7. Dadl: Adroddiad Blynyddol y Rhaglen Lywodraethu a Rhaglen Ddeddfwriaethol

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:37 pm ar 11 Chwefror 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Adam Price Adam Price Plaid Cymru 5:37, 11 Chwefror 2020

(Cyfieithwyd)

Nawr, yn fuan ar ôl i'r ras am arweinyddiaeth Llafur ddod i ben, roedd copi o faniffesto'r Prif Weinidog yn anoddach i gael hyd iddo na ffordd osgoi Llandeilo ond diolch byth, mae copïau ar gael rwy'n credu, yn llyfrgell y Senedd. Ond mae rhai cwestiynau pwysig nad oes ateb iddyn nhw hyd yn hyn y mae angen eu hateb yn fy marn i, ynglŷn â'r berthynas rhwng y ddogfen honno a'r rhaglen lywodraethu. Yr un canolog yw: a yw'r holl ymrwymiadau yn y maniffesto hwnnw wedi eu hymgorffori yn rhaglen y Llywodraeth erbyn hyn, neu a oes eithriadau? A oes rhai wedi eu hymgorffori ac eraill wedi eu hepgor? Rwy'n credu bod hynny'n gwbl hanfodol o ran sut yr ydym yn dwyn y Prif Weinidog i gyfrif am yr addewidion, fel y cyfeiriodd atyn nhw, sydd wedi eu gwneud. Er enghraifft, o ran y banc cymunedol mae yna golofn, onid oes, yn yr adroddiad blynyddol sy'n cyfeirio at—? Rwy'n credu bod maniffesto'r Prif Weinidog newydd gyrraedd, mewn gwirionedd. [Chwerthin.] Dyna ni; ychydig o ddrama. Mae'n dal i fod ar gael, o bob siop lyfrau dda, rwy'n siŵr. Rwy'n ei ddarllen yn rheolaidd.

Rwy'n credu bod yna gyfeiriad—a gall y Prif Weinidog fy nghywiro os wyf i'n anghywir—at sefydlu banc cymunedol yn ystod y tymor Cynulliad hwn. Rwy'n credu bod yr adroddiad blynyddol ar y rhaglen lywodraethu yn sôn yn awr am drafodaeth gyda rhanddeiliaid heb unrhyw ymrwymiad cadarn i amserlen ar gyfer cyflawni. Ceir cyfeiriad at uned ddata newydd i weithio mewn partneriaeth â phrifysgolion Cymru a'r gwasanaethau cyhoeddus i ddefnyddio dadansoddi data i wella perfformiad. Rwy'n credu y gallwn ni i gyd roi hynny yn y golofn o bethau da, ond yn y maniffesto, mae'r iaith yn ymddangos yn galetach o ran yr addewid na'r iaith sydd yn y rhaglen lywodraethu erbyn hyn, sy'n sôn am fod yn y cyfnod achos busnes. Cafwyd ymrwymiad i ddatblygu Deddf aer glân. Wel, mae hynny'n sicr wedi ei ohirio, onid yw? Felly, rwy'n credu bod angen i ni wybod beth yw statws yr holl addewidion a wnaed ym maniffesto'r Prif Weinidog? A ydyn nhw i gyd wedi eu mabwysiadu fel polisi'r Llywodraeth erbyn hyn?

Yn olaf, o ran yr ail welliant, mae'n ddarlun dryslyd gan ein bod ni wedi cael 'Symud Cymru Ymlaen' fel y rhaglen lywodraethu gychwynnol. Yna, flwyddyn yn ddiweddarach, cawsom 'Ffyniant i Bawb'. Erbyn hyn mae gennym ni raglen lywodraethu ddiwygiedig sy'n cynnwys rhai, o leiaf, o addewidion personol y Prif Weinidog. Mae gennym ni saith amcan llesiant, 12 nod llesiant, 46 dangosydd cenedlaethol, a thros 150 o fesurau gwahanol yn y ddogfen hon o ran yr adroddiad blynyddol. Llawer o adrodd, ond dim digon o atebolrwydd, oherwydd un peth yw bod yn agored, ond mae angen symleiddio hyn i gael tryloywder a gallu i fod ag atebolrwydd gwirioneddol. Ceir dangosyddion perfformiad allweddol hyd yn oed sy'n cael eu datblygu gan wasanaeth sifil Llywodraeth Cymru ar wahân. Ac fel y dywedodd yr archwilydd cyffredinol ei hun, mae angen i chi gyfochri gweithgareddau cyllidebau â dangosyddion a mesurau canlyniad. Ar hyn o bryd, rwy'n credu ei bod yn anodd i unrhyw un ddeall yn iawn a yw Llywodraeth Cymru yn gwneud gwahaniaeth.