4. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y wybodaeth ddiweddaraf ar Coronafeirws (COVID-2019)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:41 pm ar 3 Mawrth 2020.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Huw Irranca-Davies Huw Irranca-Davies Labour 3:41, 3 Mawrth 2020

(Cyfieithwyd)

A gaf i groesawu'r datganiad heddiw a'r datganiad ysgrifenedig byr a'i rhagflaenodd, ond hefyd croesawu'r cynllun gweithredu o ran y coronafeirws, y mae gweinyddiaeth y DU wedi cytuno arno, ond hefyd, wrth gwrs, yr holl weinyddiaethau datganoledig hefyd? Ac, yn unol â'r cywair a osodir yma gan y Gweinidog heddiw, sy'n bwyllog ond sydd hefyd yn bwrpasol iawn, rwy'n credu mai'r hyn y mae'r dogfennau hyn yn ei ddangos i ni yw nad ydym ni'n dechrau'n llwyr o'r dechrau. Mae llawer o brofiad a chynllunio ac arbenigedd eisoes wedi cyfrannu at y gwaith o gynllunio ar gyfer argyfwng, ac i baratoi rhag ofn i firysau ledaenu hefyd. Felly, nid ydym yn dechrau o'r dechrau.

Ond mae fy nghwestiynau'n ymwneud yn bennaf â chyfathrebu, Gweinidog. Rydych chi wedi sôn ychydig am yr agweddau hyn, felly ceisiaf beidio ag ailadrodd pethau sydd wedi cael sylw yn barod. Yn gyntaf oll, rwy'n credu mai'r neges fwyaf inni o'r fan yma heddiw, ynghylch y neges am iechyd y cyhoedd, yw pwysleisio pwysigrwydd y gwasanaeth 111 a'r angen i bobl ddefnyddio hwnnw.

Ond, o ran yr wybodaeth am y porth, yr wybodaeth ar-lein, na fydd pawb mor gyfarwydd ag yr ydym ni o ran ei ddefnyddio, mae wedi cyfeirio at safle Iechyd Cyhoeddus Cymru, yr wyf wedi edrych arno. Mae'n dda iawn; mae'n weddol hawdd ei ddefnyddio; mae'n cysylltu â gwefannau eraill. Mae yna hefyd wefan Llywodraeth Cymru, mae yna hefyd, ar gyfer teithwyr, safle'r Swyddfa Dramor a'r Gymanwlad hefyd. A allai wneud yn siŵr bod rhywfaint o gysylltiad rhwng y gwahanol wefannau hyn, fel y gall pobl, sydd naill ai'n pryderu am eu hunain neu am eu teulu neu am gydweithwyr busnes, fynd at y ffynhonnell gywir o wybodaeth yn rhwydd, a bod honno'n wybodaeth gyfredol hefyd? Mae'n wych clywed y caiff safle Iechyd Cyhoeddus Cymru ei ddiweddaru bob dydd am 3 o'r gloch. Ond mae angen i bob un o'r safleoedd hyn gysylltu'n hawdd iawn â'i gilydd er budd pobl nad ydynt yn gyfarwydd iawn â chwilio drwy'r rhyngrwyd hefyd.

Yn ail, o ran cyfathrebu, a gaf i ofyn, pa fath o ymgysylltu y mae nid yn unig Llywodraeth Cymru yn ei wneud, ond hefyd y rhwydwaith o fusnesau yr ydym yn ymwneud â nhw, o ran busnesau mawr a bach? Mae wedi sôn am y ffaith os yw'r sefyllfa yn gwaethygu mewn gwirionedd, a sylwaf fod y ddogfen yn cyfeirio at rywfaint o'r asesiad sydd wedi'i wneud ar y sefyllfa realistig waethaf un, ond os bydd y sefyllfa'n gwaethygu, yna fe fydd rhai busnesau mwy, sydd yn wir â chynlluniau parhad busnes a ddatblygwyd yn dda iawn, ond rhai o'r busnesau llai, rhai o'r busnesau yn y gadwyn gyflenwi, y busnesau hynny sy'n cadw silffoedd ein harchfarchnadoedd yn llawn a'n cypyrddau'n llawn ac yn cadw'r lorïau nwyddau ar y ffyrdd—. Pa gyfathrebu a wnaed i wneud yn siŵr eu bod yn ymwybodol o'r hyn y mae angen iddyn nhw ei wneud hefyd, a sut maen nhw'n parhau i fasnachu, o safbwynt llif arian ac o safbwynt y gadwyn gyflenwi, ond hefyd o ran gwybodaeth maen nhw'n ei rhannu gyda'u staff a'u gweithwyr? 

A dyna fy sylw olaf ar gyfathrebu. Pa ymgysylltu ydym ni'n ei wneud gyda'r Llywodraeth gyfan ac a ydym ni'n defnyddio'r rhwydweithiau sydd gennym ni sydd wedi hen fwrw gwreiddiau gyda gweithwyr rheng flaen, er enghraifft, ym maes iechyd a gofal cymdeithasol, mewn gwasanaethau brys, mewn llywodraeth leol, ond hefyd gweithwyr hanfodol eraill sy'n cadw'r wlad ar ei thraed? Pa drafodaethau ydym ni wedi eu cael â'r undebau hefyd, yn uniongyrchol, fel bod ganddynt negeseuon clir y gallant eu cyfleu i'w haelodau hefyd? Felly, y caiff popeth ei wneud, nid yn unig o ran rhoi gwybod iddyn nhw am yr wybodaeth ddiweddaraf, ond hefyd i sicrhau y cânt hwy a'u teuluoedd eu diogelu hefyd. A fy sylw olaf ar gyfathrebu, felly, Gweinidog, fyddai hwn: mae gan bob un ohonom ni fel aelodau o'r Senedd hon gryn dipyn o ddylanwad ein hunain o ran yr hyn y gallwn ni ei gyfathrebu, a byddwn yn dweud—peidiwch â thanbrisio hynny. Os gellir cyflwyno'r wybodaeth yn dda, yna gallwn hefyd helpu mewn modd amserol drwy gyfeirio pobl i'r mannau cywir, boed yn fusnesau neu'n weithwyr, neu'n bobl sy'n pryderu am eu hiechyd eu hunain ac iechyd eu teuluoedd. Gallwn ddefnyddio hefyd ein presenoldeb ar y cyfryngau cymdeithasol ac ar ein gwefannau o ran cyfeirio pobl yn briodol hefyd.