un o Weinidogion Llywodraeth y DU, Chris Philp, ar yr un adroddiad yr wythnos diwethaf yn Neuadd San Steffan, dywedodd nad oedd Llywodraeth y DU hyd yn oed yn mynd i ymateb yn ffurfiol i'r argymhellion. Dyna pa mor ddifrifol y mae'r Weinyddiaeth Gyfiawnder a Llywodraeth y DU yn gyffredinol yn ystyried yr adroddiad hwn.
Mae'n rhaid inni gofio bod hwn yn adroddiad na chafodd ei gomisiynu hyd yn oed gan Lywodraeth y DU, sydd â chyfrifoldeb dros gyfiawnder. Cafodd ei gomisiynu gan Brif Weinidog Cymru ar y pryd, yn y lle hwn. Mae amheuon ynghylch ei annibyniaeth o gofio'r cysylltiadau agos rhwng ein cyn Brif Weinidog a chadeirydd y comisiwn, yr Arglwydd Thomas o Gwmgiedd. [Torri ar draws.] Na, ni wnaf. Penododd Carwyn Jones yr Arglwydd Thomas i gadeirio'r comisiwn hwnnw—.