Part of the debate – Senedd Cymru am 3:09 pm ar 25 Chwefror 2020.
Diolch, Andrew R.T. Davies, am y sylwadau a'r cwestiynau yna. Nid wyf yn credu y gallwn ni ddiolch digon i'r gwasanaethau brys, awdurdodau lleol, y gwirfoddolwyr a sefydliadau'r trydydd sector fel Cyfoeth Naturiol Cymru a Dŵr Cymru. Rwy'n credu bod angen i ni barhau i wneud hynny dros y dyddiau a'r wythnosau nesaf.
Fe wnaethoch chi ddechrau eich cwestiynau gyda'r tomenni glo, ac rwy'n credu eich bod yn iawn, y darlun trawiadol iawn hwnnw o'r dŵr yn pistyllio yn Tylorstown, roedd hynny'n rhywbeth, fel y dywedwch chi, a ddangoswyd droeon. Ymwelodd y Prif Weinidog a minnau â Thylorstown ddydd Mawrth diwethaf—rwy'n credu—i'w weld drosom ein hunain, ac roeddwn yn falch iawn o weld bod awdurdod lleol Rhondda Cynon Taf, sydd, mi gredaf, wedi bod yn rhagorol wrth ymwneud â thrigolion, wedi mynd i drafferth i sicrhau eu bod yn siarad â thrigolion a oedd yn amlwg yn bryderus pan ddigwyddodd hynny. Mae hyn yn amlwg yn flaenoriaeth o ran y gwaith parhaus y mae angen ei wneud mewn cysylltiad â'r tomenni glo ac, fel y dywedwch chi, cyfarfu'r Prif Weinidog â'r Ysgrifennydd Gwladol ddoe a deallaf y cynhelir cyfarfod arall, swyddogol, rwy'n credu, yr wythnos nesaf. Mae amrywiaeth o sefydliadau yn berchen ar y tomenni hyn, ac mae hyd yn oed rhai ohonyn nhw mewn dwylo preifat. Felly, mae'n hanfodol bod yr Awdurdod Glo, Cyfoeth Naturiol Cymru, ac awdurdodau lleol yn gweithio yn y modd cydgysylltiedig hwnnw yn y dyfodol.
O ran eich cwestiynau ynghylch yswiriant, credaf fod hwnnw'n bwynt gwirioneddol dda. Fe'ch clywais yn dweud eich bod wedi gwrando ar y sesiwn friffio i'r lobi y bore yma. Es i drafferth i ddweud bod cynrychiolydd y gymdeithas yswiriant a fu yn yr uwchgynhadledd llifogydd yr wythnos diwethaf wedi dweud y byddai'r aseswyr yn ymweld mor gyflym â phosib. Roedden nhw wedi dyblu eu hymdrechion i wneud yn siŵr bod hynny'n digwydd oherwydd, rwy'n credu, yn sicr yn y sesiwn friffio i'r lobi y bore yma, roedd newyddiadurwyr yn sôn wrthyf am eu pryder bod cwmnïau yswiriant yn ceisio peidio â thalu os gallen nhw, sef—nid dyna'r ddealltwriaeth a gawsom ni gan y cynrychiolydd a oedd yno, ac y byddai'r aseswyr hyn yn ymweld. Yn wir, roedd y Prif Weinidog a minnau mewn cyfarfod o grŵp Rhondda Cynon Taf a ddygwyd ynghyd ganddyn nhw o ran y gwaith sy'n mynd rhagddo yn dilyn y llifogydd, ac roedd unigolyn yno a oedd yn berchen ar eiddo ar Ystâd Ddiwydiannol Trefforest yr effeithiwyd yn arbennig o ddrwg arno, a'r bore hwnnw roedd ei asesydd wedi bod yno. Felly, yn sicr o fewn 48 awr, roedd yr asesydd yswiriant wedi ymweld. Felly, credaf y dylem ni dalu teyrnged i'r rhai sy'n gwneud hynny.
Fe wnaethoch chi ofyn am ffigur terfynol. Rwy'n ofni y bydd yn rhaid i chi fod yn amyneddgar iawn. Nid ydym yn mynd i allu rhoi ffigur terfynol ynglŷn â'r holl gost am gyfnod hir. Felly, os ydych chi'n meddwl am Rondda Cynon Taf, er enghraifft, gwyddom fod sawl pont wedi'u difrodi, ond nid yw'n ddiogel i ddeifwyr fynd i'r dŵr eto i weld pa ddifrod a fu. Felly, mae'n mynd i fod yn broses hir ac nid ydym yn mynd i allu rhoi ffigur terfynol. Felly, clywsoch fi'n dweud degau o filiynau, y Prif Weinidog yr un fath, a chlywais rywun yn dweud £180 miliwn. Nid wyf wedi clywed y ffigur penodol hwnnw o £180 miliwn, ond gallaf eich sicrhau y bydd yn ddegau o filiynau o bunnau. Roeddwn yn Aberpennar gyda Vikki Howells yr wythnos diwethaf, a dim ond o weld y deunydd ar y strydoedd a ysgubwyd oddi ar y mynydd, mae'n anhygoel na chafodd neb ei ladd. Mae hynny i gyd yn mynd i gymryd llawer o arian, llawer o amser, a llawer o adnoddau.
O ran y strategaeth, fe'ch clywais yn dweud yn eich cwestiwn i'r Prif Weinidog ein bod wedi cael addewid o hyn ddwy flynedd yn ôl. Wel, dim ond yn yr hydref y llynedd y gwnaethom gau'r ymgynghoriad, a bydd y strategaeth yn amlinellu ein cyfeiriad strategol law yn llaw ag amcanion a mesurau diwygiedig ar gyfer cyflawni dros y degawd nesaf. Rwy'n credu y bu hi o fudd mawr i'r ymgynghoriad hwnnw ac i'r adborth, y gweithdai, y gweithgorau agos yr ydym wedi'u cael, y gwaith yr ydym ni wedi'i wneud gyda'n rhanddeiliaid yn dilyn yr ymatebion, a byddaf yn ei gyhoeddi'n ddiweddarach eleni.