Codaf i siarad am y cynnig heddiw oherwydd yr undod yr hoffwn ei ddangos gyda'r bobl hynny sy'n ymgyrchu dros eu gwasanaethau ysbyty yn ne Cymru ar hyn o bryd, yn enwedig mewn perthynas â’r adran achosion brys yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg. Rwyf wedi bod yno, wedi gwneud hynny, mae gennyf y crys-T, ac mae gennyf y creithiau i ddangos hynny: yr ymgyrch, a oedd yn ymgyrch drawsbleidiol, y bu’n rhaid i ni ei chael er mwyn achub ein gwasanaethau mamolaeth yng ngogledd Cymru.

Hyd a lled y wers a ddysgais yn yr ymgyrch honno oedd mai dim ond pan fydd Gweinidogion yn ymyrryd y byddwch yn cael y canlyniad cywir mewn gwirionedd, gan mai dyna oedd y sefyllfa i ni. Dywedwyd wrthym fod gwasanaethau'n anniogel ac yn ansefydlog; fe'u gwnaed yn anniogel ac yn ansefydlog oherwydd yr ansicrwydd ynghylch dyfodol y gwasanaethau hynny, sy'n union yr un peth â'r sefyllfa yn adran achosion brys Ysbyty Brenhinol Morgannwg ar hyn o bryd. Roedd y sefyllfa mor ansefydlog, dywedwyd wrthym y byddai'n rhaid i'r gwasanaeth gau, ac roedd cynlluniau wedyn, wrth gwrs, i newid y gwasanaethau hynny a chael gwared ar y gwasanaethau mamolaeth dan arweiniad meddygon ymgynghorol o Ysbyty Glan Clwyd, fel oedd hi ar y pryd.

Bu’n rhaid i filoedd o bobl orymdeithio ar y strydoedd—degau o filoedd; bu’n rhaid i ddegau o filoedd o bobl lofnodi llythyrau a llofnodi deisebau er mwyn sicrhau bod eu llais yn cael ei glywed; a bu’n rhaid i wleidyddion roi gwleidyddiaeth bleidiol o’r neilltu, a chroesawu ei gilydd a sefyll ochr yn ochr er mwyn ymgyrchu dros gadw’r gwasanaethau hynny. Oherwydd gweithredu o'r fath, gweithredu cydunol ar sail drawsbleidiol, penderfynodd y Prif Weinidog ar y pryd ymyrryd. Ac edrychwn tuag atoch chi heddiw fel Gweinidog iechyd yma yng Nghymru, Vaughan Gething, ac rydym yn erfyn arnoch i fod yn ddigon dewr i herio'r wybodaeth a gyflwynwyd i chi ac i wrando ar y corws o leisiau a fu’n siantio y tu allan i'r Senedd yn gynharach y prynhawn yma, yn galw am eich ymyrraeth i ddatrys y broblem, gan na chredaf y caiff ei datrys fel arall.

Hoffwn siarad am ychydig eiliadau'n unig am ba mor fregus yw adrannau brys, nid yn unig yn ne Cymru yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg, ond mewn rhannau eraill o'r wlad, wrth gwrs. Gwyddom fod gennym darged o 95 y cant i bobl fod i mewn ac allan o adrannau brys o fewn pedair awr. Yn anffodus, nid yw’r targed hwnnw wedi’i gyrraedd erioed. Mewn gwirionedd, yn anffodus, mae'r sefyllfa o ran y perfformiad gwaethaf yn erbyn y targed hwnnw yng ngogledd Cymru. Yr ysbyty sy'n perfformio waethaf yng ngogledd Cymru ar hyn o bryd yw Ysbyty Maelor Wrecsam, sydd wedi bod yn gwneud yn waeth nag unrhyw le arall ar draws y GIG cyfan, ledled y DU. Mae eich gobaith o adael yr adran achosion brys o fewn y targed pedair awr ar hyn o bryd yn Ysbyty Maelor Wrecsam yn 50 y cant, ac nid yw fawr gwell yng Nglan Clwyd, ond yn dal i fod tua 50 y cant. Bydd dau o bob 10 o bobl yn Ysbyty Glan Clwyd yn aros mwy na 12 awr—dau o bob 10. Ni fydd un o bob pump o bobl sy'n dod drwy'r drws mewn argyfwng yn cael eu rhyddhau am o leiaf 12 awr.

Nawr, gwyddom fod cyfuniad o bethau'n arwain at yr ystadegau perfformiad echrydus hyn. Un ohonynt, fel y nodwyd eisoes, yw nifer y gwelyau mewn ysbyty. Dros y degawd diwethaf, yn sicr yng ngogledd Cymru, rydym wedi gweld bod un o bob pedwar gwely wedi cael eu golli o'n hysbytai. Mae hynny'n sicr o arwain at bwysau wrth ddrws blaen yr ysbyty, sef yr adran achosion brys, oherwydd os na allwch ryddhau unigolyn o'r adran achosion brys i wely ysbyty pan fydd angen un arnynt, yna yn anffodus, maent yn mynd i achosi tagfeydd ar ben blaen yr ysbyty.

Wrth gwrs, mae hynny'n arwain at broblemau wedyn gyda'n gwasanaethau ambiwlans, gan fod ambiwlansys yn cyrraedd, maent am ryddhau cleifion i'r adran achosion brys fel y gallant ymateb i'r alwad nesaf, ac ni allant wneud hynny. O ganlyniad i hynny, yn anffodus, rydym wedi gweld cleifion yn marw wrth aros am ambiwlansys, ac weithiau'n wynebu’r sarhad o farw mewn meysydd parcio mewn ambiwlansys y tu allan i ddrysau blaen ein hysbytai, pan fydd y cymorth sydd ei angen arnynt ychydig lathenni i ffwrdd. Mae'n hollol frawychus.

Felly, mae arnom angen adnoddau ychwanegol yn ein gwasanaeth iechyd gwladol, mwy o welyau yn ein hysbytai, ac mae angen i chi, Weinidog, ymyrryd yn y sefyllfa hon yn Ysbyty Brenhinol Morgannwg a sefyll ochr yn ochr â'ch cyd-Aelodau ar y meinciau cefn—a chodaf fy het i bob un ohonynt heddiw am herio'ch Llywodraeth ar hyn. Byddwn yn parhau i ymgyrchu gyda’r bobl a fu’n gorymdeithio y tu allan i’r Senedd heddiw hyd nes y gwyddom fod dyfodol y gwasanaethau hyn yn ddiogel.