Rwyf wedi gwrando ar y cyfraniadau. Rwy'n credu eu bod yn feddylgar ac yn ddifyr a gwamal. Nid wyf am gynnig disgrifiad o bob siaradwr. Ond rwy'n meddwl mewn unrhyw system newydd o Lywodraeth, fod angen i chi edrych ar y sefydliadau, ac mae'r Llywodraeth yn sefydliad pwysig ond mae'r ddeddfwrfa o leiaf yr un mor bwysig. Mewn gwirionedd, o'r ddeddfwrfa y caiff y Weithrediaeth ei hawdurdod. Mewn adolygiad o'r hyn a wnaethom dros yr 20 mlynedd diwethaf, rwyf am sôn am yr hyn yr ystyriaf eu bod yn rhai o'r pethau rydym wedi arwain arnynt yn y DU. Cafodd bron bob un—yn wir, cafodd pob un o'r rhain gefnogaeth drawsbleidiol, hyd y cofiaf.  

Y comisiynydd plant. Dyna oedd ein hymateb i'r adroddiad, 'Ar Goll Mewn Gofal'. Rydym yn dal i weld yr effeithiau 20 mlynedd yn ddiweddarach ynghylch safbwynt gwahanol iawn ynglŷn â beth yw hawliau plant a'r rhai sydd yng ngofal y wladwriaeth. Mae pob awdurdodaeth arall yn y DU wedi ei efelychu.

Y cyfnod sylfaen—a oes unrhyw un yn ei gofio—a ddilynodd adolygiad Caergrawnt, adolygiad gan Lywodraeth y DU, neu Gymru a Lloegr—adolygiad gan Lywodraeth y DU ar gyfer Cymru a Lloegr? Gwrthodwyd adolygiad Caergrawnt yn gadarn yn nyddiau olaf Llywodraeth Blair, rwy'n credu; efallai mai Mr Brown ydoedd. A bod yn deg, bwriodd y Blaid Lafur yma ymlaen â hyn. Nawr, hyd y gwn, mae addysg blynyddoedd cynnar, sy'n seiliedig ar chwarae, yn cael ei derbyn ledled y DU, ac fe'i derbyniais yn ôl bryd hynny. Mae'n debyg mai fi oedd yr unig Geidwadwr, ond efallai fod gennyf gynghreiriaid eraill bryd hynny.

Crybwyllwyd y Mesur iechyd meddwl gan Darren ac fe'i cynigiwyd gan Jonathan Morgan. Mae'r Ddeddf teithio llesol—un o'r darnau gorau i—. Er i'r Llywodraeth ei fabwysiadu, fe ddeilliodd o'r sector dinesig, o dan arweiniad fy nghyfaill mawr Lee Waters a Sustrans ar y pryd. Y Ddeddf meinweoedd dynol, neu ganiatâd tybiedig, yr anghytunais â hi gyda llaw, ond byddai unrhyw un a wyliodd y ffordd yr aeth y Gweinidog iechyd, sef ein Prif Weinidog bellach, â'r ddeddfwriaeth honno drwy ei chyfnodau, gyda'r holl ddoethineb a sensitifrwydd y gallai calonnau hael fod â safbwyntiau gwahanol iawn yn ei chylch, gallech ddangos hynny mewn unrhyw seminar o gwmpas y byd ynglŷn â sut y dylai deddfwrfa weithredu. Wedyn, un arall—Deddf llesiant cenedlaethau'r dyfodol. Rwy'n credu mai nodwedd fawr o lwyddiant honno yw ei bod yn gwneud mwy i ddal y Llywodraeth a'i pasiodd i gyfrif nag y credaf eu bod wedi sylweddoli ar y pryd, mae'n debyg. Ond efallai y gwnewch chi ganiatáu imi wneud y sylw braidd yn bigog hwnnw.  

Y cwestiwn yw: a yw ymreolaeth wleidyddol Gymreig wedi dod yn ewyllys sefydlog? Wel, sut bynnag y gwnewch ei gyflwyno, ac mae'n rhaid i chi weithio'n eithaf caled, gallwch gael tua 20 y cant o'r boblogaeth i ddweud eu bod am i'r Cynulliad gael ei ddiddymu. Nawr, mae ceisio ychwanegu at y ffigur hwnnw y 25 y cant sydd bellach yn credu mewn annibyniaeth braidd yn dwyllodrus yn fy marn i, oherwydd credaf fod yn rhaid ichi ddweud bod o leiaf 80 y cant o'r bobl am gael ymreolaeth wleidyddol, ac mae rhai am ei gweld i'r fath raddau fel y byddai'n gyfystyr ag annibyniaeth. Mae'r arolygon barn yn nodi hyn yn gyson. Nawr, mae rhywfaint o wirionedd ein bod wedi gorfod gweithio ar hyn. Rwyf wedi dweud mewn rhai areithiau a wneuthum yn y gorffennol, yn enwedig i fyfyrwyr o dramor, fod gennym gonfensiwn gwleidyddol hir, oherwydd ein bod wedi dechrau gyda model rhyfedd iawn. A bod yn deg, efallai mai dyna oedd yr unig fodel yn 1997 a allai fod wedi pasio mewn refferendwm. Nid wyf yn beirniadu barn bragmatig y Llywodraeth Lafur bryd hynny. Ond cawsom ryw fath o fersiwn 101 o ymreolaeth wleidyddol, a bu'n rhaid inni weithio arno. A'r canlyniad oedd llwyddiant hynod y refferendwm yn 2011. A chwaraeais ran fach iawn yn egluro wrth David Cameron beth y byddai'n ei olygu pe bai dwy ran o dair o'r lle hwn, o dan Ddeddf 2006, yn pleidleisio o blaid refferendwm, a bod y Senedd wedyn yn gwadu hynny drwy bleidlais syml. A dywedodd 'O, un funud fach, am beth rydym yn sôn—y byddem yn pleidleisio yn y Senedd i ddweud bod y Cynulliad yn anghywir ar ôl pleidlais o ddwy ran o dair i ofyn i bobl Cymru a oeddent am gael pwerau deddfu llawn?' Ac er tegwch iddo, gwelodd gymaint o nonsens oedd hynny. Ac fel y dywed yn ei hunangofiant, roedd ganddo waith i'w wneud wedyn i argyhoeddi rhai yn y gymuned wleidyddol o'r realiti hwnnw. Ac rwy'n falch ei fod wedi gwneud hynny.  

Yn fy marn i, bydd angen mwy o fecanweithiau ffederal. Rwy'n credu, yn Lloegr, mai mater i'r Saeson yw pa sefydliadau gwleidyddol y maent am eu cael. Mae perygl, os ceir Llywodraeth Seisnig, fel Lloegr gyfan, gallai fod yn drech na Llywodraeth Brydeinig. Rwy'n credu bod hwnnw'n berygl gwirioneddol, a dyna pam y mae'n well gennyf y math o uwch-ddinasoliaeth rydym yn ei weld bellach. A gadewch i ni beidio ag anghofio—mae gan Loegr sefydliad datganoledig, sef Cynulliad Llundain.

Felly, rwy'n credu y gallwn edrych ar y cyflawniad hwn fel un gwych, wedi'i wneud yn hael gan bron bob plaid, beth bynnag, i wneud llywodraethu gwleidyddol yng Nghymru yn endid llawer mwy cydlynol. Ac yn awr y cyfan sydd gennym ar ôl sy'n hurtrwydd go iawn yw'r awdurdodaeth gyfreithiol nad ydym yn meddu arni, fel bod deddfau a wneir yn y Senedd hon yn ymestyn i gynnwys Cymru a Lloegr, ond yng Nghymru yn unig y cânt eu cymhwyso. Os gallwch siarad unrhyw synnwyr ynghylch yr egwyddor honno, buaswn yn falch o'ch clywed. Ond Lywydd, rwy'n credu y dylem gofio bod llwyddiannau mawr wedi bod. Yr heriau, y camgymeriadau, maent i gyd yno hefyd, ond mewn gwirionedd, mae datganoli wedi gweithio.