8. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad am gytundeb lefel gwasanaeth Llywodraeth Cymru gydag Asiantaeth y Swyddfa Brisio? OAQ55119

Diolchaf i'r Aelod am y cwestiwn yna, Llywydd. Mae Llywodraeth Cymru yn cwblhau cytundeb lefel gwasanaeth blynyddol gydag Asiantaeth y Swyddfa Brisio. Mae'n gosod targedau perfformiad y mae Llywodraeth Cymru yn disgwyl i Asiantaeth y Swyddfa Brisio eu bodloni. Caiff penderfyniadau Asiantaeth y Swyddfa Brisio eu gwneud gan yr asiantaeth honno, ac maen nhw'n gwbl annibynnol ar Lywodraeth Cymru.

Mae'n ddrwg gen i, Prif Weinidog, 'taflu'r baich' wyf i'n galw hynna. Yn ystod Cyfarfod Llawn fis Tachwedd diwethaf, codais y ffaith bod gan eich Llywodraeth Cymru chi CLG £9 miliwn o arian trethdalwyr gydag Asiantaeth y Swyddfa Brisio. Mae rhai o fy musnesau i yn Aberconwy yn dal i aros dros ddwy flynedd i weld cynnydd yn eu hapeliadau ardrethi busnes, gan adael llawer o fusnesau â thrafferthion ariannol ac, mewn gwirionedd, wedi eu distrywio'n ariannol. Nawr, cytunodd y Cwnsler Cyffredinol, wrth gwrs, i ystyried hyn fis Tachwedd diwethaf. Dyna beth yw gwastraff amser, oherwydd mewn ymateb i gwestiwn ysgrifenedig Cynulliad diweddar, dywedodd y Cwnsler Cyffredinol:

'Gan fod y darpariaethau yn y cytundeb lefel gwasanaeth yn cael eu bodloni'

Dydyn nhw ddim yn cael eu bodloni. Eich geiriau chi yw'r rheini.

'a bod y cytundeb ei hun yn cael ei fonitro, nid wyf wedi nodi'r angen i weithredu ymhellach.'

Wel, byddwn naill ai'n eich gwahodd chi neu chi, Prif Weinidog, i ddod i siarad â rhai o fy musnesau i sy'n dal i aros nawr am eu hapêl ardrethi busnes. Pan fyddaf i'n caffael rhywbeth i mi neu i fy nheulu, mae gen i lais o ran ansawdd y gwasanaeth hwnnw sy'n cael ei ddarparu. Chi yw Prif Weinidog Cymru, mae gennych chi lais o ran ansawdd y gwasanaeth sy'n cael ei ddarparu gan Asiantaeth y Swyddfa Brisio. Nid oes modd ei osgoi. Felly, hoffwn wybod sut yr ydych chi'n mynd i adolygu'r targedau y disgwylir i Asiantaeth y Swyddfa Brisio eu bodloni, a sut yr ydych chi'n craffu mewn gwirionedd ar y defnydd o arian trethdalwyr a'r gwasanaeth diffygiol hwn yma yng Nghymru? Diolch.

Diolchaf i'r aelod. Hoffwn gytuno â hi nad yw perfformiad Asiantaeth y Swyddfa Brisio mewn achosion penodol o'r broses apelio bresennol yn foddhaol. Ond mae angen i'r Aelod gydnabod bod hon, yn gwbl briodol, yn gangen hollol annibynnol o Lywodraeth, ac mae'n rhaid iddi fod. Mae'n iawn ei bod. Gofynnais i'm swyddogion ddoe i weld a allai Asiantaeth y Swyddfa Brisio roi unrhyw ddiweddariadau pellach i mi o ran y ddau achos y mae'r Aelod wedi ysgrifennu ataf i yn eu cylch yn ystod y misoedd diwethaf, ac maen nhw wedi gwrthod darparu'r manylion hynny. Fe wnaethon nhw wrthod darparu'r manylion gan eu bod yn dweud na fyddai'n briodol iddyn nhw ddatgelu i'r Llywodraeth y materion cyfrinachol y mae'n rhaid iddyn nhw wneud penderfyniadau yn eu cylch gyda'r bobl sy'n defnyddio eu gwasanaeth. Ac, o fyfyrio, rwy'n credu eu bod nhw'n iawn. Dyna pam mae gennym ni sefydliadau hyd braich, fel nad yw Llywodraethau yn gwneud y penderfyniadau hyn; Asiantaeth y Swyddfa Brisio sy'n eu gwneud. 

Nawr, os nad yw Asiantaeth y Swyddfa Brisio yn cyflawni ei chytundeb lefel gwasanaeth gyda ni, yna mae angen i ni unioni hynny. Ond mae'n debyg bod fy ffordd i o unioni'r sefyllfa yn wahanol i ffordd yr Aelod, oherwydd rwyf i eisiau i ni newid y system apelio yng Nghymru yn gyfan gwbl. Nid yw'r system apelio yn addas i'w diben. Mae hi wedi cael ei newid yn Lloegr ac wedi mynd i drafferthion enfawr yn y fan honno. Yr hyn yr ydym ni wedi ei ddweud yw ein bod wedi dod â'r ailbrisiad ymlaen o 2022 i 2021, ar yr amod bod Llywodraeth y DU yn cadw at hynny—roedd yn ddiddorol gweld nad oedd ganddyn nhw ddim yn Araith y Frenhines i roi'r ymrwymiad hwnnw ar y llyfr statud, ond mae'n ymrwymiad y maen nhw wedi ei roi yn y gorffennol. Os byddan nhw'n ei anrhydeddu, yna rydym ni eisiau newid y system apelio yma yng Nghymru, ochr yn ochr â'r ailbrisiad hwnnw, oherwydd yn y cyfnod yn arwain at ailbrisiad ac yn syth ar ei ôl, Llywydd, y mae'r apeliadau yn dod. Rydym ni eisiau system newydd y tro nesaf, a bydd hynny'n ein galluogi, rwy'n credu, i osgoi rhai o'r anawsterau yr ydym ni wedi eu gweld gyda'r system bresennol.

Ac yn olaf, cwestiwn 9, Rhun ap Iorwerth.