9. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad am gyfraddau presenoldeb mewn ysgolion yn Abertawe? OAQ55080

Diolch, Dai. Mae'r ystadegau diweddaraf ar absenoldeb disgyblion oedran ysgol gorfodol ym mhob ysgol gynradd ac ysgol arbennig a gynhelir yng Nghymru a gyhoeddwyd ym mis Rhagfyr, yn dangos bod cyfradd presenoldeb cyffredinol Abertawe yn 94.4 y cant, sydd ychydig yn uwch na'r cyfartaledd o'i gymharu â gweddill Cymru, sef 94.3 y cant.

Diolch am yr ateb hwnnw, Weinidog. Yn amlwg, mae presenoldeb ysgol yn hanfodol os yw disgyblion am gyflawni eu potensial, ond wrth edrych ar y data lleol yn Abertawe yn fwy manwl, yr hyn sy'n hollol amlwg yw, er gwaethaf ymdrechion Llywodraeth Cymru a'r awdurdod lleol, mae cyferbyniad llwyr o hyd yng nghyfraddau presenoldeb ysgolion rhwng ardaloedd cymharol gefnog fel Llandeilo Ferwallt a Phennard, gyda phresenoldeb o dros 96 y cant, ac ardaloedd llai cefnog fel Townhill a Mayhill, lle mae'r cyfraddau presenoldeb oddeutu 91 y cant.

Mae Estyn wedi gwneud argymhellion yn gyson i'r perwyl fod angen i awdurdodau lleol greu cysylltiadau cryf rhwng ysgolion a gwasanaethau cynnal, gan gynnwys grwpiau cymunedol, gwasanaethau cymdeithasol a'r gwasanaeth lles addysg, a all yn amlwg gynorthwyo i gefnogi ac ymgysylltu â theuluoedd sy'n agored i niwed. Fodd bynnag, nid yw presenoldeb wedi cyrraedd y lefel y byddem yn ei hoffi mewn rhai ysgolion o hyd. A ydych yn derbyn bod hwn yn faes sydd angen sylw ychwanegol ac adnoddau ychwanegol, a pha gamau rydych yn eu cymryd i sicrhau nad yw plant yn rhannau tlotaf Abertawe yn parhau i ddioddef yn hyn o beth?

Rydych yn llygad eich lle, Dai, i dynnu sylw at duedd nid yn unig yn Abertawe ond ledled Cymru, fod mwy o dueddiad tuag at absenoldeb mewn ysgolion sy'n gweithio gyda'n cymunedau mwyaf difreintiedig. Mae deall anghenion dysgwyr unigol a darparu'r gefnogaeth gywir ar yr adeg gywir i sicrhau eu bod yn mynychu'r ysgol yn gallu gwneud byd o wahaniaeth. Fel yr amlinellwch yn hollol gywir, bydd presenoldeb rheolaidd yn yr ysgol yn cael effaith ddramatig ar allu'r plentyn i gael y gorau o addysg a chyflawni ei botensial.

Un ffordd rydym yn edrych arni i gefnogi hyn yw drwy elfen fwyaf newydd ein grant datblygu disgyblion, yr elfen fynediad, sydd wedi'i chyflwyno i gynorthwyo rhieni a gofalwyr yn uniongyrchol gyda rhai o gostau'r diwrnod ysgol, a allai fod yn rheswm pam fod plant yn teimlo na allant fynd i’r ysgol weithiau, boed hynny oherwydd nad oes ganddynt wisg ysgol gywir neu oherwydd nad oes ganddynt y cit cywir, yr offer ysgol cywir, a gallai hynny fod yn rhwystr go iawn iddynt rhag mynychu’r ysgol.

Rydym wedi gweithio gyda Plant yng Nghymru hefyd i gynhyrchu canllawiau i ysgolion ynglŷn â gwybod sut y gall penderfyniadau y gall ysgol eu gwneud ddylanwadu ar blentyn sy'n dod i'r ysgol. Felly, er enghraifft, er bod llawer o gyfleoedd i'w cael o ddathlu Diwrnod y Llyfr, gall y pwysau ar riant i ddarparu gwisg ar gyfer eu plentyn olygu na fydd y plentyn yn mynd i’r ysgol y diwrnod hwnnw. Felly, gall bod yn ymwybodol o rai o'r penderfyniadau hyn a sut y mae'r ysgol yn trefnu ei hun wneud gwahaniaeth sylweddol. Nid yw hynny'n golygu na all ysgolion fod yn greadigol. Yn ddiweddar, ymwelais ag ysgol yn etholaeth Ogwr sy'n chwarae rhan lawn yn Niwrnod y Llyfr—mae ganddynt gwpwrdd dillad yn llawn o wisgoedd y gall plant ddod i'r ysgol a dewis o'u plith fel nad ydynt yn teimlo bod angen iddynt gael eu heithrio o'r gweithgareddau hynny. Felly, mae angen i ysgolion, awdurdodau lleol, yn ogystal â Llywodraeth Cymru, fod yn ymwybodol o'r rhwystrau a chydweithio i'w chwalu.

Diolch i'r Gweinidog.