Ymadawiad Prif Weithredwr Bwrdd Iechyd Betsi Cadwaladr

Part of 4. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru am 3:32 pm ar 5 Chwefror 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Janet Finch-Saunders Janet Finch-Saunders Conservative 3:32, 5 Chwefror 2020

(Cyfieithwyd)

Hoffwn dalu teyrnged i Gary Doherty am yr hyn y mae wedi ceisio'i wneud. Yn amlwg, pan fydd unrhyw un yn ymgymryd â rôl mor gyfrifol, maent yn gwneud hynny yn y gobaith y byddant yn sicrhau’r gwelliannau angenrheidiol. A chredaf ei bod yn gyd-ddigwyddiad braidd fod Gary wedi dod i fwrdd iechyd yng Nghymru o leoliad bwrdd iechyd yn Lloegr, a'i fod wedi mynd yn ôl i wasanaeth bwrdd iechyd yn Lloegr—efallai fod hynny'n siarad cyfrolau. Ond mae gennym sefyllfa bellach ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr lle mae’r staff nyrsio ar y rheng flaen yn ei ddisgrifio i gleifion fel bwrdd sydd mewn argyfwng. Mae etholwyr yn dod ataf yn rheolaidd ac yn dweud, 'Janet, rydym yn ofni. Rydym yn ofni beth fydd yn digwydd i ni pan fyddwn yn mynd i'r ysbyty.' Mae hynny'n ddweud mawr, pan nad oes gan bobl hyder yn y bwrdd iechyd. Fel y nododd Jack Sargeant yn gwbl gywir, mae gennym staff nyrsio gwych ar y rheng flaen, ac mae gennym feddygon ymgynghorol gwych, ond mae'r rhwystredigaeth, yr anhrefn, y camreoli, yn parhau ar ôl pum mlynedd.

Nawr, mae Mark Polin, y cadeirydd, yn iawn i gydnabod nad yw perfformiad mewn rhai meysydd yn dderbyniol. A chredaf, mewn gwirionedd, os oes unrhyw Aelod wedi’ch dwyn i gyfrif mewn perthynas â bwrdd iechyd Betsi Cadwaladr, fy mod yn ystyried fy hun yn un ohonynt, gan ein bod ninnau ar y rheng flaen, ar ddydd Gwener, yn ein swyddfeydd etholaethol, ac mae'n dorcalonnus gweld rhai o'r achosion a welwn, y bobl rydym yn siarad â hwy. Dyma unigolion y mae perfformiad gwael y bwrdd hwn yn effeithio ar eu bywydau. Ac mae'n torri fy nghalon a dweud y gwir. Nawr, mae hyn er gwaethaf y ffaith, Weinidog, fod gan y bwrdd iechyd hwn—a chefais y wybodaeth hon drwy gais rhyddid gwybodaeth—63 o gyfarwyddwyr ar gyflogau uchel. Chwe deg tri o gyfarwyddwyr. Cafodd 66 y cant o gleifion eu gweld o fewn y cyfnod tyngedfennol o bedair awr ym mis Rhagfyr. A’r mis diwethaf, roedd oddeutu 2,900 o gleifion yn aros am driniaethau orthopedig yn Ysbyty Gwynedd, gydag amser aros o oddeutu 114 wythnos. Cymharwch hyn â Lloegr, lle mae'r amser aros yn 18 wythnos. Ac yn gywilyddus, ddoe ddiwethaf, drwy gais rhyddid gwybodaeth—. Gofynnais gwestiwn syml: faint o lawdriniaethau a gynlluniwyd a gafodd eu canslo oherwydd rhesymau anghlinigol rhwng mis Medi a mis Rhagfyr? Pe bawn yn dweud, ‘Dyfalwch’—a ydych chi'n gwybod, Aelodau, a ydych chi'n gwybod faint o lawdriniaethau a gynlluniwyd a gafodd eu canslo oherwydd rhesymau anghlinigol rhwng mis Medi a mis Rhagfyr? Y ffigur yw 2,463, ac mae rhai o'r rheini'n etholwyr i mi.

Nawr, pan roddwyd y bwrdd iechyd mewn mesurau arbennig ym mis Mehefin 2015—bum mlynedd yn ôl, bron—un o'r meysydd pryder oedd arweinyddiaeth a llywodraethu. Mae'r pryderon hynny ynghylch arweinyddiaeth a llywodraethu yn dal i fod yno. Nawr, pan siaradais ag uwch aelodau o'r bwrdd—ac mae hyn yn embaras braidd, a dweud y gwir—maent yn dweud wrthyf mai ymyriadau eich Llywodraeth chi, mewn gwirionedd, sy'n achosi rhai o'r rhesymau pam na allant fynd yn ôl ar y trywydd iawn. Felly, a wnewch chi edrych eto ar eich model eich hun o fesurau arbennig ac ymyriadau'r Llywodraeth i weld a ydych yn eu cefnogi mewn gwirionedd, neu a ydych yn amharu ar y broses?

Yn ôl y fframwaith gwella, gofynnir i arweinwyr ddeall yr heriau, a sicrhau bod arbenigedd a gallu perthnasol ar draws y system yn mynd i’r afael â’r rhwystrau. Nawr, gwneuthum gais rhyddid gwybodaeth i weld faint y mae hynny wedi'i gostio hyd yn hyn: £83 miliwn am yr ymyriadau mesurau arbennig gan y Llywodraeth. Faint o lawdriniaethau y gallai hynny fod wedi talu amdanynt? Faint o staff, staff nyrsio newydd, y gallai hynny fod wedi’u cyflogi? Rwyf am fod yn onest gyda chi nawr: y brand—mae Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr bellach yn frand gwenwynig. Ac mae’n flin iawn gennyf dros y diweddar Betsi Cadwaladr a’i theulu. Oherwydd nid wyf yn credu bod cael fy enw’n gysylltiedig â methiant o'r fath—pe bawn i'n fyw, ond yn sicr pe bawn wedi hen fynd—yn waddol y dylech chi fel Gweinidog Llywodraeth Cymru fod yn falch ohoni.

Nawr—