Part of the debate – Senedd Cymru am 3:19 pm ar 25 Chwefror 2020.
Hoffwn ddechrau drwy adleisio sylwadau Leanne Wood am y gwirfoddolwyr cymunedol, a soniais am wirfoddolwyr, y trydydd sector a'r cymunedau yn fy natganiad hefyd. Yn sicr, gwelais hynny ledled Cymru dros y pythefnos diwethaf, a'r ffaith bod cymunedau'n dod ynghyd.
Rwy'n cytuno â chi, rwy'n credu y bu'r wythnos diwethaf yn un o'r wythnosau anoddaf yr wyf wedi'u cael yn gynrychiolydd etholedig, i weld y dinistr a'r trawma, ac nid wyf yn credu bod 'trawma' yn air rhy gryf i'w ddefnyddio gyda phobl sydd, fel y dywedwch chi, wedi colli popeth. Ac rwy'n ailadrodd eto, rwy'n credu y buom ni'n ffodus iawn na chafodd neb ei ladd. Mae'n ddrwg gennyf glywed ichi weld dicter, rhwystredigaeth a bai, oherwydd yn sicr ni welais i ddim. Yr wythnos diwethaf, ni ddywedodd neb y gair hwnnw wrthyf; roedd pawb yn ddiolchgar tu hwnt. Rwy'n sylweddoli mai dyddiau cynnar iawn yw hi a bod ffordd bell i fynd. Ac os oedd pedair troedfedd o ddŵr yn eich tŷ—. Y ddwy stryd yr oeddwn i arnynt ym Mlaenau Gwent, nad oedd erioed wedi cael llifogydd o'r blaen, aethant o chwe modfedd i bedair troedfedd o ddŵr am 3 o'r gloch y bore mewn 20 munud. Mae hynny mor drawmatig, a byddwn yn sicr wedi deall pe baent yn ddig wrthyf, ond yr hyn a gefais yn y strydoedd hynny oedd, 'Gadewch imi fynd i fyny'r grisiau a gwneud paned o de i chi a'ch tîm, gan eich bod yn oer iawn ac yn wlyb.' Felly, ni ddes ar draws hynny. Yn sicr, byddwn yn deall petawn i wedi dod ar draws hynny, ond rwy'n credu bod pobl yn ddiolchgar tu hwnt. Ac fe glywsoch y Prif Weinidog yn dweud yn ei atebion mai dyna'r peth cyntaf yr oedden nhw eisiau ei rannu—eu diolch am y gefnogaeth a'r cymorth a gawsant.
O ran y rhwydwaith draenio, rwy'n gwybod, dros y penwythnos—. Ar y Sul, siaradais ag Andrew Morgan, arweinydd Rhondda Cynon Taf, ac roedd rhai ceuffosydd a gliriwyd ganddynt dair gwaith. O nos Wener, o wybod bod y storm yn dod, fe'u cliriwyd dair gwaith, ond, bob tro, roedd malurion yn dod oddi ar y mynydd neu o'r afonydd neu o'r strydoedd. Felly, rydym yn darparu 100 y cant o gyllid ar gyfer clirio gridiau a cheuffosydd wrth symud ymlaen i gynorthwyo awdurdodau lleol i wneud hynny'n gyflym iawn.
Fe wnaethoch chi sôn am ddysgu o wledydd eraill, ac, wrth gwrs, dylid rhannu arferion gorau bob amser, a byddwn yn hapus iawn pe bai gan unrhyw aelodau unrhyw enghreifftiau o arferion gorau, ond, yn sicr, credaf fod yn rhaid inni edrych ar wledydd eraill i weld sut maen nhw'n gwneud hynny, yn y ffordd y mae gwledydd eraill yn edrych, er enghraifft, ar domenni glo. Rydym ni'n arbenigwyr rhyngwladol yn y maes hwnnw; mae gennym bobl o bob cwr o'r byd yn dod i'r wlad hon i edrych ar hynny.
O ran yr agwedd seicolegol—ac fe wnaethoch chi sôn am blant yn benodol, ac rwy'n gwybod bod Delyth Jewell wedi codi hynny gyda'r Trefnydd yn ei datganiad. Byddwch wedi clywed mai ymateb trawslywodraethol i'r llifogydd yw hyn yn llwyr, ac, yn amlwg, mae hwn yn fater y gallwn ni ei ddwyn i sylw'r Gweinidog Iechyd a'r Gweinidog Addysg—mae'r ddau ohonyn nhw yma i glywed eich cwestiwn ynghylch hynny.
O ran cost ynni, mae'n amlwg y bydd hyn yn parhau yn rhan o'r costau wrth symud ymlaen. Nid yw'n ymwneud â seilwaith yn unig; mae'n ymwneud â phethau megis trefnu bod pobl yn cael y dadleithyddion hynny yn y tai. Ond dyma—. Fel y dywedais, bydd hyn yn ddull gweithredu tymor hir; gallai fod yn fisoedd cyn y gall pobl ddychwelyd i'w cartrefi, er enghraifft, felly mae angen inni edrych ar hynny yn rhan o'n hymateb parhaus.