Rwy'n codi i gefnogi cyllideb Llywodraeth Lafur Cymru ar gyfer 2020-21. Er gwaethaf degawd o gyni llym a thoriadau wedi'u hachosi yng Nghymru gan Lywodraeth Dorïaidd y DU yn Llundain, mae Llywodraeth Lafur Cymru yma yn parhau i weithredu fel wal dân yn erbyn grant bloc Cymru sydd wedi crebachu a'i dwf wedi'i lesteirio ac absenoldeb cronig gwariant seilwaith y DU. Mae'n bwysig, gyda'r newid yn yr hinsawdd, fod hyn yn newid.

Ac mae hyn ar wahân, yn ychwanegol at y £200 miliwn annisgwyl y mae Llywodraeth y DU wedi'i gymryd o gyllid Cymru. Yn wir, mae cyni yn edrych yn debygol—ac rwy'n anghytuno â Mark Reckless—o barhau yn y blynyddoedd i ddod. Ym mis Hydref 2018, dywedodd y Prif Weinidog Theresa May y byddai cyni yn dod i ben yn 2019. Ac ym mis Medi 2019, roedd y Canghellor ar y pryd Sajid Javid wedi datgan bod y Torïaid wedi troi'r dudalen o ran cyni. Mae'n 2020, ac ystyriwch chi beth sydd wedi digwydd iddyn nhw. Ac eto, mae cyni yn dal i ddifetha cymunedau ledled Cymru— ac rwy'n eich gwahodd chi i weld rhai ohonyn nhw—yn gorfodi teuluoedd i fynd at fanciau bwyd, ac i fynd o gartrefi i fod yn ddigartref.

Felly, rwy'n falch mai gwasanaeth iechyd gwladol Cymru, addysg a gwasanaethau cyhoeddus sydd wrth wraidd cyllideb Lafur Cymru. A minnau'n gyn-gynghorydd sir, rwy'n gwybod mai'r gwasanaethau cyhoeddus hanfodol sy'n cael eu cynnal o'n neuaddau dinas a thref a'n cymunedau gwledig ledled Cymru yw'r canolfannau darparu gwasanaethau a'r peiriannau sy'n cynnal Cymru mewn gwirionedd. Mae'r gyllideb hon yn gweld cynnydd mewn termau real i bob awdurdod, ac mae'r gwahaniaeth y mae hyn yn ei wneud mewn gwirionedd yn sylweddol. I drigolion Islwyn, mae hyn yn caniatáu i'r toriadau arfaethedig llym o £8.5 miliwn—y gwir sefyllfa—gael eu gostwng i £3 miliwn, ond mae hyn yn dal i fod yn £3 miliwn yn llai. I drigolion Islwyn, mae hyn yn golygu bod modd i'r cynnydd angenrheidiol yn y dreth gyngor gael ei leihau, ac i gynghorwyr Llafur—byddan nhw'n parhau i sefyll dros les eu dinasyddion a'r gwasanaethau cyhoeddus gwerthfawr nad ydyn nhw'n dymuno'u torri. Mae Llywodraeth Lafur Cymru yn parhau i'w cefnogi'n ariannol, hyd yn oed gyda'r anialwch y mae polisïau cyni a thoriadau'r Torïaid yn ei greu ar gyfer ein gwasanaethau cyhoeddus.  

Pan gefais fy ethol i'r Senedd hon, dywedais i mai un o'r prif resymau dros fy nghymhelliant gwleidyddol oedd awydd i fynd i'r afael â thlodi. Yn hyn o beth, rwy'n croesawu'r ffaith bod elfen bwysig o gyllideb Llywodraeth Lafur Cymru yn canolbwyntio ar y mater hollbwysig hwnnw, sef mynd i'r afael â thlodi drwy wariant ataliol, ac rwy'n croesawu hefyd fwriad y Llywodraeth o ran Cefnogi Pobl a'r cymhorthdal bysiau.

Mae bron i £1 biliwn wedi cael ei fuddsoddi eisoes mewn amrywiaeth eang o fesurau sy'n cyfrannu at drechu tlodi, gan gynnwys cynllun gostyngiadau'r dreth gyngor, sy'n darparu disgowntiau ar gyfer un o bob pum aelwyd, gyda chefnogaeth £244 miliwn bob blwyddyn; £1 miliwn ar gyfer y gronfa cymorth dewisol; £2.7 miliwn ar gyfer cyfoethogi gwyliau ysgol; £6.6 miliwn ar gyfer ein pobl ifanc dlotaf; a chynlluniau treialu ar gyfer clybiau brecwast am ddim i ysgolion uwchradd. Gallaf i fynd ymlaen: £0.25 miliwn ar gyfer prosiectau glanweithiol drwy fanciau bwyd a sefydliadau; £3.1 miliwn yn y gyllideb hon i awdurdodau lleol a cholegau i gyflenwi cynhyrchion mislif yn rhad ac am ddim, gan anelu at atal tlodi tawel y mislif, sy'n effeithio ar bresenoldeb a chyrhaeddiad rhai o'n pobl ifanc.

Mae Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili, o dan reolaeth Llafur, wedi arwain y ffordd yng Nghymru ar y mater hwn, ac wedi darparu cynhyrchion y mislif 100 y cant di-blastig i fenywod ifanc ledled y fwrdeistref. Mae hyn yn dystiolaeth o'r gwahaniaeth y gall cyngor sir radical o dan reolaeth Lafur mewn partneriaeth â Llywodraeth Cymru, ei wneud i wella bywydau ei ddinasyddion, gan weithio gyda'i gilydd dros Gymru werdd, lân. Rwy'n dal i ymgyrchu i bob awdurdod lleol yng Nghymru ddilyn yr esiampl hon a darparu cynhyrchion mislif di-blastig. Ar ôl cyfarfod â'r ysbrydoledig Ella Daish, ymgyrchydd brwd sy'n ymgyrchu i roi terfyn ar gynhyrchion mislif plastig ledled y DU, hoffwn i dalu teyrnged iddi hi. Rwy'n gwybod y bydd Llywodraeth Lafur Cymru yn parhau i arwain y ffordd yn y maes hwn, fel y mae'r gyllideb radical hon yn dangos yn glir.  

Felly, i gloi, Llywydd, rwy'n annog pob Aelod sy'n credu mewn Cymru deg, sy'n dymuno Cymru gyfiawn ac sy'n dyheu am Gymru well i gefnogi'r gyllideb gref a sefydlog hon gan Lywodraeth Lafur Cymru ar gyfer 2020-21. Diolch.