3. Datganiad gan Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig: Y Diweddaraf am yr Uwchgynhadledd Argyfwng am y Llifogydd

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:03 pm ar 25 Chwefror 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Andrew RT Davies Andrew RT Davies Conservative 3:03, 25 Chwefror 2020

(Cyfieithwyd)

Diolch, Gweinidog, am eich datganiad, ac rwy'n sylweddoli y bydd rhywfaint o orgyffwrdd, yn amlwg, gyda'r sylwadau yr ymdriniodd y Prif Weinidog â nhw yn ystod ei gwestiynau, ond mae hi'n briodol iawn eu bod wedi cael lle mor flaenllaw yn y cwestiynau i'r Prif Weinidog yn rhan o fusnes heddiw.

Hoffwn innau hefyd ategu'r sylwadau yr ydych chi wedi uniaethu â nhw a'u hategu o ran diolch i'r gwasanaethau brys, i'r gwirfoddolwyr, ac i'r unigolion eu hunain, sydd, yn wyneb y dinistr llwyr o fywydau cyfan yn cael eu golchi ymaith, wedi bod yn rhyfeddol yn eu dewrder a'u cydnerthedd yn y ffordd y maen nhw wedi wynebu—boed hynny yn yr wythnos gyntaf o stormydd, neu boed hynny yn yr ail wythnos o stormydd. Wrth edrych ar y tywydd y bore yma, mae ysbaid arall o law, ysywaeth, wedi ei ddarogan ar gyfer diwedd yr wythnos hon eto. Ac mae gweld bod y cydnerthedd hwnnw yn ein cymunedau mewn gwirionedd yn dangos beth yw hanfod bod yn Gymro neu Gymraes, ac yn y pen draw, sefyll ysgwydd wrth ysgwydd â'i gilydd yn y cyfnod mwyaf anghenus.

Hoffwn grybwyll meysydd penodol, os caf i, oherwydd rwy'n gwybod, dim ond o'n meinciau ni, bod gennym ni chwe chyfraniad at y datganiad arbennig hwn, ac felly hoffwn fod yn eithaf manwl yn yr hyn rwy'n ei ofyn i chi, ac rwy'n siŵr y bydd Aelodau eraill yn ymdrin â'r pwyntiau hynny yn y datganiad.

Mae'r tomenni glo y gwnaethoch chi gyfeirio atyn nhw yn faes pryder gwirioneddol bwysig mewn llawer o gymunedau, ond yn benodol yn fy ward etholiadol fy hun, oherwydd mae'n debyg mai dyna oedd un o'r lluniau yr oedd pobl yn ei weld yn cael ei chwarae noson ar ôl noson ar y clipiau newyddion. Ac fel rydych chi wedi dweud yn eich datganiad, mae tua 1,200 o domenni o ryw ffurf neu'i gilydd ar draws Cymru ac, fel rwy'n ei ddeall, mae traean yma yn y categori uchaf, categori D. Yn ei ateb, soniodd y Prif Weinidog am dri awdurdod sy'n gyfrifol am arolygu'r tomenni hynny—Yr Awdurdod Glo, Cyfoeth Naturiol Cymru a chynghorau. A wnewch chi gadarnhau bod ganddynt broses arolygu gydgysylltiedig, a phan fydd pob awdurdod yn arolygu, y caiff yr wybodaeth honno ei rhannu gyda'r awdurdodau eraill, fel bod hyder llwyr nad yw pethau'n cael eu hanghofio, a phan gyfyd problemau neu beidio, y canfyddir fod un sefydliad yn gwybod amdano ond nid y llall? A hefyd, a wnewch chi ddweud pa fath o fesurau y gallai'r Llywodraeth fod yn eu hystyried i symud ymlaen i sicrhau y gweithredir ar unrhyw gyngor a roddir, oherwydd, yn bwysicach na dim, yn amlwg, mae hyn yn mynd i gostio?

Clywais yr hyn y gwnaethoch chi ei ddweud am y cyfarfod gyda'r Prif Weinidog a'r Ysgrifennydd Gwladol. Hyd yn hyn heddiw, rwyf wedi clywed tri swm gwahanol o'r hyn y mae pobl yn ei gredu byddai cost posib y clirio. Fe wnaethoch chi eich hun ddweud yn eich cynhadledd i'r wasg—nid beirniadaeth mo hyn—crybwyllwyd y bore 'ma y swm o ddegau o filiynau. Crybwyllodd y Prif Weinidog yn ei ddarllediad radio £100 miliwn a chredaf yn y cwestiynau i'r Prif Weinidog y dywedodd aelod y byddai'r gost yn £180 miliwn yn Rhondda Cynon Taf yn unig. Felly, mae'n bwysig iawn ein bod yn deall sut y gall Llywodraeth Cymru, gan weithio gyda'i sefydliadau partner a Llywodraeth y DU, roi ffigur terfynol ar yr hyn y gallai fod ei angen i gefnogi cymunedau a chefnogi awdurdodau lleol ac asiantaethau cyhoeddus eraill, a busnesau hefyd, wrth geisio'r arian hwnnw gan y Trysorlys. Gan fy mod yn credu er tegwch i Lywodraeth Cymru, pe cyflwynid gofynion rif y gwlith, byddent eisiau gwybod faint y gofynnir iddynt amdano, a chredaf ei bod hi'n hanfodol ein bod yn deall sut y mae'r Llywodraeth yn gweithio i bennu ffigur terfynol, er mwyn i ni allu deall swm a sylwedd yr hyn sydd ei angen yma.

Hoffwn hefyd ddeall yn union sut mae'r pwyntiau seilwaith yn cael eu datblygu o fewn y Llywodraeth. Cyfeiriodd fy nghyd-Aelod Nick Ramsay o Drefynwy at y sefyllfa o ran dŵr yfed glân yn Sir Fynwy, ond mae materion eraill yn ymwneud â seilwaith wedi amlygu eu hunain yn hyn o beth. O feddwl am Cyfoeth Naturiol Cymru a mater y geuffos ym Mhentre yn y Rhondda, mae llawer o faterion yn codi ynghylch sut y rheolir y seilwaith hwn a sut y caiff ei gynnal yn rheolaidd ac, yn bwysig, os canfyddir diffygion, yr amserlen a roddir ar waith i gywiro'r diffygion a ganfyddir. A wnewch chi ddweud sut y mae eich adran yn rhyngweithio â Cyfoeth Naturiol Cymru, awdurdodau lleol a chyrff partner eraill sy'n gyfrifol, megis Dŵr Cymru, i sicrhau, pan fydd angen rhaglenni cynnal a chadw, y gwneir y gwaith cynnal a chadw hwnnw ar y seilwaith pwysig hwnnw?

Hoffwn hefyd ddeall sut yr ydych chi'n gweithio gyda Llywodraeth y DU o ran yswiriant. Rwy'n sylweddoli bod yn rhaid i'r diwydiant yswiriant ysgwyddo cyfrifoldeb ac, i fod yn deg, mewn sawl achos rwyf wedi clywed am aseswyr yswiriant yn gwneud llawer mwy na'r disgwyl i gael ceisiadau wedi'u prosesu ac archwilio eiddo fel y gall pobl fod yn dawel eu byd bod y ceisiadau arolygu hynny'n cael eu prosesu mewn modd amserol. Ond mae hi yn bwysig y delir ati i brosesu ac asesu'n gyflym, ac wrth inni symud ymhellach ac ymhellach o ddyddiad y llifogydd eu hunain, gallwn ddeall y gallai fod rhai yn llaesu dwylo yn hyn o beth. Ni ellir caniatáu hynny ac mae'n rhaid i chi yn y Llywodraeth ac, yn enwedig, drwy gydweithio â Llywodraeth y DU, sicrhau bod y sector yswiriant yn ysgwyddo cyfrifoldeb yn hyn o beth.

Byddwn eto'n ailadrodd mor bwysig yw hi inni gael y strategaeth rheoli perygl llifogydd cyn gynted ag y bo modd. Bu hwn yn ddarn o waith y bu Llywodraeth Cymru yn gweithio arno ers cryn amser, a chan ei fod yn ddarn o waith mor hanfodol i hysbysu'r Llywodraeth a chyrff cyhoeddus eraill o beth fydd y cyfrifoldebau, mae clywed y bydd ar gael inni mewn rhyw ddau fis yn gadael, mewn difrif calon, rai cwestiynau i'w hateb. Os wnewch chi fod yn fwy penodol, gan mai eich adran chi sy'n ymdrin â hyn, o ran rhoi amserlen i ni yr ydym yn gweithio iddi yn hyn o beth ac, yn bwysig, yr hyn y credwch chi fydd goblygiadau cyllidebol y gwaith datblygu cyfredol, yna byddai hynny'n tawelu meddyliau rhywun a dweud y lleiaf, wrth symud ymlaen.

Gyda'r cwestiynau hynny, edrychaf ymlaen at yr atebion y gallwch chi eu rhoi ond, unwaith eto, hoffwn ddiolch ar goedd i bawb a weithiodd mor ddygn ac a aeth yr ail filltir honno i roi tawelwch meddwl yn ystod dyddiau llwm iawn.