Part of the debate – Senedd Cymru am 3:53 pm ar 11 Chwefror 2020.
Diolch yn fawr, ac rŷch chi'n eithaf reit, beth dŷn ni ddim yn trio gwneud fan hyn yw rheoli ymddygiad y tu fewn i'r teulu. Rŷm ni'n deall ein bod ni mewn maes eithaf sensitif fan hyn. Felly, beth rŷm ni'n trio gwneud yw argymell, helpu pobl i wneud eu penderfyniadau eu hunain, a gwneud yn siŵr bod yr adnoddau a'r gwerthusiad gyda nhw ynglŷn â beth sy'n gweithio, a'n bod ni'n helpu i wneud hynny. Ac mae lot o waith ymchwil wedi cael ei wneud yn y maes yma, ond beth sy'n bwysig nawr yw ein bod ni'n rhannu'r gwaith yna a'n bod ni'n gwneud tamaid bach mwy o'r nudge theory yma gyda'r bobl yma. Rŷm ni'n gwybod, i raddau, rhai pethau sy'n gweithio, ond a oes yna fwy gallwn ni ei wneud?
Dyna pam mae'n hollbwysig—. Roeddech chi'n sôn ei bod hi'n anodd newid iaith unwaith rŷch chi wedi arfer, a dwi'n meddwl bod hwnna'n wir. Dyna pam mae mor bwysig ein bod ni'n dechrau cyn bod plant yn cael eu geni. Dyna pam ni'n cydweithio eisoes gyda'r bydwragedd. Ac mae'r ffordd yna o weithredu, dwi'n meddwl, wedi mynd â ni i ffordd eithaf pell yn barod. Ond yn amlwg, mae yna cohort dŷn ni ddim wedi cyrraedd fan hyn, ac mae’n bwysig ein bod ni'n edrych ar hyn.
So, pam nad yw pobl yn trosglwyddo? Wel, dyna un o'r pethau rŷm ni'n trio'i ddarganfod yma. Wrth gwrs, roeddech chi'n sôn bod diffyg hyder yn rhan ohoni, ac efallai yn arbennig os nad ydyn nhw wedi cael eu magu trwy'r Gymraeg ond wedi'i dysgu hi yn yr ysgol. Mae'n ddiddorol, efallai bod yr eirfa ar gyfer plant bach, bach ddim gyda nhw. So, ydyn nhw'n gwybod sut i ganu i'r plant pan fo nhw'n ifanc iawn ac ati? Dyna'r math o beth mae'n rhaid i ni sicrhau: ein bod ni'n rhoi darpariaeth iddyn nhw o'r pethau yna.
Y peth arall yw, o'r ymchwil rŷn ni wedi'i weld, bod yna ddim, yn aml, penderfyniad ymwybodol ynglŷn â pha iaith ŷch chi'n ei siarad. Un o'r pethau rydym ni trio gwneud yw cael pobl i feddwl amdano. Beth sy'n ddiddorol o'r ymchwil yw eu bod nhw yn siarad am ba ysgol mae eu plant nhw'n mynd i, so maen nhw'n mynd i'w anfon nhw i ysgol Gymraeg, ond dŷn nhw ddim yn cael y drafodaeth ynglŷn â pha iaith maen nhw'n ei siarad yn y cartref.
Ac rydych chi'n eithaf reit, mae gwaith wedi'i wneud yn y maes yma dros y blynyddoedd. Roedd Twf, ac wedyn mae hwnna wedi trawsnewid i mewn i Cymraeg i Blant. Un o'r pethau dŷn ni wedi gwneud drwy gynllunio'r polisi newydd yma yw gwneud gwerthusiad o Cymraeg i Blant i weld beth sydd wedi gweithio, ac mae hwnna wedi bwydo i mewn i'r rhaglen yma. Beth rydym ni'n gobeithio ei wneud fan hyn yw rhoi lot mwy o ffocws ar y ffaith mai beth rŷn ni eisiau ei weld yw trosglwyddo mewn teulu, a'i fod e wedi sefydlu yn lleoliad y teulu yn hytrach na rhywbeth i gael pobl i mewn i ysgolion. So, mae'r ffocws yn ymwybodol iawn ar deuluoedd.
O ran faint o amser mae hwn yn mynd i gymryd, wel, rŷn ni'n gweld mai efallai tua 10 mlynedd bydd y ffocws ar gyfer hyn. Wrth gwrs, o ran yr arian, mae Cymraeg i Blant eisoes yn derbyn tua £750,000 eleni. Beth fuaswn i'n ei ddisgwyl, fel canlyniad i'r ymgynghoriad yma, fyddai ceisiadau am fwy o arian yn y maes yma. Felly, bydd yn rhaid i ni weld beth sy'n dod nôl a pha brosiectau sydd ddim yn cael eu hariannu nawr efallai bydd angen i ni eu hariannu yn y dyfodol.